Η τροποποίηση του ΚΠολΔ και το δικηγορικό δημοψήφισμα
H μεταρρύθμιση σημαντικών νομοθετημάτων-πόσο μάλλον Κωδίκων- είναι φυσικό να αποκτά έντονη κοινωνική φόρτιση, αφού επιδρά άμεσα στη συναλλακτική ζωή.
Η φόρτιση επιτείνεται όταν τα βασικά πεδία των επιχειρούμενων αλλαγών αγγίζουν ευαίσθητες χορδές του δικαιικού και αξιακού μας συστήματος. Χωρίς ασφαλώς να μπορεί να γίνει ολοκληρωμένη ανάλυση ενός ογκώδους νομικού κειμένου σε λίγες γραμμές, δύο είναι οι βασικές εστίες της έντονης διαφωνίας της νομικής κοινότητας με το σχέδιο του νέου Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας (ΚΠολΔ) – και καμία απ' αυτές δεν συνδέεται με συνδικαλιστικές ή «συντεχνιακές» διεκδικήσεις.
Πρόκειται αφενός για τον δραστικό περιορισμό της προφορικότητας της διαδικασίας με εξέταση – και αντεξέταση- των μαρτύρων στο ακροατήριο, αφετέρου για τη ριζική μεταβολή της σειράς κατάταξης των δανειστών στους πλειστηριασμούς.
Στο πρώτο σημείο, η υποκατάσταση της προφορικής εξέτασης των μαρτύρων με ένορκες βεβαιώσεις υποβιβάζει τη συνταγματικά κατοχυρωμένη αρχή της δημοσιότητας της δίκης σε απλό τύπο και, κυρίως, φαλκιδεύει το σχηματισμό γνήσιας δικανικής πεποίθησης αφού ο δικαστής και οι δικηγόροι δεν θα μπορούν να σταθμίσουν την αξιοπιστία των μαρτύρων, όπως όταν τους εξετάζουν «ζωντανά» ενώπιόν τους.
Στο δεύτερο σημείο, οι νέες ρυθμίσεις έρχονται να ευνοήσουν τους ενυπόθηκους δανειστές, δηλαδή κυρίως τις τράπεζες, εις βάρος του Δημοσίου και των ασφαλιστικών ταμείων που θα παίρνουν μόνο το 25% του πλειστηριάσματος. Με τον τρόπο αυτό, όχι μόνο οι οφειλέτες θα χάνουν την περιουσία τους χωρίς να εξοφλείται ο δημόσιος τομέας – με αποτέλεσμα να εξακολουθούν να υπόκεινται σε ποινικές διώξεις, αλλά οι εισπράξεις του Δημοσίου και των ασφαλιστικών ταμείων θα μειωθούν και η διαφορά θα πέσει στους ώμους του φορολογουμένου. Και να σκεφθεί κανείς ότι το 2010 ειδική διάταξη είχε ενισχύσει το προνόμιο των ασφαλιστικών ταμείων, ενώ το 2013, μόλις πριν από ενάμιση χρόνο, άλλη διάταξη επέβαλε πρώτο προνόμιο για τον ΦΠΑ. Τι άλλαξε έκτοτε, ώστε να πριμοδοτούνται και πάλι οι τράπεζες;
Και μόνα τα δύο αυτά σημεία αρκούν για να θεμελιώσουν στέρεα διαφωνία με τις προωθούμενες αλλαγές. Αυτή είναι όμως η ουσιαστική πτυχή του επίμαχου ζητήματος. Υπάρχει και η ουσιώδης διαδικαστική προϋπόθεση να αποτυπωθεί αυτή η αντίθεση με την άμεση εκδήλωση της πλειοψηφικής βούλησης της δικηγορικής οικογένειας. Η Ολομέλεια των Προέδρων των Δικηγορικών Συλλόγων, αξιοποιώντας τη θεσμική δυνατότητα που της παρέχει ο νέος Κώδικας Δικηγόρων, προσέφυγε ορθά στη λύση του πανελλήνιου δικηγορικού δημοψηφίσματος. Η σημασία του θέματος επιβάλλει τη μαζικότερη δυνατή συμμετοχή ώστε να υπάρξει η ευρύτερη δυνατή νομιμοποίηση της εντολής προς τις κατά τόπους Διοικήσεις. Τη συμμετοχή αυτή δεν πρέπει να την αποτρέψουν οι υπαρκτές πλημμέλειες που εμφιλοχώρησαν στην εξειδίκευση της απόφασης της Ολομέλειας από τη Συντονιστική Επιτροπή κατά τον προσδιορισμό του διαδικαστικού πλαισίου του ερωτήματος και των επιλογών. Γιατί πράγματι εσφαλμένα η αντίθεση στο νομοσχέδιο εμφανίζεται να ταυτίζεται με την αποχή (διαρκείας ή έστω περιορισμένη/στοχευμένη) ως αναγκαίως συνδεδεμένη μορφή κινητοποίησης, καθώς το ψηφοδέλτιο του «ΟΧΙ» (δηλαδή της αντίθεσης στο νομοσχέδιο) θα φέρει εξειδίκευση με αυτές μόνο τις επιλογές. Δίκαια διαμαρτυρήθηκε εκείνος ο συνάδελφος που αισθάνεται ότι δεν του παρέχεται ρητά η δυνατότητα να εκφράσει την αντίθεσή του στο νομοσχέδιο χωρίς να συναινέσει σε αποχή. Και όμως, παρά την αληθινή πλημμέλεια της διατύπωσης, εξακολουθεί να υπάρχει λύση για όλους εκείνους που θέλουν να εκφράσουν την αντίδρασή τους στον νέο Κώδικα χωρίς όμως να δίνουν εντολή αποχής: οι συνάδελφοι αυτοί μπορούν να επιλέξουν το ψηφοδέλτιο του «ΟΧΙ» χωρίς να συμπληρώσουν καμία ένδειξη περί κινητοποίησης μέσω αποχών. Η Ολομέλεια των Δικηγορικών Συλλόγων και το διοικητικό συμβούλιο κάθε Συλλόγου θα κληθούν τότε να αποτιμήσουν το «ΟΧΙ» στο νομοσχέδιο σε συνδυασμό με την άρνηση της αποχής και θα σταθμίσουν τη στάση τους ανάλογα με τις περιστάσεις.
Ιωάννα Καλαντζάκου-Τσατσαρώνη
Δικηγόρος-Αντιπρόεδρος Δικηγορικού Συλλόγου Αθηνών
Αντιπρόεδρος Συνδέσμου Ελλήνων Εμπορικολόγων
Σχετικές ειδήσεις
Δημοφιλείς Ειδήσεις
