Παγκόσμια Ημέρα Πρόληψης Πνιγμού: Πού οφείλονται οι 400 θάνατοι τον χρόνο και τα συχνότερα λάθη
Η θάλασσα μοιάζει ήρεμη, γαλήνια, φιλόξενη. Κι όμως, μέσα της κρύβει δυνάμεις που μπορούν να προκαλέσουν τραγικό πνιγμό. Ο Δημήτρης Χαλιώτης, ναυαγοσώστης και εκπαιδευτής στη Σχολή Αυτοδυτών, έχει δώσει μάχες στη θάλασσα. Κυριολεκτικά... Έχει κρατήσει ανθρώπους από το χέρι την ώρα που τους εγκατέλειπαν οι δυνάμεις τους. Έχει τρέξει, έχει βουτήξει, έχει ρισκάρει και έχει σώσει ζωές.
Μία από τις πιο δύσκολες εμπειρίες του ήταν η συμμετοχή του στην επιχείρηση διάσωσης στο ναυάγιο ανοιχτά της Πύλου, τον Ιούνιο του 2023, όταν το αλιευτικό με τους εκατοντάδες μετανάστες βυθίστηκε, παρασύροντας ανθρώπους στον βυθό και σκορπώντας θλίψη.
«Κάναμε ό,τι μπορούσαμε. Και μακάρι να μπορούσαμε περισσότερα», λέει.
Αυτή την περίοδο, ο Δημήτρης Χαλιώτης εκπαιδεύει ναυαγοσώστες στην Πάτρα, μια περιοχή που, όπως δείχνουν τα πρόσφατα γεγονότα, έχει μεγάλη ανάγκη από επαγγελματίες ναυαγοσώστες και εκπαίδευση στην πρόληψη πνιγμών. Την Τρίτη 22 Ιουλίου, δύο άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους από πνιγμό μέσα σε λίγες ώρες στην Αχαΐα: μία 76χρονη ανασύρθηκε χωρίς τις αισθήσεις της στη Μαύρη Μύτη Λακκόπετρας και ένας 78χρονος πνίγηκε το απόγευμα στην παραλία Τέμενης, στον Δήμο Αιγιαλείας.
Πού οφείλονται οι πνιγμοί
Η Παγκόσμια Ημέρα Πρόληψης Πνιγμού (25 Ιουλίου) δεν είναι απλώς άλλη μία ημερομηνία. Είναι, όπως λέει ο ίδιος, μια υπενθύμιση για όλους: «Δεν αφορά μόνο τους ναυαγοσώστες ή τους γονείς. Αφορά όλους μας. Όλοι μπορούμε να πνιγούμε. Κανείς όμως δεν πρέπει».
Κάθε χρόνο, δεκάδες άνθρωποι χάνουν τη ζωή τους από πνιγμό. Στην Ελλάδα, παρά την παράδοση της χώρας στη θάλασσα, οι αριθμοί σοκάρουν. «Το 80% των θανάτων από πνιγμό στην Ελλάδα αφορά ηλικιωμένους άνω των 67 ετών. Κι όμως, ελάχιστοι το γνωρίζουν. Οι μεγαλύτεροι σε ηλικία έχουν μειωμένα αντανακλαστικά, εύκολα εξαντλούνται και, δυστυχώς, πολλές φορές δεν έχουν δίπλα τους κάποιον να τους προσέχει».
Με 20 και πλέον χρόνια εμπειρίας, ο Δημήτρης Χαλιώτης έχει ζήσει πολλές δραματικές στιγμές. Αλλά αυτές με τα παιδιά, όπως μας λέει, είναι εκείνες που τον ακολουθούν ακόμα και στον ύπνο του.
«Έχω συμμετάσχει σε διασώσεις που ευτυχώς είχαν αίσιο τέλος», σημείωσε.
O Δημήτρης Χαλιώτης, ναυαγοσώστης και εκπαιδευτής στη Σχολή Αυτοδυτών
Τα λάθη που στοιχίζουν μία ζωή και πώς να τα αποφύγουμε
Ο ίδιος τονίζει με κάθε τρόπο πόσο σημαντική είναι η πρόληψη. Σύμφωνα με τον κύριο Χαλιώτη, το πιο κοινό λάθος είναι απλό: «Πολλοί απομακρύνονται από την ακτή, χωρίς να γνωρίζουν τις δυνάμεις τους. Κι όταν έρθει η στιγμή, δεν μπορούν να επιστρέψουν».
