Διακοπές όπου πει ο… αλγόριθμος: Πώς το TikTok και το Instagram σχεδιάζουν τον χάρτη του τουρισμού
Κάποτε οι διακοπές ξεκινούσαν με την κράτηση εισιτηρίων ή δωματίου πλέον ξεκινούν από ένα βίντεο στο TikTok ή μια φωτογραφία στο Instagram. Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης έχουν φέρει επανάσταση στον τρόπο που ονειρευόμαστε, οργανώνουμε και βιώνουμε τα ταξίδια. Με ταχύτητα ιικής διάδοσης, ένα μέρος ή ένα φαγητό μπορεί να γίνει τουριστικός προορισμός από μόνο του.
Δύο από αυτούς, ο Αντώνης Λειβαδιώτης και η Sophie Jansen (γνωστή στα social media ως Tzatchickie), μιλούν στο Newsbomb και εξηγούν πώς τα social media έχουν εξελιχθεί σε ψηφιακούς τουριστικούς οδηγούς σε πραγματικό χρόνο. Ο πρώτος, με ενεργή παρουσία στην Ελλάδα και στη Σερβία και επίσημη συνεργασία με τον Οργανισμό Τουρισμού της Σερβίας, τονίζει ότι τα βίντεο στο TikTok και το Instagram δεν αναδεικνύουν απλώς μέρη, αλλά δημιουργούν εμπειρίες και συγκινήσεις που κινητοποιούν τον θεατή να ταξιδέψει. Από την άλλη, η Sophie, έχει καταφέρει να εμπνεύσει χιλιάδες τουρίστες να ανακαλύψουν λιγότερο γνωστές γωνιές της Ελλάδας, μέσα από τις προσωπικές της αφηγήσεις, stories και ταξιδιωτικά tips.
«Το TikTok και το Instagram έχουν μεταμορφώσει τον τρόπο που οι άνθρωποι ταξιδεύουν, επιλέγουν προορισμούς και συνδέονται με τον κόσμο γύρω τους», λέει στο Newsbomb ο Αντώνης Λειβαδιώτης, travel blogger με ενεργή παρουσία σε Ελλάδα και Σερβία και επίσημος συνεργάτης του Οργανισμού Τουρισμού της Σερβίας.
Όπως εξηγεί, τα social media έχουν πάψει να είναι απλά εργαλεία προβολής και λειτουργούν ως «νέοι παγκόσμιοι τουριστικοί οδηγοί που δρουν σε πραγματικό χρόνο». Μέσα από ένα βίντεο 15 ή 30 δευτερολέπτων, ένας άγνωστος τόπος μπορεί να γίνει viral και να μετατραπεί σε προορισμό, όχι επειδή είναι απλώς όμορφος, αλλά γιατί δημιουργεί εμπειρία και συγκίνηση.
Αντίστοιχη άποψη εκφράζει και η Sophie Jansen (γνωστή σε Instagram και TikTok ως Tzatchickie) η οποία διαχειρίζεται το δημοφιλές προφίλ «Sophie | Greece travel tips». Με περισσότερους από 200.000 ακόλουθους, η Sophie έχει επηρεάσει χιλιάδες τουρίστες να ανακαλύψουν γωνιές της Ελλάδας μέσα από τα stories και τα blogs της.
Στην καρδιά του Παρισιού, στη Rue Charlot, σχηματίζονται καθημερινά τεράστιες ουρές τουριστών έξω από ένα μικρό σαντουιτσάδικο: Το «Chez Alain Miam Miam». Επισκέπτες από όλο τον κόσμο περιμένουν για να δοκιμάσουν το «καλύτερο σάντουιτς του Παρισιού», όπως το αποκαλούν στα social media. Το κατάστημα υπάρχει από το 2005, αλλά η πραγματική του απογείωση ήρθε μετά την πανδημία, όταν φωτογραφίες και βίντεο με σάντουιτς γεμάτα λιωμένο τυρί έγιναν viral στο TikTok. Ο ιδιοκτήτης δεν επένδυσε ποτέ σε διαφήμιση αφού οι τουρίστες έκαναν την προώθηση μόνοι τους.
Ωστόσο, η ξαφνική επιτυχία έφερε και αναστάτωση: Προβλήματα με προσωπικό, δυσαρεστημένοι πελάτες, ένταση με τους γείτονες. Η τουριστική προβολή μέσω social media δεν είναι πάντα ανώδυνη.
