Η αληθινή Αγάπη στην Αρχαία Ελλάδα: Πώς το «Γνώθι Σαυτόν» έγινε «Αγαπάτε Αλλήλους»
Στον κόσμο που ζούμε, της ευτέλειας, της έκπτωσης των αξιών, της εγκληματικότητας των πολέμων και του μίσους, ίσως θα πρέπει να κοιτάξουμε πάλι πίσω, εκεί δηλαδή που κοίταξε ο πολιτισμός στα τέλη του Μεσαίωνα, ώστε να έρθει η Αναγέννηση… Η Αγάπη, ως μια έννοια συναισθηματική, φιλοσοφική, αλλά και πρωτίστως, κοσμική, ορίστηκε, εξηγήθηκε και αναλύθηκε στην ολότητά της, από τους Αρχαίους Έλληνες. Στην εποχή μας, όμως, μόνο ψήγματα αυτού του μεγαλείου της ανθρώπινης -και όχι μόνο- ψυχής, πέρασαν σε εμάς, και συχνά μόνο η διαστρεβλωμένη και υλιστική εκδοχή του…
Το Newsbomb.gr ανοίγει το θέμα με σειρά συζητήσεων με σύγχρονους φιλοσόφους και ειδικούς της αρχαίας ελληνικής γραμματείας, και καλεί το κοινό του να ανακαλύψει -ή μάλλον να θυμηθεί ξανά- ότι το σπουδαιότερο πράγμα για το οποίο μπορεί να υπερηφανεύεται η ανθρωπότητα, και που μπορεί να επιφέρει την αληθινή ευτυχία, το αρχαιοελληνικό «Όλους Αγάπα» (ή «αγαπάτε αλλήλους»), προϋποθέτει το «Γνώθι Σαυτόν»…
Συναντήσαμε τον Ραδάμανθυ Αναστασάκη, Διδάσκοντα του Πανεπιστημίου Αιγαίου και Διευθυντή του «ΙΔΕΟΘΕΑΤΡΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΠΝΕΥΜΑΤΟΣ», εκεί όπου άνθισε το ελληνικό πνεύμα και εκφράστηκε ο αξεπέραστος πολιτισμός, στο Ηρώδειο.
Η Αγάπη ως έννοια, ταυτίζεται με τη Σοφία και αποτελεί ουσιαστικά την έκφραση της θείας πρόνοιας, δηλαδή «το δώρο του θείου προς τον άνθρωπο».
Αποτελεί δε ένα από τα μέρη της ψυχής – από το Θυμοειδές (συναίσθημα), το λογιστικό (νους), και επιθυμητικό (οι επιθυμίες μας), υπάγεται στο πρώτο, αλλά δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι δεν μπορεί να υπάρξει συναίσθημα χωρίς Λόγο, δηλαδή «δεν μπορώ να νιώθω κάτι που δεν πιστεύω ή δεν έχω γνώση για αυτό».
Για τους αρχαίους Έλληνες, για να υπάρξει αληθινή αγάπη, εκτός από την προϋπόθεση της γνώσης για αυτό, απαιτείται και η Ελευθερία, «δηλαδή να γίνεται ελεύθερα η έκφρασή της κι όχι με καταναγκασμό».
«Αγάπη είναι η ανάγκη της ανθρώπινης ψυχής να διαθέσει τον εαυτό της στον συνάνθρωπο – αυτό αυθόρμητα χωρίς να υπάρχει σκοπιμότητα ή να περιμένει απαραίτητα ανταπόκριση. Είναι η δύναμη που συγκρατεί και την ανθρώπινη φύση και την ανθρώπινη κοινωνία», είναι ένας πρώτος ορισμός που δίνει ο Ραδάμανθυς Αναστασάκης, σύμφωνα με την αρχαία ελληνική σκέψη.
Αλλά όχι μόνο αυτό. «Όταν εκδηλώθηκαν οι κόσμοι, το πρώτο που συνέβη ήταν η έκφραση της κεντρομόλου δύναμης της ύλης που εκφράζει την ανάγκη της ζωής η οποία εκφράζεται στο αισθητό σύμπαν. Άρα, μέσα στην ανθρώπινη φύση υπάρχει η προβολή της θείας πρόνοιας. Σε ανθρώπινη φύση, αυτό εκφράζεται με την Αγάπη. Είναι ο Θεός μέσα στον άνθρωπο».
Δηλαδή, «η αγάπη είναι ο νόμος που ενώνει τα σύμπαντα, ο νόμος της αλληλεγγύης και της ενότητας των πάντα τα οποία γεννώνται από τον έρωτα. Είναι νόμος της καθολικής Φύσης που υπάρχει παντού και συγκρατεί τη ζωή».
Από τη δύναμη της Αγάπης προκύπτουν κι άλλες ευγενείς εκφάνσεις της ανθρώπινης φύσης, όπως η Δικαιοσύνη.
Η αγάπη είναι επίσης η προϋπόθεση για να εκδηλωθεί ο ηρωισμός (ήρως-έρως) και υπάρχει διάχυτη στην ελληνική γραμματεία ήδη από τους ορφικούς ύμνους. Καθοδηγούμενη η αγάπη από το δίκαιο, προκαλούνται κατορθώματα, όπως τα ηρωικά, που λειτουργούν για την υπηρεσία του ανθρώπου.
Ο Πυθαγόρας υμνούσε την αγάπη, πηγαίνοντας το θέμα ένα βήμα πιο πέρα: «Ο εχθρός μου είναι ο πλανημένος φίλος μου», έλεγε χαρακτηριστικά.
Το «αγαπάτε αλλήλους» ήταν ρήση των Ελευσινίων μυστηρίων και το βρίσκουμε σε πολλά αποσπάσματα. Εκεί μάθαιναν από τον πρώτο βαθμό ότι όλοι οι άνθρωποι είναι ενωμένοι κι ότι πρέπει να μοιράζονται τις γνώσεις τους.
«Αυτά ακούγονται εξωπραγματικά για τον σημερινό άνθρωπο, διότι είμαστε πολύ απομακρυσμένοι από την έννοια της φύσης», κρίνει ο Ραδάμανθυς Αναστασάκης.
Ο πλήρης ορισμός της αγάπης, κατά τον ίδιο, είναι ο εξής: «Ένα συμπαθητικό συναίσθημα, μια ψυχική διάθεση, αλλά συγχρόνως ένα κίνητρο και μια δύναμη που ωθεί τον άνθρωπο να δίνει από τον εαυτό του ό,τι αγαθό μπορεί να διαθέσει υπέρ των άλλων. Αυτό όμως πρέπει να γίνεται αυθόρμητα, ανεπιφύλακτα, ανυστερόβουλα και χωρίς προσδοκία ανταποδόσεως».
Δείτε τη συνέντευξη του Ραδάμανθυ Αναστασάκη:
Διαβάστε επίσης:
Αποκλειστικό Newsbomb.gr: «Έτσι εντόπισα τον τάφο του Πλάτωνα - Έρχονται κι άλλες αποκαλύψεις»
Αρχαιολογική αποκάλυψη: Το Σπήλαιο του Νυμφολήπτου, εκεί όπου ίσως ο Πλάτων εμπνεύστηκε τον μύθο του
Ο Πλάτων, το Συμπόσιον και η ανώτερη μορφή έρωτα, μέσα από τη γραφή ενός αστροφυσικού
Η Μεγάλη Ελλάδα καλεί την Ελλάδα: Σικελία, αυτό είναι το μεγαλύτερο «ελληνικό» νησί της Μεσογείου
