Πάπας Λέων ΙΔ': Ο «ήσυχος Αμερικανός» που θέλει να βαδίσει στα χνάρια του Φραγκίσκου
O Πάπας Λέων ο 14ος χαιρετάει τους πιστούς
Ο Ρόμπερτ Φράνσις Πρεβόστ, ο πρώτος Αμερικανός Πάπας, εξελέγη ως ο 267ος προκαθήμενος της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας αψηφώντας την μακροχρόνια παράδοση που θέλει τους Καρδινάλιους να μην προέρχονται από τις ΗΠΑ που ασκούν ήδη σημαντική επιρροή στις παγκόσμιες υποθέσεις.
Ο 69χρονος Ποντίφικας πήρε το όνομα Λέων ΙΔ΄και χρησιμοποίησε τα πρώτα του λόγια από το μπαλκόνι της Βασιλικής του Αγίου Πέτρου για να απευθύνει έκκληση για ειρήνη στον κόσμο και για «μια ενωμένη εκκλησία, που θα επιδιώκει πάντα την ισότητα και τη δικαιοσύνη». Σύντομα θα κληθεί να λάβει δύσκολες αποφάσεις που θα επηρεάσουν την κατεύθυνση της Εκκλησίας και τους 1,4 δισεκατομμυρία Ρωμαιοκαθολικούς του κόσμου.
Μένει να αποδειχθεί αν θα καταφέρει να επουλώσει τις πολιτικές και λειτουργικές πληγές στην ευρύτερη Καθολική Εκκλησία, αλλά και να εξυγιάνει τα οικονομικά του Βατικανού. «Γοητευτικός για τον ρόλο, ερασιτέχνης τενίστας , φαίνεται νεότερος από τα 69 του χρόνια» έγραψε η Daily Mail, δινοντας μία διαφορετική πτυχή.
Από τις πρώτες κιόλας ώρες εμφανίστηκε συμπεριληπτικός, απευθυνόμενος στα πλήθη στα ισπανικά για να τιμήσει το Περού, τη δεύτερη πατρίδα του όπου έζησε και εργάστηκε επί δεκαετίες. Αφού υπηρέτησε ως ιεραπόστολος και αρχιεπίσκοπος στη λατινοαμερικάνικη χώρα, πήρε μέρος σε μια από τις πιο επαναστατικές μεταρρυθμίσεις της θητείας του Πάπα Φραγκίσκου, διορίζοντας για πρώτη φορά γυναίκες σε ένα ισχυρό όργανο της Εκκλησίας.
Ο Πάπα Λέων ΙΔ' έχει περάσει το μεγαλύτερο μέρος της καριέρας του ως ιεραπόστολος στο Περού και έγινε καρδινάλιος μόλις το 2023. Έχει δώσει λίγες συνεντεύξεις στα μέσα ενημέρωσης και είναι σχετικά άγνωστος στην παγκόσμια σκηνή. Ο αείμνηστος Πάπας Φραγκίσκος ωστόσο τον είχε ξεχωρίσει από νωρίς και τον έφερε στο Βατικανό το 2023 για να υπηρετήσει ως επικεφαλής του γραφείου που εξετάζει τους διορισμούς επισκόπων από όλο τον κόσμο, μια από τις πιο σημαντικές θέσεις στην Καθολική Εκκλησία.
O νέος Πάπας στο μπαλκόνι της Βασιλικής του Αγίου Πέτρου
ΑΡΩς εκ τούτου, μπαίνοντας στο Κονκλάβιο, ο Πρέβοστ απολάμβανε ήδη μια εξέχουσα θέση που λίγοι άλλοι καρδινάλιοι είχαν. Ένα μεγάλο «μείον» του που τελικά δεν τον εμπόδισε να γίνει Ποντίφικας θεωρήθηκε η εθνικότητά του. Εδώ και καιρό υπήρχε ένα ταμπού εναντίον ενός Αμερικανού πάπα, δεδομένης της γεωπολιτικής δύναμης που ήδη ασκούν οι Ηνωμένες Πολιτείες σε όλο τον κόσμο.
