Γλυπτά του Παρθενώνα: Πάνω από δύο αιώνες μακριά από την πατρίδα τους - Οι προσδοκίες για επιστροφή

Οι Έλληνες επιμένουν ώστε τα Γλυπτά του Παρθενώνα που βρίσκονται στο Βρετανικό Μουσείο να επιστρέψουν στη γενέτειρά τους και να επανενωθούν με τα «αδέλφια» τους - Η σκακιέρα με τις διπλωματικές κινήσεις της Ελλάδας, η αρνητική στάση του Βρετανικού Μουσείου, τα επιχειρήματα που «γκρεμίστηκαν», οι ενέργειες της Μελίνας Μερκούρη, η «έκπληξη» της Αμάλ Αλαμουντίν και η διεθνής υποστήριξη στα ελληνικά αιτήματα.

Κυριάκος Κουζούμης

10 Ιουνίου 2025 · 17:34

Γλυπτά του Παρθενώνα: Πάνω από δύο αιώνες μακριά από την πατρίδα τους - Οι προσδοκίες για επιστροφή — Τα Γλυπτά του Παρθενώνα που εκτίθενται στο Βρετανικό Μουσείο

AP

Δεν είναι Ελγίνεια, δεν είναι τυχαία μάρμαρα, δεν είναι κομμάτια που κόπηκαν απ’ τον κορμό ενός απλού μνημείου. Είναι ιστορικά γλυπτά που αντικατοπτρίζουν τη δόξα του αρχαίου ελληνικού κάλλους. Είναι αναπόσπαστα τμήματα ελληνικής πολιτιστικής κληρονομιάς. Είναι… τα Γλυπτά του Παρθενώνα, του κορυφαίου μνημείου που εδώ και 2.500 χρόνια αποτελεί το ύψιστο σύμβολο της δημοκρατίας, της φιλοσοφίας και της αρμονίας.

Τα Γλυπτά του Παρθενώνα βρέθηκαν ξανά σε πρώτο πλάνο μετά τη συνέντευξη του διευθυντή του Βρετανικού Μουσείου, Νίκολας Κάλιναν στους Times, ο οποίος μίλησε για πρώτη φορά για «δανεισμό» κάνοντας λόγο για «καινοτόμο συνεργασία με την Ελλάδα». Το συγκεκριμένο ενδεχόμενο είναι πλέον και επίσημα ανοιχτό καθώς στην ιστοσελίδα του μουσείου αναφέρεται πως είναι διαπραγματεύσιμη η επάνοδος των Γλυπτών του Παρθενώνα στην Ελλάδα.

«Οι αρμόδιοι, θα σκεφτούν σοβαρά κάθε αίτημα για δανεισμό οποιουδήποτε μέρους της Συλλογής, με την προϋπόθεση ότι αυτό θα συμβεί με τους όρους που προσδιορίζονται από την ισχύουσα (βρετανική) νομοθεσία».

Σύμφωνα με δημοσιεύματα, πηγές από την Αγγλία εξηγούν ότι έχει λυθεί το 80% των θεμάτων για την επάνοδο των Γλυπτών στην Ελλάδα, αλλά είναι αυτές οι λεπτομέρειες, τα υπάρχοντα ακόμη «αγκάθια» που θα ορίσουν τον τρόπο της επανένωσης - έστω και υπό τη μορφή δανεισμού.

Ο Έλγιν, το φιρμάνι και η μεταφορά των Γλυπτών του Παρθενώνα στη Βρετανία

Από το 1799 μέχρι το 1803 τα Γλυπτά του Παρθενώνα αφαιρέθηκαν από την ιστορική τους βάση και το 1806 μεταφέρθηκαν στη Βρετανία υπό τον Τόμας Μπρους, 7ο κόμη του Έλγιν, πρέσβη στην Οθωμανική Αυτοκρατορία. Έκτοτε εξακολουθούν να βρίσκονται σε ξένο έδαφος, μακριά από την πατρίδα τους και όλες οι προσπάθειες επανένωσης με τα «αδέλφια» τους στην Ελλάδα μέχρι στιγμής έχουν πέσει στο κενό.

