PSY και Felix: Τα δύο πρόσωπα του 2012

Από τον Παναγιώτη Χριστόπουλο

Επιχειρώντας να ορίσουμε «το πρόσωπο της χρονιάς» για τα 2012 εξετάσαμε πολλές εναλλακτικές. Ο Μπαράκ Ομπάμα που κέρδισε μια δεύτερη θητεία στον Λευκό Οίκο ή ο Μάικλ Φελπς με το ρεκόρ Ολυμπιακών μεταλλίων θα ήταν δύο καλές προτάσεις. Αλλά οι δυο τους είχαν ξαναπαίξει για τον ίδιο τίτλο και πριν τέσσερα χρόνια, για τους ίδιους λόγους.

Ο Φρανσουά Ολάντ θα μπορούσε να προσωποποιήσει μια νέα νοοτροπία που γεννιέται στην Ευρώπη και μας αφορά όλους. Αλλά είναι όντως έτσι; Μήπως τελικά είναι απλά ο κερδισμένος από την κρίση που έφθειρε τον Σαρκοζί και τίποτε παραπάνω; Η Άγκελα Μέρκελ, πάλι, η αδιαμφισβήτητη ηγέτης της Ευρώπης ήταν στην ίδια θέση και πέρσι και πρόπερσι... Όχι, χρειαζόμαστε κάτι πιο φρέσκο για το 2012.

Θα μπορούσαμε να πάμε στο εσωτερικό μέτωπο. Ο Αντώνης Σαμαράς είναι ο νέος Πρωθυπουργός και ο Γιάννης Στουρνάρας ο νέος «Τσάρος» της Οικονομίας. Αρκούν αυτοί οι τίτλοι για να χρίσουμε έναν από τους δύο «πρόσωπο της χρονιάς»; Μάλλον όχι, αφού δεν τους βλέπει με συμπάθεια ένα πολύ μεγάλο μέρος του ελληνικού πληθυσμού.

Αυτό που χρειαζόμαστε είναι κάτι που να συμβολίζει την ελπίδα, το αύριο, που να μπορεί να μας χαρίσει ένα χαμόγελο σε αυτή την δύσκολη συγκυρία. Ένα πρόσωπο που να είναι παγκόσμιο, να ενώνει τις κουλτούρες και τους λαούς. Ένα πρόσωπο – σύμβολο ολόκληρου του κόσμου.

Για μια στιγμή! Υπήρξε όχι μόνο ένα, αλλά δύο τέτοια, νέα, φρέσκα πρόσωπα το 2012.

PSY – Το «ιντερνετικό» φαινόμενο της χρονιάς

Στις 24 Νοεμβρίου, το βίντεοκλίπ του "Gangngam Style" ξεπέρασε τις 804 εκατομμύρια επισκέψεις που είχε το "Baby" του Justin Bieber στο YouTube. Καθώς η χρονιά φεύγει, ο PSY σπάει πρώτος το φράγμα του ενός δισεκατομμυρίου θεάσεων. Ήδη από το καλοκαίρι, όταν έγραφε τα πρώτα του εκατομμύρια ήταν το πιο viral φαινόμενο του Internet.

Πώς τα κατάφερε; Πώς ένας καλλιτέχνης παντελώς άγνωστος έξω από τη χώρα του έχει κάνει όλον τον κόσμο να χορεύει τον αστείο χορό του; Η απάντηση είναι ότι μια ολόκληρη χώρα δούλευε χρόνια για κάτι τέτοιο. Αλλά και ότι στο Internet μερικά πράγματα επαφίενται αποκλειστικά στην τύχη. Τι εννοούμε;

Ο PSY είναι κομμάτι ενός συστήματος που κατασκευάζει pop stars με σκοπό την εξαγωγή τους στις γύρω χώρες (και, γιατί όχι, και στον υπόλοιπο κόσμο). Όμως την ίδια ώρα είναι και το απολωλός πρόβατο του συστήματος αυτού. Η K-Pop (κορεατική ποπ) στηρίζεται σε τρεις δισκογραφικές που βρίσκουν ταλέντα από πολύ μικρή ηλικία και τα μεγαλώνουν έτσι ώστε να γίνουν pop stars. Μόνο ένα στα δέκα από τα ταλέντα που ανακαλύπτονται τελικά καταφέρνει να βγάλει δίσκο. Στην πορεία έχει κάνει εξαντλητικά μαθήματα μουσικής και ξένων γλωσσών, έχει υποστεί σε πλαστικές εγχειρίσεις και έχει ζήσει μια ζωή ασκητική...

Τα αποτελέσματα πάντως είναι εντυπωσιακά. Οι Ιάπωνες που αποτελούν την δεύτερη μεγαλύτερη αγορά για την βιομηχανία μουσικής, μετά τις ΗΠΑ, αλλά και είναι ιστορικά εχθροί των Κορεατών αγοράζουν K-Pop μανιωδώς. Στην Ταϊβάν, τις Φιλιππίνες, τη Σιγκαπούρη, το Χονγκ-Κονγκ, την Ταϊλάνδη, το Βιετνάμ και τη Μαλαισία, και βέβαια στην Κίνα, η κορεατική ποπ ακούγεται όσο τίποτε άλλο. Με αυτά τα δεδομένα συνεισφέρει πάνω από 2 δις. δολάρια ετησίως στο ΑΕΠ της χώρας!