«Αν και προέρχεται από τη Δύση, θα είναι πολύ προσεκτικός στις ανάγκες μιας παγκόσμιας εκκλησίας», δήλωσε η Ελίζ Άλεν, αναλύτρια του Βατικανού στο CNN. «Μιλάμε για κάποιον που πέρασε πάνω από το ήμισυ της εκκλησιαστικής του καριέρας στο εξωτερικό, ως ιεραπόστολος στο Περού».
Στους κύκλους του Βατικανού θεωρείται ιδιαίτερα ικανός επειδή «είναι σε θέση να πετυχαίνει πράγματα χωρίς απαραίτητα να είναι αυταρχικός» ενώ είναι εξαιρετικός ηγέτης, έχοντας αναλάβει απο νωρίς ηγετικούς ρόλους. Είναι ήρεμος και ισορροπημένος, αμερόληπτος και πολύ σαφής ως προς το τι πιστεύει ότι πρέπει να γίνει... αλλά δεν είναι υπερβολικά δυναμικός στην προσπάθειά του να το κάνει αυτό να συμβεί» προσθέτει η Άλεν
Τα πρώτα χρόνια του νέου Πάπα στο Σικάγο
Γεννήθηκε τον Σεπτέμβριο του 1965 στο Νοσοκομείο Mercy του Σικάγο και άνοιξε για πρώτη φορά τα μάτια του σε ένα γραφικό σπίτι από τούβλα 110 τετραγωνικών μέτρων στο Ντόλτον του Ιλινόις. Οι γονείς του, Λουίς Πρεβόστ και Μίλντρεντ Μαρτίνες είχαν αγοράει το ακίνητο με θυσίες, το 1949 με ενα στεγαστικό δάνειο 42 δολαρίων το μήνα.
Ο πατέρας του ήταν ήρωας του Ναυτικού κατά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο που στη συνέχεια έγινε διευθυντής σχολείου, ενώ η μητέρα του εργαζόταν ως βιβλιοθηκάριος και ήταν η «ψυχή της ενορίας» της Αγίας Μαρίας της Κοιμήσεως της Θεοτόκου στο Ρίβερντέιλ του νότιου Σικάγο, όπου τότε ζούσε πλήθος καθολικών οικογενειών.
To πατρικό του νέου Πάπα, σε προάστιο του Σικάγο
Μεγαλώνοντας, ο Πρέβοστ ήταν ένα καλόκαρδο και ευσεβές παιδί, με μεγάλη αίσθηση του χιούμορ. Όταν μπήκε στο Καθολικό σχολείο St Mary's οι συμμαθητές του γρήγορα συνειδητοποίησαν ότι ξεχώριζε ανάμεσα στους υπόλοιπους. Ήταν ήρεμος, θεοσεβούμενος και υπερβολικά ευγενικός.
Μια παιδική φίλη και γειτόνισσά του, η 69χρονη Νοέλ Νάις, σημείωσε ότι ήταν το πιο έξυπνο αγόρι στην τάξη. «Μας έβαζαν να καθόμαστε με βάση την επίδοσή μας στην τάξη, οπότε καθόταν πάντα στην πρώτη θέση» θυμάται. Αλλά η ακαδημαϊκή του αυστηρότητα δεν μείωνε τη φιλική και παιχνιδιάρικη φύση του. «Ήταν και λίγο παιχνιδιάρης. Συνήθιζε να με τρυπάει στο πίσω μέρος του κεφαλιού με ένα μολύβι», λέει με αγάπη. «Έτσι σίγουρα είχε αίσθηση του χιούμορ που πολλοί άνθρωποι δεν γνώριζαν επειδή δεν ήταν και τόσο εξωστρεφής»
Ο Πρέβοστ απέκτησε το πτυχίο του στα μαθηματικά από το Πανεπιστήμιο Βιλανόβα στην Πενσιλβάνια και στη συνέχεια απέκτησε δίπλωμα στη θεολογία από την Καθολική Θεολογική Ένωση του Σικάγο. Αργότερα μετέβη στη Ρώμη για να σπουδάσει Κανονικό Δίκαιο (τη θεολογική επιστήμη, η οποία ερευνά επιστημονικά και εκθέτει συστηματικά το διαμορφωμένο μέσα στην Εκκλησία δίκαιο) στο Παπικό Πανεπιστήμιο του Αγίου Θωμά του Ακινάτη και χειροτονήθηκε ιερέας τον Ιούνιο του 1982.
