Economist: Σανίδα σωτηρίας η θέσπιση Ευρωπαϊκού Νομισματικού Ταμείου

Οι δυσκολίες που αντιμετωπίζει η Ελλάδα και άλλοι ευρωπαίοι δανειολήπτες αποκαλύπτουν δύο μεγάλες αποτυχίες στην καρδιά της ευρωζώνης. Το πρώτο είναι η αποτυχία να ενθαρρυνθούν οι κυβερνήσεις -μέλη να διατηρήσουν τον έλεγχο των οικονομικών τους. Το δεύτερο είναι η αποτυχία σε σχέση με τη δυνατή ομαλή κρατική χρεοκοπία.

Για να αντιμετωπιστούν αυτά τα ζητήματα, ο Daniel Gros του Κέντρου Μελετών Ευρωπαϊκής Πολιτικής και ο Thomas Mayer της Deutsche Bank προτείνουν στο περιοδικό Economist την θέσπιση του Ευρωπαϊκού Νομισματικού Ταμείου (EMF). "Αν και το EMF δεν θα μπορούσε να δημιουργηθεί εν μία νυκτί, δεν είναι πολύ αργά για να το πράξουν. Η εμπειρία του παρελθόντος (για παράδειγμα με την Αργεντινή ), δείχνει ότι ο δρόμος προς μια ενδεχόμενη κρατική αφερεγγυότητα είναι μακρύς.

Επιπλέον, υποστηρίζουν το ενδεχόμενο επαναγοράς ομολόγων όμως με διαφορετικούς όρους που θα θέσπιζε το νέο Ταμείο και προβάλλουν το "Chapter 11" ως τη βάση για μια ομαλή πτώχευση στην ευρωζώνη και εξηγούν πώς το ΕΝΤ θα αποτελούσε σανίδα σωτηρίας για χώρες, όπως η Ελλάδα.

Το EΝΤ θα μπορούσε να ακολουθήσει την ίδια κατεύθυνση διακυβέρνησης με το ΔΝΤ, με εξειδικευμένο προσωπικό απομακρυσμένο από την άμεση πολιτική επιρροή και ένα διοικητικό συμβούλιο με εκπροσώπους από χώρες της ζώνης ευρώ. 'Όπως το υπάρχον ταμείο, το EΝΤ θα διενεργεί τακτικούς ελέγχους και ευρεία οικονομική εποπτεία των χωρών μελών. Αλλά ο κύριος ρόλος του θα είναι να σχεδιάζει, να παρακολουθεί και να χρηματοδοτεί τα προγράμματα βοήθειας για χώρες της ζώνης ευρώ που αντιμετωπίζουν δυσκολίες, όπως ακριβώς το ΔΝΤ κάνει σε παγκόσμια κλίμακα.

Για την αρχική χρηματοδότησή του, θα πρέπει να δανειστεί από την αγορά με πλήρη και από κοινού υποστήριξη όλων των χωρών μελών της ευρωζώνης. Κοιτάζοντας μπροστά, ένας απλός μηχανισμός χρηματοδότησης θα περιορίσει, επίσης, το moral hazard που ενδεχομένως προκύπτει από τη δημιουργία του ταμείου. Μόνο αυτές οι χώρες θα θέσουν όρια όσον αφορά τα αποθέματα του χρέους των κυβερνήσεων και τα ετήσια ελλείμματα, δίνοντάς τους ένα κίνητρο για να βάλουν τα οικονομικά τους σε τάξη.

Οι χώρες της ευρωζώνης θα μπορούσαν, για παράδειγμα, να χρεώνονται ετήσια εισφορά 1% για "καθ 'υπέρβαση του χρέους" τους, για τη διαφορά μεταξύ του πραγματικού ύψους του δημόσιου χρέους και του ορίου του 60% του ΑΕΠ. Μια παρόμοια επιβάρυνση θα μπορούσε να επιβληθεί για υπέρβαση των ελλειμμάτων των κυβερνήσεων, πέρα του 3% του ΑΕΠ. Κάτω από αυτές τις παραμέτρους του Ευρωπαϊκού Νομισματικού ταμείου, θα είχαν συγκεντρωθεί περίπου 120 δισ. ευρώ (163 δισεκατομμύρια δολάρια) κατά την τελευταία δεκαετία, αρκετά για να καλύψουν το πιθανό κόστος διάσωσης στην Ελλάδα. Σύμφωνα με το καθεστώς της ελληνικής συνεισφοράς στο EΝΤ θα ήταν 0,65% του ΑΕΠ το 2009.

Κάθε χώρα μέλος θα μπορούσε να ζητήσει από τα κεφάλαια του EΝΤ μέχρι το ποσό που έχει καταθέσει στο παρελθόν (συμπεριλαμβανομένων των τόκων), υπό την προϋπόθεση η φορολογική ρύθμιση του προγράμματος να έχει εγκριθεί από τους υπουργούς Οικονομικών της ευρωζώνης. Η ανάγκη περισσότερων κεφαλαίων από το προσυμφωνημένο ποσό θα ήταν δυνατή, εφόσον η χώρα συμβιβαζόταν με ένα πρόγραμμα προσαρμογής υπό την εποπτεία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής .

