Πορτογαλία: 50 χρόνια από την «Επανάσταση των Γαριφάλων»

Μια στρατιωτική παρέλαση, μια λαϊκή διαδήλωση και μια σειρά επίσημων ομιλιών θα πραγματοποιηθούν σήμερα στην Πορτογαλία για τα 50 χρόνια από την Επανάσταση των Γαριφάλων, που άνοιξε τον δρόμο στη δημοκρατία στη χώρα και στην ανεξαρτησία των αποικιών της στην Αφρική.

«Το κύριο κίνητρο ήταν να διευθετηθεί το πρόβλημα του αποικιακού πολέμου» που μαινόταν 13 χρόνια στην Αγκόλα, και σχεδόν το ίδιο στη Μοζαμβίκη και τη Γουινέα-Μπισάου, λέει στο AFP ο απόστρατος συνταγματάρχης Βάσκο Λοουρένσο, πρόεδρος της Ένωσης 25 Απριλίου, κληρονόμου του «κινήματος των λοχαγών» που οργάνωσε την εξέγερση.

Αυτοί οι νεαροί αξιωματικοί χρειάστηκαν περίπου έναν χρόνο για να εξυφάνουν αυτήν τη «συνωμοσία» και να υλοποιήσουν «ένα πραξικόπημα που αποσκοπούσε να ανοίξει τον δρόμο στην ελευθερία, να θέσει τέλος στον πόλεμο και να οικοδομήσει τη δημοκρατία στην Πορτογαλία», προσθέτει. Εκείνη την 25η Απριλίου 1975, το πιο παλιό απολυταρχικό καθεστώς της δυτικής Ευρώπης κατέρρευσε μέσα σε μερικές ώρες, πρακτικά χωρίς να χυθεί αίμα, χάρη στην άμεση υποστήριξη του πληθυσμού.

Όταν μια γιορτή που επρόκειτο να πραγματοποιηθεί σε ένα εστιατόριο ματαιώθηκε, μία από τις σερβιτόρες έφερε κόκκινα γαρίφαλα που προορίζονταν για τον στολισμό της αίθουσας, τα μοίρασε στους περαστικούς και στη συνέχεια στους στρατιώτες, οι οποίοι, σύμφωνα με ορισμένους, τα τοποθέτησαν στις κάννες των όπλων τους.

«Είναι ωστόσο κυρίως οι εικόνες εκείνης της μέρας που θα μετατρέψουν το κόκκινο γαρίφαλο σε σύμβολο της Επανάστασης της 25ης Απριλίου και που θα δώσουν μια ρομαντική, ποιητική διάσταση σε μια πράξη που είχε πολύ ηρωισμό, ακόμη κι αν η επανάσταση αυτή ήταν ιδιαίτερα ειρηνική», εξηγεί η ιστορικός Μαρία Ινάσια Ρεζόλα, υπεύθυνη για ένα τεράστιο πρόγραμμα εκδηλώσεων μνήμης.

Η σημερινή ημέρα ξεκινάει με στρατιωτική παρέλαση που περιλαμβάνει τεθωρακισμένα οχήματα της εποχής, που έχουν ανακαινιστεί για την επέτειο.

Στο τέλος της ημέρας, ο πρόεδρος Μαρσέλο Ρεμπέλο ντε Σόουζα θα δεχθεί τους ομολόγους του των αφρικανικών χωρών που απέκτησαν την ανεξαρτησία τους μετά την Επανάσταση: της Αγκόλας, της Μοζαμβίκης, της Γουινέας-Μπισάου, του Πράσινου Ακρωτηρίου και του Σάο Τομέ και Πρίνσιπε.

Και, όπως κάθε χρόνο, οι κύριοι πολιτικοί αξιωματούχοι της χώρας θα πάρουν τον λόγο στη διάρκεια ειδικής συνεδρίασης το πρωί στη Βουλή. Το απόγευμα χιλιάδες άνθρωποι αναμένονται στην καθιερωμένη λαϊκή διαδήλωση στο κέντρο της Λισαβόνας.

Εκτός του ότι πρόκειται για την 50ή επέτειο της Επανάστασης, το τρέχον πολιτικό πλαίσιο, που έχει σημαδευτεί από μια άνοδο της λαϊκιστικής δεξιάς στις βουλευτικές εκλογές του περασμένου μήνα, ευνοεί την αύξηση της συμμετοχής στη διαδήλωση αυτή.

Το καθεστώς που ανατράπηκε το 1974 είχε προέλθει από στρατιωτική δικτατορία που εγκαθιδρύθηκε το 1926. Μετά τον διορισμό του ως υπουργού Οικονομικών, ο οικονομολόγος Αντόνιο Σαλαζάρ ανέλαβε την ηγεσία της κυβέρνησης από το 1932 έως το 1968, για να αντικατασταθεί στη συνέχεια από τον καθηγητή Νομικής Μαρσέλο Καετάνο.

Στη διάρκεια αυτών των μολυβένιων χρόνων που σημαδεύτηκαν από το σύνθημα του Σαλαζάρ --«Θεός, πατρίδα, οικογένεια»-- η Πορτογαλία παρέμεινε μια «φτωχή, καθυστερημένη, αναλφάβητη χώρα και απομονωμένη από τον υπόλοιπο κόσμο», σημειώνει η ιστορικός Μαρία Ινάσια Ρεζόλα.

Έπειτα από μήνες έντασης που θα μπορούσαν να εξελιχθούν σε εμφύλιο πόλεμο ανάμεσα σε φιλοκομμουνιστικές δυνάμεις και τα ρεύματα υπέρ της φιλελεύθερης δημοκρατίας, η επαναστατική περίοδος τελείωσε στις 25 Νοεμβρίου 1975 με μια στρατιωτική επέμβαση του στρατηγού Αντόνιο Ραμάλιο Εάνες, ο οποίος έγινε το επόμενο έτος ο πρώτος δημοκρατικά εκλεγμένος πρόεδρος της Πορτογαλίας.

Μια άλλη σημαντική προσωπικότητα της εποχής, ο σοσιαλιστής Μάριο Σοάρες, κερδίζει τις πρώτες ελεύθερες εκλογές με καθολική ψηφοφορία, που διεξάγονται στις 25 Απριλίου 1975 για να σχηματιστεί η Συντακτική Συνέλευση που συνέταξε τον εν ισχύι θεμελιώδη νόμο της χώρας.