Ο Έλγιν εκμεταλλεύτηκε την οθωμανική ηγεμονία στην ελληνική επικράτεια και ισχυρίστηκε ότι απέκτησε φιρμάνι από τις οθωμανικές αρχές για την αποκαθήλωσή τους από τον δεσποτικό Παρθενώνα με σκοπό τη μέτρηση και την αποτύπωσή τους σε σχέδια. Ωστόσο στη συνέχεια προχώρησε στην αφαίρεση και κατόπιν στη φυγάδευσή τους. Το 1816 τα Γλυπτά του Παρθενώνα αποθηκεύτηκαν στο Βρετανικό Μουσείο του Λονδίνου και το 1939 τοποθετήθηκαν στην αίθουσα Duveen που δημιουργήθηκε γι’ αυτόν τον σκοπό. Αξιοσημείωτο είναι πως το προαναφερθέν φιρμάνι τέθηκε υπό τον ερευνητικό φακό και σύντομα έγινε λόγος περί αμφισβήτησης. Άλλωστε, το 2019 και το 2024 Τούρκοι ερευνητές υποστήριξαν ότι δεν υπήρξε ποτέ.

Economist για τα Γλυπτά του Παρθενώνα: «Το 2025 ένα μεγάλο άλμα προς τα εμπρός»

«Τα Γλυπτά του Παρθενώνα δεν έχουν φύγει από το Βρετανικό Μουσείο από το 1816. Τα γλυπτά - περίπου τα μισά από τα Μάρμαρα που σώζονται από τον ναό της Αθήνας - βρίσκονται επίσης στο κέντρο της πιο διάσημης πολιτιστικής διαμάχης στον κόσμο από τότε που η Ελλάδα ζήτησε επίσημα την επιστροφή τους το 1983».

Τα παραπάνω ανέφερε ο Economist πριν από λίγο καιρό, εκτιμώντας ότι το 2025 τα Γλυπτά «μπορεί τελικά να μετακινηθούν ή τουλάχιστον οι διαπραγματεύσεις για το καθεστώς τους να κάνουν ένα μεγάλο άλμα προς τα εμπρός».

«Bring them back» - Το μήνυμα στη νοηματική που συγκίνησε

Viral στα social media έγινε πριν από λίγες μέρες ένα βίντεο που ανήρτησε η Ιωάννα Τσομπανίδου, εκπαιδευτικός αγγλικής γλώσσας. Μέσω του βίντεο θέλησε να στείλει ένα μήνυμα για την επιστροφή των Γλυπτών του Παρθενώνα.

Δείτε την ανάρτηση

https://www.instagram.com/reel/DIgRMEaoA3P/?utm_source=ig_embed&utm_campaign=loading

Η Ιωάννα Τσομπανίδου μίλησε στο Newsbomb για την πρωτοβουλία που βρήκε πλήθος κόσμου να την υποστηρίζει.

«Κάθε φορά που επισκεπτόμουν το Βρετανικό Μουσείο, στεκόμουν μπροστά στα Γλυπτά του Παρθενώνα με ένα αίσθημα αδικίας “δεν είναι η θέση τους εδώ”. Ιδιαίτερα μπροστά στην Καρυάτιδα, το συναίσθημα αυτό κορυφωνόταν. Στεκόμουν απέναντί της και κάπου εκεί γεννήθηκε η σκέψη. Αν μπορούσε να μιλήσει, τι θα έλεγε; Αν είχε φωνή, σκέψη, βούληση; Έτσι γεννήθηκε η ιδέα να προσωποποιήσουμε την Καρυάτιδα και να της δώσουμε φωνή. Όχι με λόγια, αλλά με νοηματική».

Αμέσως μετά, εξήγησε γιατί επέλεξε να απευθύνει το εν λόγω μήνυμα στη νοηματική. «Η φράση “bring them back” στη νοηματική ήταν μια συνειδητή και βαθιά συμβολική επιλογή. Εκπροσωπεί όλους όσοι δεν έχουν φωνή αλλά έχουν κάτι σημαντικό να πουν. Μια πράξη σιωπηλής δύναμης, ένα βλέμμα, μια κίνηση, ένα μήνυμα χωρίς λέξεις, που όμως είπε τόσο πολλά».

Τέλος, μοιράστηκε στο Newsbomb το όραμά της για την επιστροφή των Γλυπτών του Παρθενώνα επισημαίνοντας πως «είναι η αποκατάσταση μιας ιστορικής αλήθειας και η ένωση ενός κομματιασμένου συνόλου που δεν μπορεί να αφηγηθεί πλήρως την ιστορία του αν δεν είναι ακέραιο. Ονειρεύομαι τη στιγμή που τα Γλυπτά θα επιστρέψουν στην Ακρόπολη όχι με θριαμβολογίες, αλλά με σιωπή γεμάτη νόημα, σαν μια πράξη ειρήνης, δικαιοσύνης και σεβασμού προς τον πολιτισμό».