Το νέο πρόσωπο του τουρισμού
Το φαινόμενο αυτό αντικατοπτρίζει μια ευρύτερη τάση. Από το 2021 μέχρι σήμερα, το περιεχόμενο που σχετίζεται με ταξίδια έχει αυξηθεί κατακόρυφα στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, περισσότερο από 400% στο TikTok. Οι πλατφόρμες αυτές έχουν πλέον αντικαταστήσει τους παραδοσιακούς ταξιδιωτικούς οδηγούς. Το Instagram και το TikTok λειτουργούν σαν ψηφιακές πυξίδες: βίντεο με συμβουλές, λίστες με «top» εμπειρίες, προτάσεις οικονομικών ταξιδιών, άγνωστοι αλλά μαγευτικοί προορισμοί.
Το ύφος του περιεχομένου έχει επίσης αλλάξει. Από τις προσεγμένες, στιλιζαρισμένες φωτογραφίες, περάσαμε σε αυθεντικά, άμεσης καταγραφής βίντεο πολλές φορές τραβηγμένα με κινητό. Οι δημιουργοί μοιράζονται προσωπικές εμπειρίες, δίνοντας την αίσθηση ότι μιλούν ως φίλοι και όχι ως διαφημιστές.
«Πλέον ο ταξιδιώτης δεν αναζητά μόνο αξιοθέατα – αναζητά την αίσθηση, τη στιγμή που θα τον εμπνεύσει, θα του προσφέρει περιεχόμενο, θα τον κάνει να νιώσει μοναδικός. Και αυτή η στιγμή, πολύ συχνά, ξεκινά από ένα reel ή ένα story», επισημαίνει ο κύριος Λειβαδιώτης.
Περισσότεροι από 25 εκατομμύρια Γάλλοι χρησιμοποιούν το TikTok, και όλο και περισσότεροι χρήστες άνω των 35 στρέφονται σε αυτό για τουριστική έμπνευση. Η συνήθης αναζήτηση είναι πλέον: «Τι να κάνω στην...», «Πού να φάω στην...», «Πού να μείνω στην...».
Η δύναμη πίσω από την εικόνα
Όμως, πίσω από αυτό το κύμα αυθεντικότητας, συχνά κρύβονται επαγγελματικές συνεργασίες. Πολλά βίντεο είναι χορηγούμενα, χωρίς να είναι πάντα σαφές στον θεατή. Σύμφωνα με έρευνα της Greenpeace, σχεδόν οι μισές αναρτήσεις των κορυφαίων Γάλλων influencers στον χώρο του τουρισμού είναι πληρωμένες από εταιρείες.
Οι επιχειρήσεις, αεροπορικές, ταξιδιωτικά γραφεία, τουριστικοί οργανισμοί – έχουν καταλάβει την ισχύ αυτών των πλατφορμών και επενδύουν αδρά. Με πληρωμένες καμπάνιες στο TikTok, απευθύνονται με ακρίβεια στο κοινό που τους ενδιαφέρει και βλέπουν άμεσα αποτελέσματα σε αναγνωρισιμότητα αλλά κυρίως σε πωλήσεις.
Από ένα story στην αύξηση κρατήσεων
Η Ségolène Sergeant, ιδιοκτήτρια ενός μικρού ταξιδιωτικού γραφείου στο Παρίσι, άρχισε να ανεβάζει σύντομα βίντεο στο TikTok τον περασμένο Σεπτέμβριο.
Ένα απλό κλιπ της με τίτλο «Μην κλείνετε εισιτήρια από sites σύγκρισης» έγινε viral, με πάνω από 1,3 εκατομμύρια προβολές. Το αποτέλεσμα; Ο τζίρος της αυξήθηκε κατά 30%, ενώ πελάτες έρχονται πλέον από όλη τη Γαλλία, αλλά και το εξωτερικό.
Αντίστοιχη εμπειρία περιγράφει και ο Αντώνης Λειβαδιώτης, τονίζοντας ότι η επίδραση είναι απολύτως μετρήσιμη. «Έχω αναδείξει μέσα από τη δουλειά μου προορισμούς που για το ελληνικό ή κυπριακό κοινό ήταν άγνωστοι – όπως η Σόκομπανια, η Σιένιτσα, το Γκόλουμπατς. Μετά τη δημοσίευση υλικού, ξενοδόχοι μού τηλεφώνησαν για να πουν ότι είδαν αύξηση κρατήσεων ή ότι τουρίστες ανέφεραν πως “ήρθαν γιατί το είδαν στο Instagram ή το TikTok”».
