«HIDDEN»: Η σοκαριστική έκθεση φωτογραφίας για όσα φοβόμαστε να δούμε
Μια φωτογραφική έκθεση-γροθιά στο στομάχι και στις πιο βασικές δομές του πολιτισμού και των αρχών λειτουργίας των κοινωνιών μας, φιλοξενήθηκε πρόσφατα στο Κέντρο Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος.
Πρόκειται την έκθεση «HIDDEN», της ΜΚΟ «Α Promise to Animals» (APA) με φωτογραφικά ντοκουμέντα της άγνωστης εν πολλοίς φρίκης που συμβαίνει παντού γύρω μας, αλλά που αν τύχει και τη γνωρίσουμε, προτιμάμε να κάνουμε ότι δεν συμβαίνει.
Η πολυβραβευμένη Καναδή φωτορεπόρτερ Jo Anne McArthur τα τελευταία 20 χρόνια γύρισε περισσότερες από 60 χώρες με σκοπό να αφυπνίσει τον κόσμο, ώστε να μπουν τα θεμέλια για μια πιο ισορροπημένη προσέγγιση απέναντι στα ζώα και τη φύση – τουτέστιν, να παύσει αυτή η αχρείαστη βαρβαρότητα, την οποία καταδεικνύει με τον φακό της.
Λειτουργώντας συχνά ως κάτι σαν «πολεμική ανταποκρίτρια», η ίδια και η ομάδα της εισβάλλουν κρυφά σε χώρους της βιομηχανίας των ζώων, όπου αποτυπώνουν τη ζοφερή πραγματικότητα.
Το Newsbomb.gr συνάντησε τη φωτορεπόρτερ και είχαμε μια ενδιαφέρουσα συζήτηση.
Newsbomb.gr: Κυρία McArthur, πώς θα παρουσιάζατε τη δουλειά σας και την έκθεση HIDDEN;
Jo Anne McArthur: Είναι ένα φωτορεπορτάζ για τα ζώα, σε μια εντελώς νέα κατηγορία όμως. Σχεδόν όλοι φωτογραφίζουν την άγρια ζωή ή τα κατοικίδια – κανείς όμως δεν ασχολείται με τα δισεκατομμύρια ζώα στις φάρμες, στη βιομηχανική παραγωγή, στην ψυχαγωγία ή στα επιστημονικά πειράματα. Πρόκειται, όπως καταλαβαίνετε, για θέματα που τα τυπικά ΜΜΕ δεν τα απασχολούν, ενώ και η κοινωνία δεν θέλει να τα «βλέπει».
Δεν θέλουμε να τα βλέπουμε ή δεν ξέρουμε που να κοιτάξουμε;
Όποιος ενδιαφέρεται, σίγουρα μπορεί να βρει πάρα πολλά, το υλικό είναι εκεί έξω και σε αυτό συμβάλλει και αυτή η έκθεση. Και είναι πολύ ανταποδοτικό και ελπιδοφόρο όταν πολιτιστικά κέντρα όπως το Σταύρος Νιάρχος κρίνoυν ότι αυτά πρέπει να γίνουν γνωστά και διοργανώνουν τέτοιες εκθέσεις. Τέτοιες ιστορίες φρίκης όμως είναι παντού γύρω μας.
Εγώ θεωρώ ότι οι περισσότεροι δεν θέλουν να κοιτάξουν. Αν ρωτήσεις τον κόσμο αν τους αρέσουν τα ζώα, οι πιο πολλοί θα απαντήσουν καταφατικά. Ωστόσο, δεν ζούμε με τρόπο που να συνάδει με την απάντησή μας. Διότι πολλοί που θα δουν αυτές τις εικόνες θα νιώσουν προσωπικά προσβεβλημένοι – καθώς συντελούν σε αυτό που γίνεται. Και ο κόσμος γενικά αποφεύγει καταστάσεις που θα τον κάνουν να νιώσει ότι φταίει προσωπικά.