Σε μια συνέντευξη στο Vatican News λίγο αφότου έγινε επικεφαλής της Δικαστηρίου των Επισκόπων, ο Πρέβοστ είπε: «Εξακολουθώ να θεωρώ τον εαυτό μου ιεραπόστολο. Η κλίση μου, όπως κάθε Χριστιανού, είναι να είμαι ιεραπόστολος, να κηρύττω το Ευαγγέλιο όπου κι αν βρίσκεται κανείς».
Ο διάδοχος του Πάπα Φραγκίσκου, Λέων ο 14ος
Associated PressΟ Πρέβοστ, είναι γέννημα θρέμμα του Σικάγο αλλά είναι επίσης Περουβιανός πολίτης από το 2015. Η ιταλική εφημερίδα La Repubblica τον αποκάλεσε «τον λιγότερο Αμερικανό από τους Αμερικανούς» για την ήπια ρητορική του. Μιλάει άπταιστα ισπανικά και ιταλικά. Ο Πρέβοστ εξελέγη επίσης δύο φορές ηγούμενος του θρησκευτικού τάγματος των Αυγουστινιανών του τάγματος του 13ου αιώνα που ιδρύθηκε από τον Άγιο Αυγουστίνο. Το τάγμα λειτουργεί σε 50 χώρες και δίνει ιδιαίτερη έμφαση σε μια ζωή κοινότητας και ισότητας μεταξύ των μελών του.
Ο Πάπας Φραγκίσκος τον είχε ξεχωρίσει
Ο Φραγκίσκος φαίνεται οτι τον είχε ξεχωρίσει εδώ και χρόνια, μετακινώντας τον από την ηγεσία των Αυγουστινιανών στο Περού το 2014 για να υπηρετήσει ως διοικητής και αργότερα αρχιεπίσκοπος του Τσικλάγιο. Παρέμεινε σε αυτή τη θέση, μέχρι το 2023 όταν ο προκάτοχός του τον έφερε στη Ρώμη το 2023 για να αναλάβει την προεδρία της Παπικής Επιτροπής για τη Λατινική Αμερική.
Από αυτή τη θέση, διατηρούσε τακτική επαφή με την καθολική ιεραρχία στο τμήμα του κόσμου που εξακολουθεί να αριθμεί τους περισσότερους καθολικούς. Και από τα πρώτα βήματα της θητείας του, είχε δείξει ιδιαίτερη προσοχή στους περιθωριοποιημένους και τους μετανάστες στο Περού, κάτι που εκτιμήθηκε από τον ομοΐδεάτη Φραγκίσκο.
Ωστόσο, έχει επίσης κατηγορηθεί ότι δεν τιμώρησε με αυστηρότητα τα σκάνδαλα κακοποίησης από ιερείς. Από τότε που έφτασε στη Ρώμη, ο Πρέβοστ διατηρεί χαμηλό δημόσιο προφίλ, αλλά είναι αρκετά γνωστός στους ανθρώπους με επιρροή στους κόλπους της Εκκλησίας.