«Αυτές οι στιγμές είναι για μένα η απόδειξη ότι το digital storytelling δεν είναι απλώς “δημοσίευση” είναι δημιουργία επιρροής με απτά, θετικά αποτελέσματα για τις τοπικές κοινωνίες», προσθέτει.
Σε παρόμοιο μήκος κύματος κινείται και η Sophie Jansen η οποία όπως επισημαίνει στο Newsbomb, «είναι 100% αλήθεια ότι πολλοί άνθρωποι οργανώνουν το ταξίδι τους αποκλειστικά από TikTok, Instagram και blogs – χωρίς να διαβάσουν ποτέ ταξιδιωτικό οδηγό».
Η ίδια έχει συμβάλει στην ανάδειξη λιγότερο τουριστικών περιοχών, όπως η Πελοπόννησος, εμπνέοντας ταξιδιώτες να επιλέξουν road trip αντί για island hopping. Ωστόσο, εκφράζει προβληματισμό για τη μαζική προβολή «κρυφών διαμαντιών», εξηγώντας πως η απήχηση ενός μόνο βίντεο μπορεί να φέρει μαζική επισκεψιμότητα σε περιοχές που δεν είναι έτοιμες να την υποδεχθούν. «Υπάρχει τεράστια ευθύνη στο τι προβάλλουμε και πώς», λέει χαρακτηριστικά.
Ποια είναι η καλύτερη περίοδος για να δημοσιεύει κανείς αντίστοιχα βίντεο
Η Sophie εξηγεί ότι δεν ξεκίνησε νωρίς στο χώρο, αλλά εμπνεύστηκε από μια άλλη γυναίκα creator. Όπως λέει, μετά τον Μάιο είναι εξαιρετικά δύσκολο να αποκτήσεις απήχηση με βίντεο – εκτός αν το περιεχόμενο αφορά την ελληνική κουλτούρα, φαγητό και ποτό. «Όλοι είναι στην Ελλάδα», λέει χαρακτηριστικά, τονίζοντας τη μαζικότητα του περιεχομένου.
Σύμφωνα με τη Sophie, η καλύτερη περίοδος για να δημοσιεύσει κανείς είναι μεταξύ Ιανουαρίου και Απριλίου, κάτι που δεν συμβαδίζει με τα ταξίδια της που ξεκινούν Μάιο. Έτσι, είναι αναγκασμένη να επεξεργάζεται και να ανεβάζει περιεχόμενο με καθυστέρηση, χάνοντας την «τρέχουσα» τουριστική σεζόν.
Παραδέχεται ότι πολλοί ταξιδιώτες, κυρίως από ΗΠΑ, Αυστραλία και Ηνωμένο Βασίλειο της έχουν πει πως σχεδίασαν όλο τους το ταξίδι βασισμένοι αποκλειστικά στο περιεχόμενο της. Μάλιστα, θεωρεί «μεγάλη επιτυχία» το γεγονός ότι έπεισε πολλούς να επισκεφθούν την Πελοπόννησο αντί για τα νησιά. Αναφέρει ότι δεν φοβάται πως η προώθηση λιγότερο τουριστικών περιοχών θα οδηγήσει στην καταστροφή τους, καθώς μέχρι τώρα, οι επισκέπτες που προσελκύονται δείχνουν σεβασμό και εκτίμηση.
Η Sophie θεωρεί καθοριστική την ευθύνη των τοπικών Αρχών στο πώς διαχειρίζονται την ξαφνική ζήτηση, αναφέροντας χαρακτηριστικά το χάος στη Σαντορίνη με τα 5–6 κρουαζιερόπλοια την ημέρα. Επίσης, τονίζει την ανάγκη προσοχής από τους δημιουργούς περιεχομένου, λέγοντας πως η ίδια σκέφτεται δύο φορές πριν προβάλλει ένα μέρος, ειδικά αν γνωρίζει πως είναι ένα από τα τελευταία «ήσυχα» σημεία.
