Ο φωτορεπόρτερ που «έπιασε» την εισβολή του τανκ στο Πολυτεχνείο περιγράφει τις ιστορικές στιγμές

Ο Αριστοτέλης Σαρρηκώστας, ο μοναδικός φωτορεπόρτερ που οπτικοποίησε τη στιγμή της εισόδου του τανκ στο Πολυτεχνείο, καθηλώνει με όσα περιγράφει στο Newsbomb.gr, για την μεγάλη εξέγερση τον Νοέμβριο του 1973.

Αναστασία - Βασιλική Γκολέμη

17/11/2023 12:20

Ο Αριστοτέλης Σαρρηκώστας είναι ο μοναδικός φωτορεπόρτερ που απαθανάτισε με τον φακό του την στιγμή της εισόδου του τανκ που ετοιμάζεται να γκρεμίσει την πύλη του Πολυτεχνείου. Ο αδιάψευστος μάρτυρας των γεγονότων καθηλώνει με όσα περιγράφει στο Newsbomb.gr για την μεγάλη εξέγερση τον Νοέμβριο του 1973.

«Δεν ήταν μόνο το τριήμερο του Πολυτεχνείου, χρονολογώ ότι όλη η υπόθεση του Πολυτεχνείου είχε ξεκινήσει από το 1965, μετά την αποστασία, την παρεμβολή των ανακτόρων, την τοποθέτηση του Παναγιώτη Κανελλόπουλου ενώ κυκλοφορούσε και η φήμη ότι ο βασιλιάς Κωνσταντίνος ετοίμαζε τη χούντα των στρατηγών. Εκείνη την εποχή στα στέκια των δημοσιογράφων ακουγόταν ότι ο Κωνσταντίνος ετοίμαζε την χούντα των στρατηγών αλλά μας προέκυψε η χούντα των συνταγματαρχών», είπε ο Αριστοτέλης Σαρρηκώστας στο Newsbomb.gr.

Και περιέγραψε: «Στις 21 Απριλίου του 1967 άκουσα τα στρατιωτικά εμβατήρια, τότε βγήκα στους δρόμους και η πρώτη φωτογραφία που τράβηξα ήταν ένα πολυβόλο με δύο στρατιώτες που είχαν τοποθετηθεί στο κεντρικό μπαλκόνι της βουλής έτοιμο για μάχη. Από πίσω μου υπήρχαν δύο αστυνομικοί με πολιτικά ρούχα οι οποίοι με συνόδευσαν στο αστυνομικό τμήμα, τότε δεν μπορούσες να μιλήσεις ενώ απαγορεύονταν και οι συναθροίσεις πάνω από δύο άτομα».

«Σιγά- σιγά είχε ξεκινήσει ο αγώνας του Γεωργίου Παπανδρέου και μεσολαβεί η δολοφονία του Σωτήρη Πέτρουλα και αρχίζουμε να έχουμε καθημερινές εκδηλώσεις, η Αθήνα ήταν ένα καζάνι που έβραζε», πρόσθεσε.

Οι καταλήψεις του Πολυτεχνείου

Ο φωτορεπόρτερ περιγράφοντας τα γεγονότα που έζησε ως αυτόπτης μάρτυρας είπε: «Η Χούντα συνέλαβε τις πρώτες ώρες όλους τους πολιτικούς χωρίς καμία εξαίρεση, είχε συλλάβει και τον Γιώργο Παπανδρέου, τον οποίο λόγω ηλικίας τον είχε σε κατ'οίκον περιορισμό στο Καστρί, μετά από λίγο πήγε στο νοσοκομείο και πέθανε. Στην κηδεία του είχε μαζευτεί πολύς κόσμος, περίπου ένα εκατομμύριο, μετά το πέρας της νεκρώσιμης ακολουθίας για πρώτη φορά βγήκε στους δρόμους και φώναξε “κάτω η χούντα”, ήταν πρωτοφανές. Οι Αρχές πετούσαν δακρυγόνα και σφαίρες καουτσούκ, τα αστυνομικά τμήματα ήταν γεμάτα».

Τον Φεβρουάριο του 1973 λαμβάνει χώρα η πρώτη μαζική εκδήλωση του φοιτητικού κινήματος κατά της δικτατορίας με επίκεντρο τη Νομική ενώ στις 20 Μαρτίου του 1973, 2.000 φοιτητές κατέλαβαν για δεύτερη φορά το κτίριο της Νομικής.