Ενδεικτικό είναι ότι προήδρευσε σε μία από τις πιο επαναστατικές μεταρρυθμίσεις που έκανε ο Πάπας Φραγκίσκος, όταν πρόσθεσε τρεις γυναίκες στο μπλοκ ψηφοφορίας που αποφασίζει ποιοί επίσκοποι θα προωθηθούν στον Πάπα. Στις αρχές του 2025, ο Πάπας Φραγκίσκος έδειξε και πάλι την εκτίμησή του, διορίζοντας τον Πρέβοστ στην ανώτερη βαθμίδα των καρδιναλίων, γεγονός που υποδηλώνει ότι ήταν η επιλογή του Πάπα Φραγκίσκου στο κονκλάβιο.
Ποια είναι η θέση του σε φλέγοντα ζητήματα
Ο Πρέβοστ είναι γνωστός για τη μετριοπαθή του προσέγγιση, καθώς και για την ευθυγράμμισή του με πολλές θέσεις που κατείχε ο προκάτοχός του, ο Πάπας Φραγκίσκος. Υπάρχουν όμως και διαφορές μεταξύ τους.
Οι New York Times ανέφεραν ότι το 2012 είχε ασκήσει κριτική στα μέσα ενημέρωσης που έδειχναν «συμπάθεια για πεποιθήσεις και πρακτικές που έρχονται σε αντίθεση με το ευαγγέλιο». Η στάση του λόγου χάρη απέναντι στους ομοφυλόφιλους Καθολικούς σηματοδοτεί μια απόκλιση από τον εκλιπόντα ποντίφικα, σύμφωνα με την έκθεση του Κολλεγίου των Καρδιναλίων γι' αυτόν. Τον Οκτώβριο του 2024, ο Πρέβοστ εξέφρασε την ανάγκη για περισσότερες συζητήσεις μεταξύ κάθε «επισκοπικής διάσκεψης» για να συζητηθούν οι ευλογίες των ομόφυλων ζευγαριών και να εφαρμοστούν με τρόπο που να ευθυγραμμίζεται με τις πολιτισμικές διαφορές σε όλο τον κόσμο, καθώς ορισμένες χώρες εξακολουθούν να ποινικοποιούν την ομοφυλοφιλία.
Η στάση του για την κλιματική κρίση είναι περισσότερο σύμφωνη με αυτή του Πάπα Φραγκίσκου, με τον Πάπα Λέοντα ΙΔ΄ να εκφράζει συχνά την ανησυχία του για τις περιβαλλοντικές προκλήσεις και να τονίζει τη σημασία της δράσης για την αντιμετώπιση παγκόσμιων ζητημάτων.
Πανηγυρισμοί για την εκλογή του νέου Πάπα
ΑΡΠρόσφατα δήλωσε ότι η εκκλησία πρέπει να περάσει «από τα λόγια στα έργα» και προειδοποίησε για τις «επιβλαβείς» συνέπειες της ανεξέλεγκτης τεχνολογικής ανάπτυξης. Ενώ ο Πάπας Λέων ΙΔ΄ θεωρείται κεντρώος και ευρέως προοδευτικός σε ορισμένα ζητήματα, θεωρείται συντηρητικός όσον αφορά το δόγμα της εκκλησίας.
Αντιτίθεται στη χειροτονία γυναικών ως διακόνων και έχει επανειλημμένα μιλήσει κατά της άμβλωσης, αποκαλώντας την «μορφή δολοφονίας». Το επισκοπικό του σύνθημα είναι «In Illo uno unum» — λέξεις που είπε ο Άγιος Αυγουστίνος σε ένα κήρυγμα για τον Ψαλμό 127 για να εξηγήσει ότι «αν και εμείς οι Χριστιανοί είμαστε πολλοί, εν τω εν Χριστώ είμαστε ένα» οπως αναφέρει η επίσημη βιογραφία του στην ιστοσελίδα του Βατικανού.