Παράδειγμα αποτελεί ένα pool bar στην Κέρκυρα, το οποίο ήταν ήσυχο μέχρι που ανέβασε ένα βίντεο για αυτό. Έκτοτε, το μέρος άρχισε να γεμίζει και το ίδιο το κατάστημα πλήρωσε και άλλον creator για να το προωθήσει. Η Sophie εκφράζει έντονα την ενόχλησή της γι’ αυτό και εξηγεί ότι αν ήταν για άγνωστο νησί, πιθανόν να έπαιρνε τα χρήματα, αλλά στην Κέρκυρα, «το δεύτερο σπίτι της» δεν μπορούσε να το κάνει.
Ένα ακόμη παράδειγμα είναι το πιο viral βίντεό της για το Real Biking στην Αθήνα. Επένδυσε προσωπικά χρήματα σε ένα tour με στόχο να είναι η πρώτη που θα το αναδείξει. Το βίντεο είχε πάνω από 13 εκατομμύρια προβολές στο Instagram και 4–5 στο TikTok, φέρνοντας δεκάδες χιλιάδες ευρώ σε κρατήσεις στον διοργανωτή μέσα σε λίγες εβδομάδες. Το φαινόμενο εξελίχθηκε σε χιονοστιβάδα, με άλλους creators να αναπαράγουν το περιεχόμενο και να δημιουργούν εκτεταμένη δημοσιότητα.
Η Sophie ξεκαθαρίζει: «Ένα μόνο viral βίντεο δεν αρκεί. Πρέπει να υπάρχει αλυσιδωτή αντίδραση. Αλλά όταν συμβεί, οι τοπικές αρχές πρέπει να δράσουν με σοβαρότητα και σεβασμό στους κατοίκους. Δεν φταίνε μόνο οι travel bloggers, αλλά και εκείνοι που επιλέγουν να πουλήσουν τον τόπο τους χωρίς όραμα».
Όταν ο influencer γίνεται διαδικτυακός φίλος
Η επιρροή των ταξιδιωτικών influencers δεν βασίζεται μόνο στην εικόνα, αλλά και στη σχέση που καλλιεργούν με το κοινό. Παρουσιάζονται σαν καθημερινοί άνθρωποι, που μοιράζονται ειλικρινείς εμπειρίες. Το κοινό τούς εμπιστεύεται – περισσότερο απ’ ό,τι θα εμπιστευόταν μια κλασική διαφήμιση.
Τα brands, φυσικά, το γνωρίζουν και τους προσεγγίζουν. Ένα μόνο πακέτο 2–3 βίντεο μπορεί να κοστίζει έως και 10.000 ευρώ. Το σημαντικό δεν είναι μόνο ο αριθμός των followers, αλλά το αν το κοινό που φτάνει το μήνυμα είναι το κατάλληλο.
Σε αυτό το τοπίο, ο Αντώνης Λειβαδιώτης δίνει έμφαση στην αυθεντικότητα. «Είναι η βάση πάνω στην οποία έχω χτίσει όλη τη σχέση εμπιστοσύνης με το κοινό μου. Δεν επιδιώκω να “πουλήσω” έναν προορισμό, αλλά να τον παρουσιάσω όπως τον έζησα – με ειλικρίνεια, σεβασμό και συνέπεια. Επισκέπτομαι ο ίδιος τους χώρους, μιλάω με τους ανθρώπους, δοκιμάζω, νιώθω, καταγράφω μικρές λεπτομέρειες που αλλιώς χάνονται», τονίζει. «Αυτό το στοιχείο της προσωπικής αφήγησης είναι για μένα το αντίδοτο στη μαζικοποιημένη και πολλές φορές στημένη τουριστική προβολή».
Στην εποχή των social media, οι ταξιδιώτες δεν αναζητούν πλέον μόνο προορισμούς, αλλά εμπειρίες που μπορούν να μοιραστούν. Και όπως δείχνει η περίπτωση του Αντώνη Λειβαδιώτη, το επόμενο μεγάλο ταξίδι μπορεί να ξεκινήσει… από ένα story.
O Αντώνης Λειβαδιώτης, travel blogger με ενεργή παρουσία σε Ελλάδα και Σερβία και επίσημος συνεργάτης του Οργανισμού Τουρισμού της Σερβίας.
Όπως αποδεικνύει η περίπτωση της Sophie, ένα βίντεο μπορεί να φέρει δεκάδες χιλιάδες ανθρώπους σε ένα σημείο που κανείς δεν γνώριζε πριν και να αλλάξει για πάντα την τουριστική του ταυτότητα.
Sophie Jansen (γνωστή στα social media ως Tzatchickie)