Ο PSY όμως, αν και ανήκει σε μία από τις δισκογραφικές αυτές, έχει ακολουθήσει εντελώς διαφορετικό δρόμο για την επιτυχία του. Το πρώτο του άλμπουμ περιείχε «ανάρμοστο υλικό» και πούλησε ελάχιστα. Το δεύτερο απαγορεύτηκε τελείως για τους ανήλικους για τον ίδιο λόγο. Το 2001 συνελήφθη να καπνίζει μαριχουάνα και πλήρωσε ένα τεράστιο πρόστιμο. Όταν πήγε στο στρατό ήταν τόσο λουφατζής που τελικά το πλήρωσε με επανάληψη της στρατιωτικής του θητείας. Μ' αυτά και μ' αυτά εξαφανίστηκε για σχεδόν μία δεκαετία. Έφτασε να κάνει επιτυχία στα 34 του...

Το τραγούδι του και ο χορός του, που στην ουσία ειρωνεύονται την υπερφίαλη συνταγή της K-Pop (οι περισσότερες δισκογραφικές εδρεύουν στην ακριβή περιοχή Gangnam του τίτλου του κομματιού) λατρεύτηκαν εντός και εκτός Ασίας και πέτυχαν αυτό που ονειρευόταν η Κορέα τόσα χρόνια. Αλλά η επιτυχία του PSY είναι πάνω απ' όλα προσωπική του. Διαχειρίστηκε το αντισυμβατικό του προφίλ και καβάλησε το κύμα του Internet και του πώς κάτι μπορεί να γίνει viral. Υπό αυτό το πρίσμα, ο PSY είναι το πρόσωπο του 2012 όχι τόσο λόγω της τεράστιας εμπορικής του επιτυχίας, αλλά γιατί απέδειξε ότι ο καθένας από εμάς μπορεί να αλλάξει άρδην τη ζωή του με όπλο του την ιδιαιτερότητα, την τόλμη, το Internet και λίγη τύχη!

Felix Baumgartner – Ο άνθρωπος που έπεσε στη Γη

Η περίπτωση Felix είναι εξίσου ενδιαφέρουσα με του PSY. H αλήθεια είναι ότι πρόκειται περισσότερο για «περίπτωση Red Bull», αλλά ακόμη κι έτσι, η εταιρεία δεν θα είχε πετύχει τίποτε χωρίς ένα πρόσωπο να δίνει την ανθρώπινη υπόσταση στο όλο της εγχείρημα. Γιατί αυτό που πέτυχε ο Felix Baumgartner ήταν ένα επίτευγμα της ανθρωπότητας. Ήταν ένα κατόρθωμα που απέδειξε ότι υπάρχουν κι άλλα όρια που μπορεί να σπάσει ο άνθρωπος!

8.000.000 άνθρωποι είδαν ζωντανά την πτώση του Felix στο You Tube. Αυτό είαι ένα ρεκόρ εξίσου σπουδαίο με τις 1 δις. θεάσεις του PSY. Γιατί αυτά τα 8 εκατ. «ζωντανών» θεατών, συζήτησαν στα social media και πολλαπλασίασαν τη δυναμική αυτού που βίωσαν, κάνοντας τελικά δισεκατομμύρια τις φωνές που μίλησαν για αυτό το άλμα. Για το άλμα ενός ανθρώπου από τα 36.500 μέτρα και την προσγείωσή του στη Γη.

Στην πραγματικότητα η πτώση του Felix Baumgartner ήταν το αποτέλεσμα μιας συνεργασίας 15 ετών με την Red Bull. Όπως, δηλαδή, και η περίπτωση PSY, είχε πολλή υποδομή από πίσω. Η εταιρεία χορήγησε κάποιο event ούτε έβαλε διαφήμιση σε κάτι που της ταιριάζει. Προτίμησε να χτίσει το δικό της περιεχόμενο από μόνη της και να το προσφέρει πάλι μόνη της στον κόσμο, για να το χειριστεί αυτός όπως ήθελε. Και η ιδέα της πέτυχε.

Αυτό το πράγμα αλλάζει συνθέμελα τους κανόνες του μάρκετινγκ, αφού πια όλοι ζητούν την αυθεντική παραγωγή νέου περιεχομένου από την αρχή και όχι την διαφήμιση πάνω σε κάτι ήδη υπάρχον. Αλλά δεν πέτυχε μόνο επειδή ήταν μια καλή μαρκετινίστικη ιδέα. Πέτυχε γιατί έδωσε στον κόσμο ένα σύμβολο ελπίδας, έναν άνθρωπο που κάνει πράγματα τα οποία δεν είναι φτιαγμένος, δεν είναι προορισμένος να κάνει ο άνθρωπος.

Ο Felix Baumgartner έπεσε στη Γη από το διάστημα για να μας αποδείξει ότι τίποτε δεν είναι ακατόρθωτο. Η ιστορία του είναι παρόμοια με του PSY. Πίσω από τα χρώματα, τις μουσικές, τις διαστημικές στολές, πίσω απ' όλα αυτά κρύβεται η δύναμη της προσωπικότητας, η δύναμη του ανθρώπου. Γι' αυτούς τους λόγους, ο PSY και o Felix Baumgartner είναι «Το πρόσωπο του 2012».