Επιπλέον αρμοδιότητα του EΝΤ θα είναι να ασχοληθεί με τις συνέπειες της απότομης απόσυρσης της χρηματοδότησης της αγοράς από μια κυβέρνηση της ζώνης του ευρώ. Η ισχυρότερη διαπραγμάτευση του ενεργητικού ενός μεγάλου οφειλέτη είναι ότι η στάση πληρωμών δεν μπορεί να προβλεφθεί, επειδή θα καταρρεύσει το χρηματοοικονομικό σύστημα. Γι' αυτό είναι σημαντικό να δημιουργηθούν μηχανισμοί που ελαχιστοποιούν τις διαταραχές που προκαλούνται από μια στάση πληρωμών.

Μια απλή απάντηση είναι να αξιοποιηθεί η επιτυχής εμπειρία των ομολόγων Brady που χρησιμοποιήθηκαν για την αντιμετώπιση των χρέους των χωρών της Λατινικής Αμερικής τη δεκαετία του 1980. Η στάση πληρωμών δημιουργεί παράπλευρες συνέπειες σε όλο το χρηματοπιστωτικό σύστημα, διότι όλα τα αξιόγραφα χρεών ενός αφερέγγυου χώρας γίνονται, τουλάχιστον προσωρινά, άνευ αξίας και χαμηλής ρευστότητας. Εάν μια χώρα της ζώνης του ευρώ χάνει την πρόσβαση στη χρηματοδότηση της αγοράς, το ΕΝΤ θα μπορούσε να παρέμβει και να προσφέρει σε όλους τους κατόχους του χρέους που εκδίδονται ανταλλαγή με νέα ομόλογα που εκδίδονται από το ΕΝΤ. Το ταμείο αυτό θα απαιτεί από τους πιστωτές να αποδεχθούν ένα ενιαίο «κούρεμα», ή απώλεια, σχετικά με το υπάρχον χρέος τους, με σκοπό την προστασία των φορολογουμένων. Το ΕΝΤ θα μπορούσε, για παράδειγμα, να δεσμεύσει τις εγγυήσεις του προς το 60% του ΑΕΠ σύμφωνα με το όριο του Μάαστριχτ για το χρέος, έτσι ώστε οι πιστωτές μιας χώρας με χρέος 120% του ΑΕΠ, θα αντιμετώπιζαν κατά 50% περικοπή (haircut). Οι απώλειες για τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα θα είναι περιορισμένες και σε ορισμένες, θα μείωναν τον κίνδυνο της μετάδοσης. Το EΝΤ θα ανταλλάξει τα αξιόγραφα χρεών με τα προηγούμενα. Αυτό θα δώσει ένα ισχυρό κίνητρο για τη διαφάνεια, διότι οι αντισυμβαλλόμενοι των παραγώγων θα έχουν στόχο να συγκαλύψουν την πραγματική κατάσταση των δημόσιων οικονομικών και δεν θα έχουν τη δυνατότητα μετατροπής των απαιτήσεών τους.

Έχοντας εξασφαλίσει τις απαιτήσεις των ομολογιούχων έναντι μιας ασυνεπής χώρας, το ΕΝΤ θα επέτρεπε στη χώρα να λάβει πρόσθετα κονδύλια μόνο για συγκεκριμένους σκοπούς που θα ενέκρινε το ταμείο. Το νέο όργανο θα προσφέρει ένα αντίστοιχο πλαίσιο για το ενδεχόμενο πτώχευσης συγκρίσιμο με την διαδικασία πτώχευση εταιρειών στην Αμερική (Chapter 11). Χωρίς μια τέτοια διαδικασία για ομαλή πτώχευση, η ζώνη του ευρώ θα παραμείνει όμηρος σε οποιαδήποτε χώρα που είναι απρόθυμη να προσαρμοστεί και αποτελεί απειλή μιας συστημικής κρίσης, αν η βοήθεια δεν είναι αναμενόμενη.

Η σύσταση του Ευρωπαϊκού Νομισματικού Ταμείου είναι ανώτερη από την επιλογή του ΔΝΤ το οποίο δεν διαθέτει έναν μηχανισμό που επιτρέπει ομαλή υπερημερίας, και επιπλέον λαμβάνει αποφάσεις βιαστικά, συχνά μέσα σε ένα Σαββατοκύριακο, όταν η πίεση στις αγορές έχει γίνει ανυπόφορη. Δεν πρέπει να συμβεί κάτι τέτοιο με το ΕΝΤ.
Μια χώρα της ευρωζώνης που αρνείται να συμμορφωθεί με τις αποφάσεις του ΕΝΤ θα μπορούσε να επιλέξει να αποχωρήσει από την ΕΕ, και από το ευρώ, βάσει του άρθρου 50 της Συνθήκης της Λισαβόνας. Όμως, το τίμημα ενός τέτοιου εγχειρήματος θα ήταν πολύ μεγάλο. "Αυτός είναι ένας ακόμη λόγος να πιστεύουμε ότι το συγκεκριμένο Ταμείο θα αντιμετωπίσει το πρόβλημα του moral hazard σήμερα, σύμφωνα με την οποία oi αγορές ομολόγων και η Ελλάδα θα μπορούσαν να υπολογίζουν σε μια ενδεχόμενη σωτηρία".

πηγή: newscode.gr