NASA: Το διαστημόπλοιο έπεσε με επιτυχία πάνω στον αστεροειδή - Αγωνία για τα αποτελέσματα (video)

Συγκεκριμένα, η αμερικανική διαστημική υπηρεσία συνέτριψε έναν πύραυλο, σε έναν αστεροειδή για πρώτη φορά στην ιστορία της.

Σκοπός της αποστολής Dart της NASA είναι να δει πόσο δύσκολο θα ήταν να σταματήσει ένα μεγάλο διαστημικό βράχο από το να πλήξει τη Γη.

Το πλανητικό «σόου» πραγματοποιήθηκε περίπου 11 εκατομμύρια χιλιόμετρα μακριά, σε έναν αστεροειδή που ονομάζεται «Δίμορφος». Η ΝΑSA διευκρινίζει οτι επί του παρόντος ο αστεροειδής δε βρίσκεται σε τροχιά να χτυπήσει τη Γη, ούτε υπάρχει κίνδυνος μετά τη συντριβή να φθάσει κατά λάθος προς την κατεύθυνση μας.

Το σκάφος-καμικάζι, λίγο μικρότερο από αυτοκίνητο, έπεσε με ταχύτητα η οποία ξεπερνούσε τα 20.000 χιλιόμετρα την ώρα πάνω στον αστεροειδή, την ώρα που προβλεπόταν (στις 02:14 ώρα Ελλάδας). Ομάδες της NASA, που βρίσκονταν στο κέντρο ελέγχου αποστολής στο Μέριλαντ, ξέσπασαν σε ζητωκραυγές τη στιγμή της πρόσκρουσης.

Τα τηλεσκόπια, ανάμεσά τους το νέο υπερδιαστημικό παρατηρητήριο James Webb αλλά και το Hubble , επρόκειτο να εντοπίσουν το σύννεφο σκόνης ώστε να μπορέσουν να υπολογίσουν την ποσότητα της ύλης που εκτινάχθηκε.

Δείτε τη στιγμή της πρόσκρουσης, όπως τη μετέδωσε η NASA

(από το 1:14:00 του βίντεο που ακολουθεί)

Λίγα λεπτά νωρίτερα, ο αστεροειδής Δίμορφος, σε απόσταση περίπου 11 εκατομμυρίων χιλιομέτρων από τη Γη, άρχιζε να μεγαλώνει σιγά-σιγά στις εντυπωσιακές εικόνες που μεταδίδονταν απευθείας από κάμερα το σκάφος. Ήταν ευδιάκριτη η γκρίζα ακανόνιστη επιφάνεια του βράχου.

«Εισερχόμαστε σε νέα εποχή, στην οποία δυνητικά έχουμε τη δυνατότητα να προστατευτούμε από την σύγκρουση με επικίνδυνους αστεροειδείς», συνόψισε η Λόρι Γκλέιζ, διευθύντρια πλανητικών επιστημών στη NASA.

Ο Δίμορφος έχει διάμετρο 160 μέτρων και δεν εγείρει κανέναν κίνδυνο για τον πλανήτη Γη. Είναι δορυφόρος μεγαλύτερου αστεροειδή, του Διδύμου, και μέχρι τώρα έκανε πλήρη περιστροφή γύρω του σε 11 ώρες και 55 λεπτά. Η NASA θέλει να μειώσει την τροχιά κατά 10 λεπτά, με άλλα λόγια να τον κάνει να πλησιάσει τον Δίδυμο.

Δεν είναι... σινεμά...

Αν και ο στόχος είναι πολύ λιγότερο θεαματικός σε σύγκριση με τα σενάρια ταινιών επιστημονικής φαντασίας όπως το φιλμ Αρμαγεδδών, αυτή η άσκηση «πλανητικής άμυνας», που βαπτίστηκε DART («βέλος», στα αγγλικά, ακρώνυμο του όρου Double Asteroid Redirection Test) σηματοδοτεί την πρώτη δοκιμή της τεχνικής αυτής. Επιτρέπει στη NASA να κάνει πρόβα για την περίπτωση που αστεροειδής εγείρει μια μέρα απειλή να συγκρουστεί με τη Γη.

Το σκάφος ταξίδεψε για περίπου δέκα μήνες, μετά την εκτόξευσή του από την Καλιφόρνια. Για να χτυπήσει στόχο τόσο μικρό όσο ο Δίμορφος, η τελευταία φάση της πτήσης του ήταν εντελώς αυτοματοποιημένη, σαν να επρόκειτο για αυτοκατευθυνόμενο πύραυλο.