Μέρος μίας σημαντικής μεταρρύθμισης
Είναι σημαντικό ωστόσο ότι προήδρευσε σε μια από τις πιο επαναστατικές μεταρρυθμίσεις που έκανε ο προκάτοχος του Φραγκίσκος, όταν πρόσθεσε τρεις γυναίκες στο εκλογικό σώμα που αποφασίζει ποιοι υποψήφιοι επίσκοποι θα προωθηθούν στον Πάπα. Στις αρχές του 2025, ο Φραγκίσκος του έδειξε για άλλη μια φορά την εκτίμησή του διορίζοντας τον Πρέβοστ στην ανώτερη θέση των καρδιναλίων, υπονοώντας ότι τουλάχιστον θα ήταν η επιλογή του Φραγκίσκου σε οποιαδήποτε μελλοντική σύνοδο.
Ο αιδεσιμότατος Μαρκος Φραγκίσκος, φίλος του Πρέβοστ από τη δεκαετία του 1970, δήλωσε στο Reuters ότι ο καρδινάλιος ήταν ένθερμος υποστηρικτής της παποσύνης του προκατόχου του, και ιδιαίτερα της δέσμευσης του εκλιπόντος ποντίφικα σε ζητήματα κοινωνικής δικαιοσύνης. «Ήταν πάντα φιλικός και θερμός και παρέμεινε μια φωνή κοινής λογικής και πρακτικών ανησυχιών για την προσέγγιση της Εκκλησίας προς τους φτωχούς», δήλωσε ο Φραγκίσκος, ο οποίος παρακολούθησε σεμινάριο με τον Πρέβοστ και αργότερα τον γνώρισε όταν και οι δύο ζούσαν στη Ρώμη τη δεκαετία του 2000.
«Έχει μια ειρωνική αίσθηση του χιούμορ, αλλά δεν ήταν κάποιος που επιζητάει τα φώτα της δημοσιότητας», πρόσθεσε. Ο Αιδεσιμότατος Φιντέλ Πουρισάκα, διευθυντής επικοινωνίας της παλιάς επισκοπής του Πρέβοστ στο Τσικλάγιο, θυμήθηκε τον καρδινάλιο να σηκώνεται κάθε μέρα και να τρώει πρωινό με τους συναδέλφους του ιερείς, μετά την προσευχή. «Ανεξάρτητα από το πόσα προβλήματα έχει, διατηρεί καλή διάθεση και χαρά», είπε ο Πουρισάκα.
Οι προκλήσεις που αντιμετωπίζει
Οι επόμενες μέρες θα είναι εορταστικές καθώς ο νέος Πάπας θα προσαρμόζεται στα νέα καθήκοντα και τον ρόλο του. Το όνομα του θα αναφερθεί σε κηρύγματα και λειτουργίες σε όλο τον καθολικό κόσμο και θα αποτελέσει αφορμή για πανηγυρισμούς στις ΗΠΑ και το Περού. Στις εορταστικές εκδηλώσεις και στις δεσμεύσεις του, προστίθεται το γεγονός ότι το 2025 είναι ένα ιωβηλαίο έτος για την εκκλησία - ένας ειδικός εορτασμός που ανακοινώθηκε από τον Πάπα Ιωάννη Παύλο Β' πριν από 25 χρόνια, ο οποίος περιλαμβάνει ένα φορτωμένο πρόγραμμα εκδηλώσεων από το Βατικανό.
Ωστόσο, η καθοδήγηση του μεγαλύτερου χριστιανικού δόγματος μέσα από μια απρόβλεπτη εποχή θα απαιτήσει δύσκολες και άμεσες αποφάσεις. Ο νέος Πάπας κληρονομεί μια εκκλησία της οποίας η εικόνα και οι φιλοδοξίες σφραγίστηκαν από τον προκάτοχό του. Ο Φραγκίσκος απέσυρε τις προτεραιότητες της εκκλησίας από κοινωνικά ζητήματα όπως η άμβλωση, οι ρόλοι των φύλων και η αντισύλληψη, υποστηρίζοντας αντ' αυτού τους φτωχούς, τους εκτοπισμένους και τους άπορους του κόσμου και ενσταλάζοντας μια αποστολή που βασίζεται στον αλτρουισμό.