Διπλωματικό θέμα η επιστροφή των Γλυπτών του Παρθενώνα

Το ζήτημα της επιστροφής των Γλυπτών παραμένει ένα σοβαρό διπλωματικό θέμα για την Ελλάδα, το οποίο έχει απασχολήσει πολλές ελληνικές κυβερνήσεις. Από τη μια, η ελληνική πλευρά, εδώ και δεκαετίες, υποστηρίζει ότι τα Γλυπτά του Παρθενώνα είναι αναπόσπαστο μέρος της πολιτιστικής κληρονομιάς της χώρας και ότι η επιστροφή τους είναι ένα ζήτημα ηθικής, πολιτιστικής και ιστορικής σημασίας. Από την άλλη, το Βρετανικό Μουσείο έχει διαχρονικά επικαλεστεί νομικά και διοικητικά επιχειρήματα για τη διατήρησή τους στη συλλογή του.

Η πρώτη προσπάθεια επιστροφής από τον Αλέξανδρο Ραγκαβή

Η πρώτη επίσημη αίτηση της Ελλάδας για την επιστροφή των Μαρμάρων του Παρθενώνα χρονολογείται το 1842 και διατυπώθηκε από τον Αλέξανδρο Ραγκαβή, γραμματέα της εν Αθήναις Αρχαιολογικής Εταιρείας, λίγα χρόνια μετά την ίδρυση του νεοελληνικού κράτους. Ο Ραγκαβής, συνειδητοποιώντας τη σημασία των Γλυπτών για την ελληνική πολιτιστική κληρονομιά, ζήτησε την επιστροφή τους, ανοίγοντας τον δρόμο για την πρώτη επίσημη διεκδίκηση. Το αίτημα αυτό, ωστόσο, δεν είχε ακόμη την υποστήριξη διεθνώς και παρέμεινε περιορισμένο στο εσωτερικό της χώρας.

Ακολούθησαν δύο σημαντικά ορόσημα για τη διεκδίκηση των Μαρμάρων, με την αίτηση του 1924 και του 1961, οι οποίες ενίσχυσαν την προσπάθεια επιστροφής τους.
Το 1924, με την επέτειο των 100 χρόνων από τον θάνατο του λόρδου Βύρωνα, επανήλθε το αίτημα για τον επαναπατρισμό των γλυπτών. Το 1961, ο Δήμαρχος Αθηναίων και η Ακαδημία Αθηνών έθεσαν το ζήτημα στο προσκήνιο με νέα ένταση, ζητώντας από την Αγγλία την επιστροφή των Γλυπτών του Παρθενώνα, φέρνοντας την υπόθεση και πάλι στην επικαιρότητα.

Britain Greece Parthenon Marbles — Τα Γλυπτά του Παρθενώνα στο Βρετανικό Μουσείο
AP

Ο κομβικός ρόλος της Μελίνας Μερκούρη

Ήταν τη δεκαετία του 1980, όταν η ηθοποιός και υπουργός Πολιτισμού Μελίνα Μερκούρη έθεσε ξανά σε πρώτο πλάνο το ζήτημα της επιστροφής των Γλυπτών του Παρθενώνα. Ένα ζήτημα που έμελλε να γίνει συνώνυμο της δράσης και του αγώνα της Μελίνας Μερκούρη και ακόμη και τώρα, 31 χρόνια από τον θάνατό της εξακολουθεί να αποτελεί ορόσημο όταν κανείς μνημονεύει το όνομά της.

«Ελπίζω να δω τα Γλυπτά πίσω στην Αθήνα προτού πεθάνω. Αν όμως έρθουν αργότερα, εγώ θα ξαναγεννηθώ», ήταν τα λόγια της αείμνηστης Μελίνας Μερκούρη.