«Τον Φεβρουάριο του 1973 μετά, έγινε η δεύτερη μεγάλη εκδήλωση στον θάνατο του Σεφέρη και είχαμε την πρώτη κατάληψη της Νομικής και η δεύτερη κατάληψη έγινε τον Μάρτιο του 1973. Η αστυνομία δεν μπορούσε να επέμβει για να κατεβάσει τους φοιτητές γιατί εκεί υπήρχαν αρκετές στάσεις λεωφορείων, έτσι έπρεπε να περιμένουν να νυχτώσει. Τα ξημερώματα οι αστυνομικοί ανέβηκαν και τους κατέβασαν από την ταράτσα, είχαν συλλάβει περίπου 400 άτομα. Στην Αθήνα κάθε μέρα είχαμε διαδηλώσεις και συλλήψεις. Το τελευταίο τριήμερο ήταν δραματικό. Οι φοιτητές είχαν οργανωθεί, το πρώτο τους αίτημα ήταν να καταργηθεί ο νόμος 1347, το νομοσχέδιο το οποίο επέτρεπε στον εκάστοτε υπουργό Εθνικής Άμυνας να επιστρατεύει τους φοιτητές».

Οι τρεις ημέρες της εξέγερσης και τα «κλικ» του Αριστοτέλη Σαρρηκώστα

Ο 86χρονος σήμερα Αριστοτέλης Σαρρηκώστας περιγράφει στο Newsbomb.gr με λεπτομέρειες το ιστορικό τριήμερο του 1973.

«Στις 14 Νοεμβρίου του 1973 οι φοιτητές αποφάσισαν να μην πάνε στα μαθήματα, να απεργήσουν και να μπουν στο Πολυτεχνείο. Μέσα σε λίγες ώρες από τα 500 άτομα που μπήκαν μέσα, έγιναν χιλιάδες και το μεγάλο τους επίτευγμα ήταν όταν οι φοιτητικοί σύλλογοι άφησαν καταμέρους τα πολιτικά τους φρονήματα και όλοι μαζί οργανώθηκαν και μέσα σε μία μέρα έφτιαξαν τον ραδιοφωνικό σταθμό που ακουγόταν μέχρι το εξωτερικό και ζητούσαν από τον κόσμο να τους συμπαρασταθεί πηγαίνοντάς τους τρόφιμα και φάρμακα. Εκείνες τις ημέρες υπήρχαν αρκετοί τραυματίες από ελεύθερους σκοπευτές. Εγώ ως φωτορεπόρτερ που δούλευα τότε στο Associated Press έπρεπε να φωτογραφίσω αλλά χωρίς φλας», είπε αρχικά.

Και συνέχισε περιγράφοντας τη νύχτα της 16ης Νοεμβρίου που βρίσκεται στα γραφεία του Associated Press στην Ακαδημίας και από την ταράτσα ακούει το θόρυβο από τις ερπύστριες των τανκς: «Την δεύτερη ημέρα οι φοιτητές μας κάλεσαν σε μία συνέντευξη Τύπου, στο βλέμμα τους έβλεπα ότι “θα το πάνε μέχρι τέλους” και έτσι έγινε. Την τελευταία ημέρα οι αστυνομικοί είχαν γεμίσει τους δρόμους με “αύρες” και κυνηγούσαν τον κόσμο.

Το απόγευμα πήγα στο γραφείο για να ετοιμάσω τις φωτογραφίες, στις 9 το βράδυ βγήκα στην ταράτσα του Associated Press, που βρισκόταν κοντά στη Βουλή στην οδό Ακαδημίας και άκουσα τις ερπύστριες των τανκς που κατέβαιναν από τη Βουλή και κατευθύνονταν προς το Πολυτεχνείο. Τότε ενημερώνω τον διευθυντή μου και αποφασίσαμε να πάμε μαζί και πέσαμε πάνω στη φάλαγγα. Μπροστά στο Πανεπιστήμιο μάς πλησίασε ένα αστυνομικό αυτοκίνητο και με την απειλή περιστρόφου, αφού μας στόλισαν με αρκετά επίθετα, μας είπαν “τσακιστείτε, τι δουλειά έχετε εκεί μέσα (σ.σ. φάλαγγα)”, τότε κατεβάζω το παράθυρο και χωρίς να πω κουβέντα έκανα νόημα στον αστυνομικό να σταματήσει βάζοντας το δάχτυλο μου στο στόμα και κάνοντας του ένα παρατεταμένο “Σσσσς”, να σημειωθεί ότι οι πινακίδες του Ι.Χ. που ήμασταν μέσα ήταν αγγλικές καθώς ο διευθυντής μου ήταν Ελληνοαμερικανός και είχε φέρει από έξω μία Jaguar. Έτσι ο αστυνομικός έκανε δεξιά και έφυγε».