Τρία λεπτά μετά την πρόσκρουση, δορυφόρος μικρού μεγέθους, περίπου όσου έχει κουτί παπουτσιών, που ονομάζεται LICIACube και αφέθηκε από το σκάφος προτού γίνει η σύγκρουση, επρόκειτο να περάσει σε απόσταση 55 χιλιομέτρων από τον αστεροειδή για να συλλέξει εικόνες.

Ξανά το 2024

Το ευρωπαϊκό σκάφος Ήρα, που αναμένεται να εκτοξευτεί το 2024, θα παρατηρήσει από κοντά τον Δίμορφο το 2026, για να εκτιμηθούν οι επιπτώσεις της πρόσκρουσης και να μετρηθεί, για πρώτη φορά, η μάζα του αστεροειδούς.

Οι αστεροειδείς έχουν επιφυλάξει εκπλήξεις για τους επιστήμονες στο παρελθόν. Το 2020, το αμερικανικό σκάφος Osiris-Rex παρεισέφρησε βαθύτερα από ό,τι αναμενόταν στην επιφάνεια του αστεροειδή Μπένου. Η ακριβής σύνθεση του Δίμορφου δεν είναι γνωστή μέχρι στιγμής.

«Αν ο αστεροειδής αντιδράσει στην πρόσκρουση του DART με τρόπο εντελώς απρόβλεπτο, αυτό μπορεί να μας οδηγήσει να επανεξετάσουμε αν η κινητική πρόσκρουση είναι τεχνική που μπορεί να έχει γενική εφαρμογή», επισήμανε ο Τομ Στάτλερ, επιστημονικός επικεφαλής της αποστολής.

Το χτύπημα του αστεροειδούς ήταν μια μεγάλη πρόκληση. Και αυτί γιατί μόνο στα τελευταία 50 λεπτά περίπου το Dart μπόρεσε να ξεχωρίσει τον στόχο του από το «Δίδυμο» πλάτους 780 μέτρων. Το λογισμικό πλοήγησης στη συνέχεια να προσάρμοσε την τροχιά του διαστημικού σκάφους για να καταφέρει ένα άμεσο χτύπημα.

«Λόγω της ταχύτητας του φωτός και των αποστάσεων που εμπλέκονται, είναι πραγματικά αδύνατον να υπάρχει ένας πιλότος στο έδαφος που θα ελέγχει το διαστημόπλοιο. Απλώς δεν υπάρχει αρκετός χρόνος για να ανταποκριθεί», δήλωσε ο Δρ Τομ Στάτλερ, επιστήμονας του προγράμματος Dart στη NASA. «Έπρεπε να αναπτύξουμε λογισμικό που θα μπορεί να ερμηνεύσει τις εικόνες που λαμβάνονται από το διαστημόπλοιο, να καταλάβουμε ποιος είναι ο σωστός στόχος και να κάνουμε ελιγμούς διόρθωσης πορείας πυροδοτώντας προωθητές».

Οι εντυπωσιακές εικόνες που έφτασαν στη Γη

Το Dart θα επέστρεψε εντυπωσιακές εικόνες στη Γη, με ρυθμό μία ανά δευτερόλεπτο καθώς κατευθυνόταν προς τη «βαθιά πρόσκρουσή» του. Στην αρχή εμφανίστηκε ως μια κουκκίδα φωτός στις εικόνες.

Μεγάλωσε γρήγορα για να γεμίσει ολόκληρο το οπτικό πεδίο, πριν η τροφοδοσία στη συνέχεια διακοπεί ξαφνικά καθώς το διαστημόπλοιο καταστράφηκε.

Αγωνία για τα αποτελέσματα

Θα χρειαστεί αναμονή ημερώνως εβδομάδων προτού οι επιστήμονες να μπορέσουν να επιβεβαιώσουν πως η τροχιά του αστεροειδή πράγματι μεταβλήθηκε. Θα το κάνουν χάρη σε τηλεσκόπια στη Γη, που θα παρατηρήσουν την διακύμανση της τροχιάς του μικρότερου αστεροειδή γύρω από τον μεγαλύτερο μετά την πρόσκρουση.

Επίσης, το Dart έχει μαζί του μία ιταλικής κατασκευής διαστημοσυσκευή 14 κιλών (LiciaCube) που κυκλοφόρησε πριν από μερικές ημέρες. Δουλειά της είναι να καταγράφει τι συμβαίνει όταν ο Dart θα ανοίξει έναν κρατήρα. Οι φωτογραφίες του, που τραβήχτηκαν από την ασφαλή απόσταση των 50 χιλιομέτρων, θα μεταδοθούν στη Γη τις επόμενες ημέρες.