Φυσικά, και η βιομηχανία κάνει ότι μπορεί προκειμένου να μην διαρρέουν προς τα έξω αυτές οι εικόνες…
Δείτε φωτογραφίες:
Σε αυτό το σημείο δεν μπορώ να μην ρωτήσω… Εσείς πώς έχετε πρόσβαση εκεί;
Συνήθως, απλά με… «καταπάτηση». Αλλά αυτός είναι ο μοναδικός τρόπος για να αποκτήσεις πρόσβαση σε αυτές τις εικόνες και να δείξουμε την κατάσταση όπως πραγματικά είναι. Πηγαίνουμε ως φωτορεπόρτερ σε μέρη που δεν μας θέλουν, αυτό θυμίζει μερικές φορές το πολεμικό ρεπορτάζ. Υπάρχουν και περιπτώσεις που μας έχουν καλέσει μόνοι τους σε κάποια φάρμα – στις περιπτώσεις αυτές όμως παρατηρούμε ότι κάνουν ετοιμασίες πριν πάμε, καθαρίζουν, βελτιώνουν τις συνθήκες για όσο είμαστε εκεί…
Αν μπορείτε να μας περιγράψετε με λόγια, τι είναι αυτό που διαπιστώνετε, συνήθως, σε αυτές τις εξορμήσεις σας…
Για παράδειγμα, σε ένα εκτροφείο πουλερικών. Τα κοτόπουλα εκκολάπτουν περίπου μια ντουζίνα αβγά τον χρόνο σε κανονικές συνθήκες. Στον εγκλεισμό, περισσότερα από 300. Αυτό επιβαρύνει δραματικά το σώμα τους, ενώ τα τροποποιούνε γενετικά για να το καταφέρουν αυτό. Κι επειδή η κατανάλωση είναι μεγάλη, οι βιομηχανίες δημιουργούν όλο και περισσότερες κότες σε όλο και μικρότερα κλουβιά, όπου διαβιούν εφ’ όρου ζωής. Τόσο μικρά, που δεν μπορούν καν να ανοίξουν τα φτερά τους. Συνήθως, εκεί τα κρατάνε 18 μήνες και μετά, επειδή από εκεί και πέρα παράγουν λιγότερο, τα σκοτώνουν και τα μετατρέπουν σε τροφή για άλλα ζώα.
Φανταστείτε, ότι εκτός αιχμαλωσίας, τα πουλερικά ζουν μέχρι 10 χρόνια. Αυτός ο υπερβολικά πρόωρος θάνατος βέβαια θα μπορούσε να χαρακτηριστεί και λύτρωση, υπό τις συνθήκες που διαβιούν, μόνιμα εγκλωβισμένα, σε ένα τόσο στενό μέρος, χωρίς φυσικό φωτισμό, αναγκασμένα να αναπαράγουν διαρκώς υπό αφύσικες συνθήκες. Σκεφτείτε, ότι αν υπάρχει νεκρό πουλί μέσα σε κάποιο μαζικό κλουβί, τότε τα υπόλοιπα με τη σειρά κάθονται πάνω του για να αποφύγουν για λίγο το δάπεδο του κλουβιού…
Συχνά, δε, τους αφαιρούν τα ράμφη, ξέρετε γιατί… Γιατί είναι συνηθισμένο μέσα σε αυτές τις συνθήκες να τσιμπάνε το ένα το άλλο, μέχρι θανάτου. Και κάπως έτσι, βγαίνουν τα αβγουλάκια που τρώμε στο σπίτι μας.
Να σας πω για ένα μεγάλο χοιροστάσιο. Αυτό που δεν μπορεί να φανεί από τις φωτογραφίες, είναι η μυρωδιά. Την αντιλαμβάνεσαι πολύ πριν μπεις στον χώρο και μέσα εκεί τα μάτια σου δακρύζουν από τη μπόχα. Και φανταστείτε, τι περνάνε τα γουρούνια που έχουν πολύ πιο δυνατή όσφρηση από εμάς – μυρίζουν μανιτάρι δύο μέτρα μέσα στη γη. Φανταστείτε το βασανιστήριο.
Όταν τα γουρούνια κυοφορούν, τοποθετούνται σε ειδικά στενά σκοτεινά κλουβιά -τα οποία σε κάποιες χώρες έχουν απαγορευτεί ακριβώς λόγω της σκληρότητας του μέτρου- και εκεί, το μόνο που μπορούν να κάνουν είναι να σηκωθούν ελάχιστα και να καθίσουν, ούτε καν να στρίψουν. Εκεί, φυσικά αφοδεύουν και ζουν μέσα στα περιττώματά τους – και μιλάμε για πολύ καθαρά ζώα από φύσης τους. Εκεί, ζουν επί 4 μήνες και από τη μία εγκυμοσύνη στην άλλη.