Μαζί με τον τότε διευθυντή του, ο 30χρονος φωτορεπόρτερ και αφού έχουν κατεβεί στην Ακαδημίας, στρίβουν προς την Πανεπιστημίου: «Σταματήσαμε μπροστά στο κατάστημα Μινιόν και πήγαμε στην οδό Πατησίων και Στουρνάρη. Τα τανκς και τα κανόνια ήταν στραμμένα στο Πολυτεχνείο. Πολύ δειλά και με τα φώτα του δρόμου και των τανκς άρχισα να τραβάω φωτογραφίες. Μετά από λίγο ήρθε ένας αστυνομικός διευθυντής και μου είπε “τι κάνεις εδώ;” και μου λέει “κάθισε εδώ, θέλω να σε βλέπω”, προφανώς μου το είπε για να μην περιφέρομαι και τραβάω φωτογραφίες τις οποίες πιθανόν δεν τους αρέσουν. Αυτό με βοήθησε γιατί οι υπόλοιποι πίστευαν ότι ήμουν δικός τους άνθρωπος, έτσι έμεινα μέχρι τις 02:55».

Βγάζοντας λίγες φωτογραφίες κατά τις 12 τα μεσάνυχτα, είπε στον διευθυντή του να φύγει για το γραφείο για να στείλει το υλικό και μένει μόνος εκεί: «Τράβαγα εφτά - οκτώ φωτογραφίες και έδινα τα φιλμ στον διευθυντή μου. Τον διευθυντή μου τον έδιωξα στις 00:00 για να έχουμε λίγο υλικό και έμεινα εγώ πίσω. Οι σκηνές οι οποίες αντίκρυσα και έζησα εκείνες τις ώρες ήταν συγκλονιστικές, εκτός από το ραδιόφωνο που έλεγε τα συνθήματα, η μουσική του Μίκη Θεοδωράκη, οι φοιτητές πίσω από τα κάγκελα να φωνάζουν “είμαστε άοπλοι αδέλφια στρατιώτες ελάτε μαζί μας, είμαστε άοπλοι”, και πολλά άλλα συνθήματα τα οποία σε συγκινούν».

Ο Αριστοτέλης Σαρρηκώστας αν και είχε διατρέξει όλα τα ταραγμένα προδικτατορικά χρόνια και είχε καλύψει πολέμους και συγκρούσεις – από το Ιράν και το Ιράκ έως το Πακιστάν και τον Λίβανο, κάτι τέτοιο δεν είχε ξαναδεί: «Παρά το γεγονός ότι είχα καλύψει πολλούς πολέμους ήδη μέχρι τότε, ξαφνικά βλέπω τον λοχία που ήταν επικεφαλής του άρματος να λέει στο ασύρματο “μάλιστα, μάλιστα, διατάξτε”, δεν μπορούσα να ακούσω όμως τι του έλεγαν οι άλλοι. Ξαφνικά στις 02:55 γυρίζει το τανκ στην αντίθετη πλευρα και φουλάρει τη μηχανή και αρχίζει να κάνει όπισθεν. Δεν έριξε την πύλη με την πρώτη, βέβαια ταρακουνήθηκε η σιδερένια πόρτα και οι κολόνες ενώ όσοι ήταν πάνω στην πύλη έπεσαν δεξιά και αριστερά. Έβαλε πιο δυνατή ταχύτητα και έκανε πάλι όπισθεν και παρέσυρε ότι υπήρχε πίσω από την πόρτα και τα μετέφερε 12 μέτρα μέσα. Όταν το τανκ έριξε την πύλη και μπήκε μέσα αστυνομία και στρατός άκουσα πολλά βογγητά. Δεν είδα κάποιον νεκρό από το σημείο που ήμουν. Το τανκ αφού μπήκε μέσα και άνοιξε τον δρόμο έμεινε το μισό μέσα και το μισό έξω».

Η βαρβαρότητα του καθεστώτος και η στιγμή που κινδύνευσε

Ο Αριστοτέλης Σαρρηκώστας περιέγραψε στο Newsbomb.gr τη στιγμή που δύο αστυνομικοί πήγαν να του επιτεθούν: «Πήγα στο κέντρο της οδού Πατησίων για να έχω μία καλύτερη οπτική γωνία, εκεί τράβηξα δύο-τρία καρέ και ήρθαν δύο αστυνομικοί με δοκάρια τα οποία ήταν δύο μέτρα και αφού μου είπαν κάποια επίθετα με σημάδεψαν στο κεφάλι και προσπάθησαν να με χτυπήσουν. Έκανα ένα ζικ-ζακ και τους απέφυγα, έκανα μεταβολή και άρχισα να τρέχω, επέστρεψα στο γραφείο και έστειλα τις φωτογραφίες στη Νέα Υόρκη. Ήταν το πρώτο πρακτορείο που έστειλε την είδηση ότι το “τανκ μπήκε στο Πολυτεχνείο”».