Πέρυσι, ο Λέων ΙΔ δήλωσε στην επίσημη ιστοσελίδα ειδήσεων του Βατικανού ότι «ο επίσκοπος δεν είναι ένας μικρός πρίγκιπας που κάθεται στο βασίλειό του».Το αν θα συνεχίσει ή όχι αυτή την πορεία θα είναι μια καθοριστική επιλογή για τον νέο Ποντίφικα. Η απόρριψη της χλιδής από τον Φραγκίσκο και ο πιο ήπιος τόνος του σε κοινωνικά ζητήματα επαινέθηκαν από ορισμένους Δυτικούς ηγέτες, αλλά μια φατρία μέσα στην εκκλησία εξακολουθεί να υποστηρίζει μια αυστηρότερη γραμμή σε ζητήματα φύλου, γένους, γάμου και μετανάστευσης.
Πρέπει επίσης να επιλέξει προσεκτικά πότε θα παρέμβει στην παγκόσμια σκηνή. Ο Φραγκίσκος έγινε ολοένα και πιο πολιτικοποιημένος στα τελευταία χρόνια της παποσύνης του, υποστηρίζοντας τα δικαιώματα των μεταναστών, ζητώντας εκεχειρία στον πόλεμο Ισραήλ-Χαμάς και προτείνοντας - προς οργή του Κιέβου - ότι η Ουκρανία θα πρέπει να κυματίσει «τη λευκή σημαία» και να κάνει παραχωρήσεις για να τερματίσει τον πόλεμο της Ρωσίας στη χώρα.
Αυτές οι συνεχιζόμενες συγκρούσεις, και η άνοδος του λαϊκισμού και του αυταρχισμού σε όλο τον κόσμο, θέτουν ένα περίπλοκο πλαίσιο στο οποίο θα λειτουργήσει ο νέος Πάπας - μια σημαντική προσωπικότητα στην παγκόσμια διπλωματία. Και πρέπει να αντιμετωπίσει τις κρίσεις και στο εσωτερικό. Η αποτυχία του Φραγκίσκου να τερματίσει το μακροχρόνιο σκάνδαλο σεξουαλικής κακοποίησης παιδιών στην εκκλησία θα αντηχήσει και στην παπική θητεία του διαδόχου του. Αν και μίλησε αμυντικά για το ιστορικό του στο θέμα και έκανε ορισμένα σημαντικά βήματα για να αντιμετωπίσει συστημικά ζητήματα που αφορούν την κακοποίηση, ο προηγούμενος Πάπας κατηγορήθηκε από ομάδες θυμάτων ότι δεν έθεσε προ των ευθυνών τους επισκόπους και καρδινάλιους που κατηγορούνται για συγκάλυψη κακοποίησης.
Αναφερόμενος προηγουμένως στην ευθύνη της καταπολέμησης της κακοποίησης από τους κληρικούς, ο Πρεβόστ δήλωσε στο Vatican News: «Υπάρχουν μέρη όπου έχει ήδη γίνει καλή δουλειά εδώ και χρόνια και οι κανόνες εφαρμόζονται στην πράξη. Ταυτόχρονα, πιστεύω ότι υπάρχουν ακόμη πολλά να μάθουμε».
Πέρυσι, η επιτροπή του Φραγκίσκου για την προστασία των παιδιών ανέφερε στην πρώτη της έκθεση ότι τμήματα της εκκλησίας εξακολουθούν να μην διασφαλίζουν ότι η κακοποίηση αναφέρεται σωστά και εξέφρασε ανησυχίες για την «έλλειψη διαφάνειας» στον τρόπο με τον οποίο το Βατικανό χειρίστηκε τις υποθέσεις.