Και συνεχίζει με αυστηρό τόνο: «Η απόλαυση της θάλασσας δεν είναι στα βαθιά. Είναι στο να νιώθεις ασφάλεια. Στα ρηχά μπορείς να χαρείς εξίσου, χωρίς να βάζεις τη ζωή σου σε κίνδυνο».
Ένα επάγγελμα στο οποίο δεν επιτρέπεται να κάνεις λάθος
Το επάγγελμα του ναυαγοσώστη, όπως το περιγράφει ο ίδιος, είναι μια καθημερινή ετοιμότητα: «Δεν είναι απλά μια σφυρίχτρα και μια ξαπλώστρα. Είναι δευτερόλεπτα που πρέπει να τρέξεις, να δράσεις, να σκεφτείς ψύχραιμα και να πάρεις σωστές αποφάσεις. Δεν υπάρχει περιθώριο λάθους».
Και για τους νέους που σκέφτονται να ακολουθήσουν αυτό το μονοπάτι, ο Δημήτρης Χαλιώτης έχει μια ξεκάθαρη συμβουλή: «Να γυμνάζονται πολύ. Να κολυμπούν ακόμα περισσότερο. Να διαβάζουν, να ενημερώνονται, να εκπαιδεύονται συνεχώς. Ο ναυαγοσώστης πρέπει να είναι έτοιμος για κάθε σενάριο. Κι όταν έρθει η ώρα, να μην διστάσει».
Το σύνθημα που σώζει ζωές
Ο Δημήτρης Χαλιώτης με μια φράση συνοψίζει όλη του τη διαδρομή, όλη του την αφοσίωση, όλο του το έργο: «Όλοι μπορούμε να πνιγούμε. Κανείς όμως δεν πρέπει». Όπως ανέφερε «πρόκειται για το σλόγκαν του Κέντρου Υγείας, το οποίο καλό είναι να το έχουμε όλοι στο μυαλό μας».
Όσον αφορά τη στιγμή που του έχει μείνει ανεξίτηλη ο ίδιος ανέφερε: «Η πιο ζωντανή μου ανάμνηση προέρχεται από τη διάσωση ενός μικρού παιδιού πριν από πολλά χρόνια. Η ανακούφιση που ένιωσα όταν διαπίστωσα πως όλα πήγαν καλά και το βλέμμα του παιδιού μόλις βγήκαμε από το νερό, ήταν η πιο μεγάλη ανταμοιβή σε όλη την πορεία της ζωής μου μέχρι σήμερα».
Το φαινόμενο των πνιγμών στην Ελλάδα
Ο Γιώργος Κουρτέσης, ναυαγοσώστης του Ελληνικού Ερυθρού Σταυρού και Εγκεκριμένος Καθηγητής του Πανεπιστημίου Σορβόννης (IDEF – Paris 13), γνωρίζει καλά πόσο σοβαρή απειλή αποτελεί ο πνιγμός στη χώρα μας, ιδιαίτερα τους καλοκαιρινούς μήνες. Όπως εξηγεί, πρόκειται για «ένα σοβαρό πρόβλημα δημόσιας υγείας στην Ελλάδα, με πάνω από 350 θανάτους ετησίως». Οι κυριότερες ηλικιακές ομάδες που πλήττονται, σύμφωνα με τον ίδιο, είναι οι ηλικιωμένοι άνω των 65 ετών λόγω «προβλημάτων υγείας και μειωμένης αντοχής», ενώ στους νεότερους (18-30 ετών) οι αιτίες σχετίζονται με «ριψοκίνδυνες συμπεριφορές όπως βουτιές σε άγνωστα νερά και κατανάλωση αλκοόλ». Όσο για τα μικρά παιδιά, ο πνιγμός είναι συχνά αποτέλεσμα «έλλειψης επίβλεψης και ακατάλληλων μέσων πλευστότητας».
Αναφερόμενος στις βασικές αιτίες πνιγμών που αντιμετωπίζουν καθημερινά οι ναυαγοσώστες του Ερυθρού Σταυρού, ο κύριος Κουρτέσης σημειώνει: «Η υπερεκτίμηση των δυνατοτήτων και η έλλειψη επίβλεψης είναι τα δύο πιο συχνά λάθη. Υπάρχουν φυσικά και άλλες αιτίες, όπως η κατανάλωση αλκοόλ, η άγνοια κολύμβησης, τα αιφνίδια παθολογικά επεισόδια, οι καιρικές συνθήκες, ή η λανθασμένη χρήση φουσκωτών μέσων που μπορεί να παρασυρθούν από ρεύματα». Όπως τονίζει, «η έλλειψη ναυαγοσωστικής κάλυψης, ειδικά σε μη οργανωμένες ή απομακρυσμένες παραλίες, επιβαρύνει το πρόβλημα».
