«Το παιδί μου δεν μιλάει καθαρά! Πρέπει να ανησυχώ;»

Της Φωτεινής Μιχαηλίδου - Λογοθεραπεύτριας

Συχνά οι γονείς παρατηρούν πως το παιδί τους δεν μιλάει καθαρά, όπως τα υπόλοιπα παιδιά της ίδιας ηλικίας. Τονίζουν, πως ενώ είναι πολύ έξυπνά και τα λένε όλα, κάποιες φορές δυσκολεύονται ή μπερδεύουν κάποιους ήχους. Ακόμα, χαρακτηρίζουν την ομιλία τους ως ''χαριτωμένη''. Το ερώτημα είναι, αν η ομιλία είναι χαριτωμένη και φυσιολογική ή το παιδί παρουσιάζει Αρθρωτικές και Φωνολογικές διαταραχές;

Αν και ένα παιδί παράγει λεξούλες από το πρώτο χρόνο της ζωής του, θα πρέπει να γνωρίζουμε τα επίσημα στάδια κατάκτησης της φωνολογικής εξέλιξης. Σε ποια ηλικία δηλαδή θα πρέπει να λέει τον κάθε ήχο.

Το παιδί θα πρέπει να έχει κατακτήσει και να παράγει σωστά τους παρακάτω ήχους ανά ηλικία :

Σε 2,5 έως 3 ετών θα πρέπει να λέει λεξούλες με τους ήχους / μ, π, μπ, τ, κ, γκ/. Από 3 έως 3,5 ετών, προσθέτει τα / ντ, β, χ, γ/, ενώ σε ηλικία 3,5 έως 4 ετών, λέει ακόμα περισσότερους ήχους όπως / φ, σ, ζ, λ/. Μεταξύ 4 και 4,5 ετών, εμφανίζονται οι ήχοι / θ, δ/, από 4,5 έως 5.0 ετών έχουμε τα / τσ, τζ,/ και φτάνουμε στην ηλικία των 5 έως 6 ετών, όπου κάνει την εμφάνιση του ο ήχος /ρ/. Με αυτόν ολοκληρώνεται το φωνολογικό σύστημα.

Αν λοιπόν το παιδάκι σε ηλικία 3,5 ετών λέει ''νελό αντί για νερό'', τότε ναι είναι χαριτωμένο. Όταν όμως σε ηλικία 5 ετών λέει ''πολήλατο αντί για ποδήλατο'' χωρίς να υπάρχει κάποια άλλη γνωστή αιτιολογία , τότε πιθανόν να παρουσιάζει αρθρωτική ή φωνολογική διαταραχή και θα πρέπει να παραπέφτει για περαιτέρω λογοθεραπευτική αξιολόγηση.

Δεν ξεχνάμε πως κάθε παιδί έχει τον δικό του ρυθμό ανάπτυξης , όμως κρίνεται απαραίτητο σε ηλικία 5.5 έως 6 ετών να παράγει καθαρά όλα τα φωνήματα, ώστε να μην επηρεαστεί η μετέπειτα μαθησιακή του πορεία. Η Α' δημοτικού απαιτεί μαθητές με καθαρή άρθρωση και πλήρη φωνολογική ενημερότητα.

Τι είναι τελικά η Αρθρωτική και τι η Φωνολογική διαταραχή;

Αρθρωτική διαταραχή έχει ένα παιδί που δεν παράγει σωστά ήχους, σε ηλικία όπου οι δυσκολίες αυτές θα έπρεπε να έχουν ξεπεραστεί. Δεν μπορεί να πει μεμονωμένα έναν ήχο, δηλαδή δεν γνωρίζει πώς να τοποθετήσει την γλώσσα, τα δόντια και τα χείλη για να δημιουργηθεί το συγκεκριμένο φώνημα.

Από την άλλη πλευρά, η φωνολογική διαταραχή αναφέρεται σε παιδιά που αντιμετωπίζουν δυσκολίες στην αντίληψη και την επεξεργασία του ήχου. Το παιδί μπορεί να παράγει τον ήχο μεμονωμένα, όμως μέσα στην λέξη μπορεί να το μπερδέψει με κάποιο άλλο. Δηλαδή μπορεί να πει τον ήχο /θ/, αν όμως του ζητηθεί να πει την λέξη ''θάλασσα'' πιθανόν να μας πει'' δάλασσα.''