Η UNESCO, η ομιλία στην Οξφόρδη και το πρώτο επίσημο αίτημα

Το 1982, ως υπουργός Πολιτισμού, έκανε την πρώτη της σημαντική κίνηση στη Γενική Διάσκεψη της UNESCO στο Μεξικό, όπου υπέβαλε αίτημα επιστροφής των Γλυπτών μαζί με σχέδιο κειμένου. Η ομιλία της αποτέλεσε ορόσημο, όχι μόνο για το πάθος της, αλλά και για τον τρόπο που ανέδειξε την πολιτιστική και ηθική διάσταση του αιτήματος:
«Τα Γλυπτά του Παρθενώνα δεν είναι μόνο ελληνική υπόθεση. Είναι το καμάρι μας, οι θυσίες μας, το σύμβολο της ευγένειας και της δημοκρατικής φιλοσοφίας. Είναι η ουσία της ελληνικότητάς μας. Πρέπει να επιστρέψουν στον τόπο τους».

Το κείμενο υπερψηφίστηκε και για πρώτη φορά υπήρξε σοβαρή αντίδραση -και μάλιστα κάτω από την ομπρέλα του οργανισμού. Τον Οκτώβριο του 1984, κατατίθεται το πρώτο επίσημο αίτημα της Ελλάδας προς τη Βρετανία για την Επανένωση των Γλυπτών. Φυσικά, απορρίπτεται. Καταγράφεται όμως επισήμως και δίνει υπόσταση στη διεκδίκηση. Το 1986, η Μελίνα μίλησε στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης σε μια ιστορική συζήτηση για το ζήτημα.

«Δεν υπάρχουν Ελγίνεια Μάρμαρα. Υπάρχουν Γλυπτά του Παρθενώνα, όπως υπάρχει ο Δαβίδ του Michelangelo, η Αφροδίτη του Da Vinci και ο Ερμής του Πραξιτέλη. Αυτά τα Γλυπτά είναι η ψυχή του Παρθενώνα, κομμάτι του ελληνικού πολιτισμού. Δεν μπορείτε να τα κρατάτε σε μία αίθουσα μακριά από τον φυσικό τους χώρο».

Με τον γνωστό της αυτοσαρκασμό και τη χαρισματική προσωπικότητα, ζήτησε συγγνώμη για την προφορά της, λέγοντας πως «θυμίζει έναν εκφωνητή που μιλάει σαν να έχει βόλους (σ.σ. στα αγγλικά marbles) στο στόμα του». Όμως η ουσία της ομιλίας της ήταν ξεκάθαρη: το ζήτημα δεν ήταν μόνο ελληνικό, αλλά παγκόσμιο.

Μακροχρόνιος δανεισμός

Ο Ευάγγελος Βενιζέλος ως υπουργός Πολιτισμού της κυβέρνησης Σημίτη έφερε στην επιφάνεια το ζήτημα του μακροχρόνιου δανεισμού των Γλυπτών του Παρθενώνα.
Σε άρθρο του στην εφημερίδα «Το Βήμα» το 2023 είχε αναφέρει: «Ήδη από το 1997 έχω διατυπώσει τη θέση ότι η Ελληνική Δημοκρατία πρέπει να δηλώσει τη βούλησή της να τιμήσει τη βρετανική απόφαση για την επιστροφή των γλυπτών του Παρθενώνα στον τόπο τους, αναγορεύοντας την ενιαία έκθεση τους στο Μουσείο της Ακρόπολης ως έκθεση που συνυπογράφει το Βρετανικό Μουσείο, όχι ως "ιδιοκτήτης" ή "δανειστής" αλλά ως "σταθμός" στην επώδυνη διαδρομή που ακολούθησαν τα γλυπτά μέχρι την επιστροφή τους που συντελείται ως πράξη σεβασμού της παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς.

Κατά την ίδια λογική η Ελληνική Δημοκρατία μπορεί να είναι πρόθυμη και έτοιμη να συνδιοργανώνει με το Βρετανικό Μουσείο στο Λονδίνο, στις σημερινές αίθουσες των Μαρμάρων, περιοδικές εκθέσεις σημαντικών ελληνικών αρχαιοτήτων.

Όλα μπορούν να γίνουν με έναν κοινό παρονομαστή ύφους που αρμόζει και στις ελληνικές και στις βρετανικές ευαισθησίες με αποτέλεσμα την επιστροφή και την ένωση των Μαρμάρων. Οι δυο αυτές κινήσεις μπορούν να επιταχύνουν την επιθυμητή εξέλιξη».

Η απάντηση του μουσείου ήταν και πάλι αρνητική.