Τους στερείται δηλαδή οποιαδήποτε φυσική επιλογή με την οποία έχουν προικιστεί. Η μόνη τους παρηγοριά, ίσως είναι ότι είναι κοντά το ένα με το άλλο, αν και φυσικά μακριά από τις δικές τους οικογένειες και τα μωρά τους.
Θεωρείτε όμως ότι τα χρειάζονται όλα αυτά; Νιώθουν αυτά τα ζώα ευτυχία ή δυστυχία;
Το θέμα δεν είναι τι θεωρώ εγώ. Το θέμα είναι τι λέει η επιστήμη για αυτό που με ρωτάτε. Και η απάντηση είναι ξεκάθαρη. Ναι. Όλα αυτά αναλύονται και στο νέο επιστημονικό πεδίο, αυτό της ηθικής των ζώων. Οι επιστήμονες επί δεκαετίες έψαχναν σημάδια για τα συναισθήματα ή και το αίσθημα συμπόνιας των ζώων και στη σύγχρονη εποχή έχουν καταλήξει ότι αυτά ισχύουν, όπως και σε άλλα θηλαστικά…
Πρέπει να έχετε γερό στομάχι…
Έχω. Αυτή η δουλειά είναι πολύ οδυνηρή κυρίως διότι δεν μπορώ να βοηθήσω τα ζώα που υποφέρουν μπροστά μου. Επίσης, πάντα νιώθω φόβο, όταν βάζω τον εαυτό μου σε κίνδυνο με το να «εισβάλλω» κρυφά σε αυτούς τους χώρους. Μπορεί να καταλήξω στο δικαστήριο, στη φυλακή, ή και να με δείρουν επί τόπου. Μέχρι τώρα την έχω γλιτώσει, σε άλλους όμως σαν κι εμένα έχει συμβεί.
Το κάνω όμως και θα συνεχίσω να το κάνω, διότι έχω ισχυρή θέληση για αυτό. Και με μεγάλη μου χαρά βλέπω ότι προκαλεί αλλαγή! Διότι διεγείρει μεγάλη ευαισθητοποίηση στον κόσμο, άρα «λειτουργεί» αυτό που θέλω να πετύχω και με ικανοποιεί πάρα πολύ αυτό.
Να σας ρωτήσω κάτι τώρα για το «δίλημμα του ρεπόρτερ», όταν βρίσκεται μπροστά σε μια τέτοια κατάσταση… Έχετε σκεφτεί ποτέ να δράσετε και να απελευθερώσετε όσα ζώα μπορείτε;
Πάντα μου έρχεται κάτι τέτοιο στο μυαλό, αλλά αυτός δεν είναι ο ρόλος μου. Παρόλα αυτά, με πονάει. Σκέφτομαι, εκεί που αλληλεπιδρώ με ένα ζώο εκεί μέσα στη φρίκη του, ότι είμαι ο μοναδικός άνθρωπος που θα μπορούσα να το βοηθήσω. Όμως, είμαι εκεί για να τραβήξω τη φωτογραφία και να φύγω. Αυτός είναι ο τρόπος μου όμως για να βοηθώ – να καλλιεργώ την ευαισθητοποίηση ώστε να μειωθεί κάποια στιγμή ο αριθμός των ζώων που βιώνουν μια ζωή-μαρτύριο.
Τι σας λέει λοιπόν ο κόσμος που βλέπει τη δουλειά σας; Κάνουν αλλαγές στην συμπεριφορά τους απέναντι στα ζώα ή στις διατροφικές τους συνήθειες;
Ναι! Έχει τεράστια επιρροή! Έτσι άλλαξα και εγώ, πριν από περίπου 20 χρόνια, όταν διαπίστωσα τι συμβαίνει και από τότε έγινα και vegan. Η επιρροή του έργου μας επίσης επηρεάζει τις ΜΚΟ που αναλαμβάνουν δράση που φέρνει αποτέλεσμα, αλλά και τους νομοθέτες, για τα θέματα λειτουργίας των κτηνοτροφείων και των συνθηκών εκεί. Όλοι αυτοί αξιοποιούν υλικό που τους δίνουμε εμείς, ενώ έχει συμβεί να κλείσουν οριστικά και φάρμες μετά από αποκαλύψεις μας.