«Την επόμενη μέρα ο Στυλιανός Παττακός είχε καλέσει σε συνέντευξη Τύπου Έλληνες και Ξένους δημοσιογράφους και μας είχε πει “τι βλακείες γράφετε, δεν συνέβη τίποτα χθες το βράδυ στο Πολυτεχνείο”, εγώ δεν μπορούσα να μιλήσω γιατί θα με έστελναν σε κάποιο ξερονήσι. Το μεσημέρι που ήρθαν οι εφημερίδες από το εξωτερικό και είχαν στα πρωτοσέλιδα το τανκ στο Πολυτεχνείο, ο Στυλιανός Παττακός κάλεσε πάλι σε συνέντευξη τύπου και είπε “έπρεπε να επέμβουμε για να τελειώνει αυτή η ιστορία με τα παλιόπαιδα”», πρόσθεσε.

Η επόμενη μέρα

Στις 18 Νοεμβρίου 1973, ο Αριστοτέλης Σαρρηκώστας ξαναπήγε στο Πολυτεχνείο το επόμενο πρωί. Για να φωτογραφίσει αυτή τη φορά σκισμένα ρούχα, πεταμένα παπούτσια από αστυνομικούς και πυροσβέστες που καθάριζαν το προαύλιο του Πολυτεχνείου με αντλίες νερού.

«Με έτρωγε η σκέψη για το τι έγιναν αυτά τα παιδιά στο Πολυτεχνείο τα οποία μεταξύ της σιδερένιας πόρτας είχαν βάλει μία Mercedes, ήθελα να μάθω αν πρόλαβαν να φύγουν. Γι' αυτό το πρωί, αφού τελείωσα την αναμετάδοση των φωτογραφιών, κατέβηκα πάλι στο Πολυτεχνείο και εκεί είδα αστυνομικούς και πυροσβέστες να καθαρίζουν το πεζοδρόμιο. Μπήκα μέσα και είδα εκατοντάδες σκισμένα πουκάμισα, παντελόνια και παπούτσια λευκά Ελβιέλα, έβγαλα μερικές φωτογραφίες και από αυτή την εικόνα», περιγράφει.

Φωτογραφική έκθεση με θέμα «50 Χρόνια Πολυτεχνείο» με φωτογραφίες του Αριστοτέλη Σαρρηκώστα

Με αφορμή τη συμπλήρωση 50 ετών από τα γεγονότα του Πολυτεχνείου στις 17 Νοεμβρίου 1973, ο Δήμος Βάρης Βούλας Βουλιαγμένης διοργάνωσε μία μοναδική έκθεση ιστορικών φωτογραφιών του διεθνούς φήμης φωτορεπόρτερ κ. Αριστοτέλη Σαρρηκώστα.

Οι φωτογραφίες του μοναδικού φωτορεπόρτερ, που ήταν παρών το βράδυ των γεγονότων, θα φιλοξενούνται στην αίθουσα Ιωνία (Λεωφ. Κ. Καραμανλή 18, Βούλα) από την Τετάρτη 15 Νοεμβρίου καθημερινά μέχρι την Τετάρτη 22 Νοεμβρίου κατά τις ώρες:

Καθημερινές: 10:00 – 14:00 και 18:00 – 21:00

Σαββατοκύριακο: 10:00 – 18:00

Ο Αριστοτέλης Σαρρηκώστας μιλώντας στην κάμερα του Newsbomb.gr είπε: «Ο επισκέπτες θα απολαύσουν περίπου 1.000 φωτογραφίες που ξεκινούν από το 1964. Ευελπιστώ ο κόσμος να πάρει κάτι από αυτό το φωτογραφικό υλικό. Θέλω να περάσω ένα μήνυμα στη νεολαία, “αυτή η εξέγερση των φοιτητών ήταν η αρχή του τέλους της χούντας”. Σαν αποτύπωμα της όλης ιστορίας ήταν ότι θα πρέπει οι νέες γενιές να μάθουν ότι η ελευθερία κατακτάται και δεν χαρίζεται».

Το Newsbomb.gr με τον φωτοτρεπόρτερ Χάρη Γκίκα, την Τετάρτη 15 Νοεμβρίου στις 18:30, έδωσε το «παρών» στα εγκαίνια της έκθεσης. Την εκδήλωση χαιρέτησε ο Δήμαρχος Βάρης Βούλας Βουλιαγμένης κ. Γρηγόρης Κωνσταντέλλος.

«Η έκθεση φωτογραφίας που οργανώνει ο Δήμος Βάρης Βούλας Βουλιαγμένης, είναι μία ευκαιρία να θυμηθούμε με φωτογραφικό υλικό το τι ακριβώς έγινε τότε, να δούμε, να συγκρίνουμε και να κρίνουμε. Τα μηνύματα του Πολυτεχνείου είναι πάντα επίκαιρα», είπε στην κάμερα του Newsbomb.gr ο Δήμαρχος Βάρης Βούλας Βουλιαγμένης κ. Γρηγόρης Κωνσταντέλλος.