«Το LiciaCube θα περάσει περίπου τρία λεπτά μετά την πρόσκρουση του Dart», δήλωσε ο Σιμόνε Πιρότα από την ιταλική διαστημική υπηρεσία (ASI). «Αυτός ο χρονισμός επιλέχθηκε προκειμένου να επιτραπεί η πλήρης ανάπτυξη του νέφους της εκτίναξης, επειδή μία από τις σημαντικότερες συνεισφορές του LiciaCube θα είναι να τεκμηριώσει για να υποστηρίξει τη μέτρηση των παραμέτρων που επιβεβαιώνουν την εκτροπή της τροχιάς».

Αυτήν τη στιγμή, ο «Δήμορφος» χρειάζεται περίπου 11 ώρες και 55 λεπτά για να κάνει τον κύκλο του «Διδύμου». Η πρόσκρουση αναμένεται να αλλάξει την ορμή του μικρότερου αντικειμένου έτσι ώστε η τροχιακή περίοδος να μειωθεί σε κάτι της τάξης των 11 ωρών και 45 λεπτών. Οι μετρήσεις με τηλεσκόπιο θα το επιβεβαιώσουν τις επόμενες εβδομάδες και μήνες.

Έρευνες του ουρανού σε συνδυασμό με στατιστικές αναλύσεις υποδηλώνουν ότι έχουμε εντοπίσει περισσότερο από το 95% των «αστεροειδών-τεράτων» που θα μπορούσαν να ξεκινήσουν μια παγκόσμια εξαφάνιση εάν συγκρούονταν με τη Γη (σσ: δεν θα συγκρουστούν, τα μονοπάτια τους έχουν υπολογιστεί και δεν θα πλησιάσουν τον πλανήτη μας). Αλλά αυτό εξακολουθεί να αφήνει πολλά μέχρι στιγμής μη ανιχνευμένα μικρότερα αντικείμενα που θα μπορούσαν να δημιουργήσουν όλεθρο, έστω και σε περιφερειακή κλίμακα μίας πόλης, ή μίας ευρύτερης περιοχής.

Ένα αντικείμενο όπως ο «Δήμορφος», εάν χτυπούσε τη Γη (κάτι τέτοιο δεν θα συμβεί), θα μπορούσε να σκάψει έναν κρατήρα πλάτους ίσως 1 χιλιομέτρου και βάθους μερικές εκατοντάδες μέτρα. Η ζημιά στην περιοχή της πρόσκρουσης θα ήταν έντονη. Σε τέσσερα χρόνια από τώρα, ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Διαστήματος (ESA) θα αποστείλει τρία διαστημικά σκάφη - συλλογικά γνωστά ως αποστολή Ήρα - στο Δίδυμο και στο Δήμορφο για τη διεξαγωγή περαιτέρω μελετών.

Πάντα υπάρχει κίνδυνος

Πριν από 66 εκατομμύρια χρόνια, οι δεινόσαυροι εξαλείφθηκαν εξαιτίας της σύγκρουσης αστεροειδούς μεγέθους 10 χιλιομέτρων με τη Γη.

Σχεδόν 30.000 αστεροειδείς κάθε μεγέθους έχουν καταλογογραφηθεί (σχετικά) κοντά στη Γη. Σήμερα, κανένας από τους γνωστούς αστεροειδείς δεν απειλεί τον πλανήτη μας, τουλάχιστον για τα επόμενα 100 χρόνια. Εκτός αν δεν έχει καταγραφεί ακόμα.

Αυτοί που έχουν μέγεθος ενός χιλιομέτρου και πλέον έχουν καταγραφεί πρακτικά όλοι, λένε επιστήμονες. Όμως προσθέτουν ότι δεν είναι καταγεγραμμένο παρά μόλις το 40% των αστεροειδών μεγέθους 140 μέτρων και πλέον, που μπορούν να προκαλέσουν καταστροφή σε μεγάλες περιοχές.

«Το σημαντικότερο καθήκον μας είναι να βρούμε» όσους δεν έχουν εντοπιστεί, τόνισε ο Λίντλι Τζόνσον, ειδικός για την πλανητική άμυνα στη NASA. Όσο συντομότερα βρεθούν, τόσο περισσότερο χρόνο να έχουν οι ειδικοί για να καταρτίσουν σχέδιο άμυνας.

Το πείραμα DART είναι το πρώτο, κρίσιμο βήμα ως προς αυτό, εξηγεί ο Τζόνσον. «Είναι περίοδος που προκαλεί μεγάλο ενθουσιασμό για τη διαστημική ιστορία και ακόμη και για την ιστορία της ανθρωπότητας».