Να σας πω ένα παράδειγμα, αυτά που φωτογραφίσαμε σε εκτροφεία μαϊμούδων -προορίζονταν για πειράματα- στη νοτιοανατολική Ασία -φανταστείτε απίστευτη σκληρότητα- προκάλεσαν την αλλαγή της νομοθεσίας στη Σύμβαση της Γενεύης για την άγρια ζωή. Τότε, είχα μπει στους χώρους προσποιούμενη ότι ήθελα να αγοράσω μαϊμού και φωτογράφισα κρυφά τι συνέβαινε.
Ποιο είναι το όραμά σας λοιπόν;
Έχω βραχυπρόθεσμους στόχους και μακροπρόθεσμες ελπίδες. Αν είχα μόνο μακροπρόθεσμους στόχους, θα πάθαινα κατάθλιψη, διότι η αλλαγή επέρχεται πολύ αργά. Για αυτό, έχω σταθερούς βραχυπρόθεσμους στόχους, δηλαδή να παρέχω υλικό σε ΜΚΟ και να πετυχαίνω μικρές νίκες για τα ζώα. Νίκη. είναι να εμπνέω κι άλλους ακτιβιστές και φωτογράφους να κάνουν το ίδιο.
Η μακροπρόθεσμη ελπίδα είναι η παγκόσμια, ολική απελευθέρωση των ζώων. Εννοώ μια παγκόσμια κατανόηση ότι τα ζώα είναι συναισθανόμενα, περίπλοκα, ενδιαφέροντα όντα, που αξίζουν τον σεβασμό. Όταν υπάρξει αυτή η κατανόηση, τότε θεωρώ ότι δεν θα φερόμαστε στα ζώα όπως το κάνουμε τώρα.
Αυτό σημαίνει ότι θα γίνουμε όλοι vegan;
Δεν θα το έθετα έτσι. Υπάρχουν ακόμα πολιτισμοί που βασίζονται στα ζωϊκά παράγωγα.
Τότε πώς θα επιτευχθεί η ολοκληρωτική απελευθέρωση των ζώων;
Αυτό είναι μια καλή ερώτηση. Θα το έθετα ως επίτευξη του βίου σε απόλυτη ισορροπία με τη φύση και τα ζώα, κατά τον οποίο θα παίρνουμε μόνο ότι χρειαζόμαστε πραγματικά. Γνωρίζω ότι ο κόσμος δεν θα γίνει βίγκαν από τη μία ημέρα στην άλλη. Για τώρα, όμως, χρειαζόμαστε σημαντικές αλλαγές για τα ζώα και σίγουρα βελτίωση των συνθηκών διαβίωσής τους.
Ξέρετε ότι τα βάζετε με τον πυρήνα του ανθρώπινου πολιτισμού, που βασίζεται σε αυτό που λέτε εκμετάλλευση των ζώων…
Αυτό που μου αρέσει στον πολιτισμό, είναι ότι διαρκώς εξελίσσεται! Διαρκώς μαθαίνουμε νέα πράγματα και αλλάζουμε τον τρόπο που σκεφτόμαστε, όπως όταν καταλάβαμε ότι δεν είμαστε το κέντρο του σύμπαντος και ότι η Γη κινείται. Διαρκώς βελτιωνόμαστε και κινούμαστε σε πιο ηθική κατεύθυνση, με την ελπίδα π.χ. αυτός ο πόλεμος να είναι και ο τελευταίος. Πρόοδοι έχουν γίνει ενώ να θυμίσω ότι σχετικά πρόσφατα καταργήθηκε και η δουλεία των ανθρώπων… Γιατί λοιπόν να μην καταλάβουμε ότι υπάρχει κι άλλος τρόπος εκτός από αυτή την ασύλληπτη βαρβαρότητα κατά των άλλων έμβιων όντων του πλανήτη;
Φωτογραφίες από την έκθεση στο Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος:
Διαβάστε επίσης
Ο Παγανισμός επιστρέφει στην Ευρώπη - Πώς αντιδρά η Εκκλησία
Παγκόσμια Ημέρα Τροφίμων: Γιατί πετάμε φαγητό στα σκουπίδια
Βιβλιοπωλείο των αστέγων: Από το παραλίγο λουκέτο στο e-shop