Στις 28 Οκτωβρίου 2002, ο τότε πρωθυπουργός Κώστας Σημίτης φτάνει στην Ντάουνινγκ Στριτ για να συναντήσει το Βρετανό ομόλογό του Τόνι Μπλερ, που τότε βρισκόταν στο απόγειο της πολιτικής του δύναμης. Είχε μαζί του φακέλους μέσα στους οποίους είχε τις προτάσεις της ελληνικής πλευράς για την επιστροφή των Γλυπτών του Παρθενώνα. Την ίδια ώρα, είχε φροντίσει να έχει μαζί του και ένα δώρο για τον Βρετανό ομόλογό του: τη βιογραφία του Λόρδου Βύρωνα που μόλις είχε κυκλοφορήσει τότε και περιείχε αναφορές στα Γλυπτά του Παρθενώνα.

Η «έκπληξη» της Αμάλ Αλαμουντίν Κλούνεϊ

Ήταν πριν από περίπου δέκα χρόνια όταν ο διεθνούς φήμης ηθοποιός Τζορτζ Κλούνεϊ αναφέρθηκε στα Γλυπτά του Παρθενώνα στο φεστιβάλ κινηματογράφου του Βερολίνου, ενώ βρισκόταν στη διοργάνωση για την προώθηση της ταινίας του «Μνημείων άνδρες». Ειδικότερα, σε σχετική ερώτηση Ελληνίδας δημοσιογράφου, εάν ως άλλοι «monuments men», οι Έλληνες οφείλουν να διεκδικήσουν τα αρχαία έργα τέχνης από τους Βρετανούς, ο Κλούνεϊ απάντησε, «Βεβαίως, είναι η καλύτερη ιδέα να το κάνετε. Το δίκιο είναι με το μέρος σας!»

Από εκείνη τη στιγμή και μετά, τόσο ο ίδιος όσο και η σύζυγός του, η δικηγόρος Αμάλ Αλαμουντίν βρέθηκαν σε πρώτο πλάνο και το ζήτημα της επιστροφής των Γλυπτών του Παρθενώνα απασχόλησε εκ νέου τόσο την ελληνική κυβέρνηση και το Βρετανικό Μουσείο όσο και τον διεθνή Τύπο.

Συγκεκριμένα, η Αμάλ Αλαμουντίν είχε για καιρό επικεντρωθεί στο να διερευνήσει νομικές οδούς για την επιστροφή των Γλυπτών μέσω διεθνών δικαστηρίων και έχει κάνει εκκλήσεις στη διεθνή κοινότητα και τα πολιτιστικά ιδρύματα να επανεξετάσουν την απόφαση του Βρετανικού Μουσείου.

Amal Alamuddin - Parthenon Marbles — Η δικηγόρος Αμάλ Αλαμουντίν κατά την επίσκεψή της στην Αθήνα για το ζήτημα της επιστροφής των Γλυπτών του Παρθενώνα από το Βρετανικό Μουσείο του Λονδίνου
Πηγή: AP

Ήταν Οκτώβριος του 2014 όταν η Αμάλ Αλαμουντίν και οι συνεργάτες της, Νόρμαν Πάλμερ και Τζέφρι Ρόμπερτσον επισκέφθηκαν την Ελλάδα προκαλώντας ένα διεθνές ντελίριο δημοσιότητας και εκτινάσσοντας στην κορυφή το θέμα των Γλυπτών. Στόχος της επίσκεψης ήταν να δώσουν στην τότε ελληνική κυβέρνηση συμβουλές για τις νομικές επιλογές που διαθέτει σε σχέση με τη διεκδίκηση των Γλυπτών. Ωστόσο, τελικώς σε εκείνη τη φάση δεν αποφασίστηκε να ακολουθηθεί η δικαστική οδός, καθώς δεν είχε λήξει η διαδικασία της διαμεσολάβησης.

Επόμενα βήματα στο πολύπαθο ζήτημα της επιστροφής των Γλυπτών του Παρθενώνα

Σε ευρωπαϊκό επίπεδο, στις αρχές του 2000, η υποστήριξη για την επιστροφή των Μαρμάρων αυξήθηκε με τη δημοσίευση δύο σημαντικών δηλώσεων. Η πρώτη, υπογεγραμμένη από 252 μέλη του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, και η δεύτερη, από 347 προσωπικότητες, υπογράμμισαν τη διεθνή συναίνεση γύρω από το ζήτημα.