«Η ενημέρωση για τους κινδύνους στο νερό, οι σωστές συμπεριφορές στην παραλία και η εκπαίδευση πρώτων βοηθειών μπορούν να σώσουν ζωές. Η γρήγορη αντίδραση στα πρώτα λεπτά μετά από ένα περιστατικό είναι καθοριστική», επισημαίνει.
Όσον αφορά τις συμβουλές του προς το κοινό, ο Γιώργος Κουρτέσης προτρέπει το κοινό να κολυμπά πάντα σε παραλίες με ναυαγοσώστη, να αποφεύγει το μπάνιο μετά από φαγητό ή κατανάλωση αλκοόλ και να μην κολυμπά ποτέ μόνο του. «Για τα παιδιά, η επίβλεψη είναι αδιαπραγμάτευτη. Δεν τα αφήνουμε μόνα ούτε στα ρηχά. Χρησιμοποιούμε σωστά μέσα πλευστότητας και τους μαθαίνουμε βασικούς κανόνες ασφαλείας. Για τους ηλικιωμένους, αποφεύγουμε το μπάνιο τις ώρες υψηλής θερμοκρασίας και επιλέγουμε προσβάσιμες παραλίες χωρίς έντονα ρεύματα», τονίζει.
Ο Ερυθρός Σταυρός, όπως λέει, έχει έναν κρίσιμο ρόλο στην πρόληψη, την εκπαίδευση και την ενημέρωση. «Η συμβολή του ΕΕΣ είναι διαχρονική και πολυεπίπεδη. Εκπαιδεύουμε ναυαγοσώστες, παρέχουμε μαθήματα πρώτων βοηθειών, κάνουμε καμπάνιες ευαισθητοποίησης σε σχολεία και τοπικές κοινωνίες και συμμετέχουμε ενεργά στην πολιτική προστασία. Στόχος μας είναι απλός: καμία απώλεια ζωής από πνιγμό που θα μπορούσε να έχει προληφθεί».
Γιώργος Κουρτέσης, Ναυαγοσώστης του ΕΕΣ και εγκεκριμένος Καθηγητής Πανεπιστημίου Σορβόννης
400 άνθρωποι πνίγονται στην Ελλάδα κάθε χρόνο
Σε μια χώρα μας κάθε χρόνο, περίπου 400 άνθρωποι χάνουν τη ζωή τους από πνιγμό σε θάλασσες και πισίνες, με πάνω από 300 εξ αυτών να είναι άνω των 60 ετών.
Ο Εθνικός Οργανισμός Δημόσιας Υγείας, σε συνεργασία με την ΜΚΟ Safe Water Sports, προσπαθεί να ευαισθητοποιήσει τον κόσμο για την πρόληψη, τονίζοντας πως η έλλειψη ναυαγοσώστη αποτελεί βασικό παράγοντα στα περιστατικά πνιγμών. Ενδεικτικά, ο πνιγμός είναι η δεύτερη αιτία θανάτου στα παιδιά από βρεφική ηλικία μέχρι τα 14 έτη.
Το 2024, 395 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους σε υδάτινο περιβάλλον, με το 68% αυτών να είναι άνδρες και τη συντριπτική πλειονότητα στη θάλασσα. Τα τελευταία πέντε χρόνια, η μοναδική χρονιά με μείωση θανάτων ήταν το 2020, όταν λόγω πανδημίας μειώθηκαν οι τουριστικές ροές.
Η σημασία της πρώτης βοήθειας
Οι ελληνικές αρχές έχουν εντείνει τις προσπάθειες εκπαίδευσης του κοινού στην παροχή πρώτων βοηθειών και ανάνηψης, καθώς τα πρώτα λεπτά μετά την ανάσυρση από το νερό είναι καθοριστικά για τη διάσωση της ζωής.
Φέτος, όπως κάθε χρόνο, δημιουργήθηκε ενημερωτικό σποτ με επίκεντρο την τρίτη ηλικία, επισημαίνοντας την ανάγκη αυξημένης προσοχής.
Πανευρωπαϊκά πάνω από 50.000 πολίτες τραυματίζονται στη θάλασσα
Πανευρωπαϊκά, πάνω από 50.000 πολίτες τραυματίζονται σε θαλάσσια σπορ ή δραστηριότητες με σκάφη, γεγονός που αναδεικνύει τη σημασία της εκπαίδευσης και των μέτρων ασφαλείας.