Παράλληλα, οι φωνές για την επιστροφή των Γλυπτών συνεχίζουν να πληθαίνουν, περιλαμβάνοντας και τη συμμετοχή της νεολαίας. Το Δεκέμβριο του 2009, η υφυπουργός Πολιτισμού και Τουρισμού βράβευσε την πρωτοβουλία των Δικτύων Νεολαίας του Συμβουλίου Απόδημου Ελληνισμού, που μέσω της ιστοσελίδας τους www.unitethemarbles.org προώθησαν το αίτημα της επανένωσης των Γλυπτών. Η διαδικτυακή κινητοποίηση δεν σταμάτησε εκεί, καθώς δημιουργήθηκε και η εκστρατεία «Bring them back».

Σε ένα βίντεο της εκστρατείας, ο Νίκος Αλιάγας τονίζει την αδικαιολόγητη φύση της επιχειρηματολογίας περί έλλειψης χώρου για την αποδοχή των αγαλμάτων στην Ελλάδα, ενώ υπογραμμίζει πως «τα γλυπτά του Παρθενώνα πρέπει να επιστρέψουν εκεί που ανήκουν και το πραγματικό μνημείο πρέπει να επανενωθεί».

Το Μουσείο της Ακρόπολης «γκρεμίζει» τα επιχειρήματα του Βρετανικού Μουσείου

Για πολλές δεκαετίες το Βρετανικό Μουσείο που στεγάζει και εκθέτει τα Γλυπτά του Παρθενώνα επικαλούνταν ως επιχείρημα πως η Ελλάδα δεν διέθετε έναν σύγχρονο και ασφαλή χώρο προκειμένου να επιτευχθεί η επανένωσή τους. Το εν λόγω επιχείρημα «γκρεμίστηκε» στις 20 Ιουνίου 2009 όταν εγκαινιάστηκε το νέο Μουσείο της Ακρόπολης.

Το νέο Μουσείο προσφέρει έναν σύγχρονο και άρτιο εκθεσιακό χώρο, ο οποίος καθιστά πλέον σαφές ότι η Ελλάδα έχει τη δυνατότητα να φιλοξενήσει και να εκθέσει τα Μάρμαρα με τον πλέον κατάλληλο τρόπο, ενισχύοντας την απαίτηση για την επιστροφή τους.

Στα εγκαίνια του Μουσείου, που ήταν ένα διεθνές γεγονός, παραβρέθηκαν σημαντικοί πολιτικοί και πολιτειακοί ηγέτες, καθώς και διεθνείς προσωπικότητες, κάτι που απέδειξε την παγκόσμια στήριξη των αιτημάτων της Ελλάδας. Μάλιστα, σε μια ιδιαίτερα συμβολική κίνηση, ο τότε υπουργός Πολιτισμού στην κυβέρνηση του Κώστα Καραμανλή Αντώνης Σαμαράς, τοποθέτησε ένα κομμάτι μαρμάρου που είχε επιστραφεί από το Μουσείο του Βατικανού στην Μετόπη του Παρθενώνα, ενισχύοντας το μήνυμα της επανένωσης των Γλυπτών.

Σημασία έχει πως η επίμονη διεκδίκηση των Γλυπτών από την Ελλάδα αναζωπυρώθηκε ιδιαίτερα μετά την ίδρυση του Μουσείου της Ακρόπολης, το 2009, το οποίο προβάλλεται ως ο ιδανικός χώρος για την έκθεσή τους, ενισχύοντας το επιχείρημα ότι τα Γλυπτά πρέπει να επανενωθούν στον φυσικό και ιστορικό τους τόπο.

Όταν ο Κυριάκος Μητσοτάκης συναντήθηκε με τον Μπόρις Τζόνσον…

Στις 16 Νοεμβρίου 2021, η συζήτηση γύρω από την επανένωση των Γλυπτών του Παρθενώνα αναβαθμίστηκε σε υψηλό πολιτικό επίπεδο, κατά τη διάρκεια της συνάντησης του Έλληνα Πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη με τον Βρετανό Πρωθυπουργό Μπόρις Τζόνσον στην Downing Street.

Πλέον, το ζήτημα, που μέχρι πρότινος αντιμετωπίζονταν ως ένα θέμα διοικητικής διαχείρισης μεταξύ του Βρετανικού Μουσείου και του Μουσείου της Ακρόπολης, απέκτησε πολιτική διάσταση και τέθηκε στο επίκεντρο της διπλωματίας.

Η χρήση της λέξης «επανένωση» σε αντίθεση με την «επιστροφή» των Γλυπτών αντικατόπτρισε τη νέα προσέγγιση της ελληνικής πλευράς, προσδιορίζοντας τις διαπραγματεύσεις ως διαδικασία αποκατάστασης της συνοχής του πολιτιστικού κληροδοτήματος, παρά ως επιστροφή ενός αντικειμένου που κάποτε είχε παραχωρηθεί.

Με άλλα λόγια, ο Κυριάκος Μητσοτάκης, επαναφέροντας το ζήτημα, έστειλε το μήνυμα ότι το θέμα των Γλυπτών δεν ήταν απλώς ζήτημα πολιτιστικής κληρονομιάς, αλλά και πολιτικής ταυτότητας για την Ελλάδα.

…Η συνάντηση με τον Κιρ Στάρμερ

Τον Δεκέμβριο του 2024, η συζήτηση για την επιστροφή των Γλυπτών βρέθηκε ξανά στο επίκεντρο, έπειτα από δημοσίευμα του BBC που ανέφερε ότι οι δύο πλευρές είναι κοντά σε συμφωνία. Η συζήτηση ξεκίνησε την ώρα που ο Κυριάκος Μητσοτάκης βρισκόταν στο Λονδίνο για να συναντήσει τον Βρετανό ομόλογό του, Κιρ Στάρμερ.

Ερωτηθείς από δημοσιογράφους για την επιστροφή των Γλυπτών εξερχόμενος από την Ντάουνινγκ Στριτ, ο Κυριάκος Μητσοτάκης δεν απάντησε. Αναπάντητα έμειναν και τα ερωτήματα προς τον Βρετανό πρωθυπουργό, για το εάν η «Βρετανία έχασε τα Μάρμαρά της».

Τα Γλυπτά του Παρθενώνα

Από τους 97 σωζόμενους λίθους από τη ζωφόρο του Παρθενώνα, οι 56 βρίσκονται στο Λονδίνο και οι 40 στην Αθήνα. Από τις 64 σωζόμενες μετόπες, οι 48 βρίσκονται στην Αθήνα και οι 15 στο Λονδίνο. Από τις 28 σωζόμενες μορφές των αετωμάτων, οι 19 βρίσκονται στο Λονδίνο και οι 9 στην Αθήνα. Η ζωφόρος του Παρθενώνα θεωρείται ότι απεικονίζει την Πομπή των Παναθηναίων.

Οι μετόπες εικονίζουν: στην ανατολική πλευρά τη Γιγαντομαχία, στη δυτική πλευρά την Αμαζονομαχία, στη βόρεια τον Τρωικό Πόλεμο και στη νότια πλευρά τη μάχη μεταξύ Κενταύρων και Λαπίθων. Στο ανατολικό αέτωμα αναπαριστάται η γέννηση της Αθηνάς, ενώ στο δυτικό αέτωμα η διαμάχη της Αθηνάς και του Ποσειδώνα για την κηδεμονία της Αθήνας.

Γλυπτά του Παρθενώνα βρίσκονται και σε άλλες χώρες. Συγκεκριμένα, στη Γερμανία, στη Γαλλία (Μουσείο του Λούβρου), στην Αυστρία και στη Δανία. Σύσσωμες αρνούνται κατηγορηματικά να τα επιστρέψουν.

Ο χρόνος θα δείξει…

Οι Έλληνες επιμένουν και δεν είναι οι μόνοι. Δεν είναι μόνοι τους! Έχουν στο πλευρό τους εκατομμύρια φωνές ανά τον κόσμο που υποστηρίζουν δικαίως πως η πολιτιστική κληρονομιά ενός τόπου οφείλει να βρίσκεται στην πατρίδα της, οφείλει να εκτίθεται στην πατρίδα της, οφείλει να «αναπνέει» και να εγκωμιάζεται πλάι στα αντίστοιχα πολιτιστικά μνημεία του ίδιου του τόπου. Το βέβαιο είναι πως οι Έλληνες δεν θα το βάλουν κάτω και θα συνεχίσουν τις προσπάθειες μέχρις ότου δουν ξανά τα Γλυπτά του Παρθενώνα να επιστρέφουν στη γενέτειρά τους.