«Δελτίο Απόντων»: Η έκθεση ζωγραφικής με «αφετηρία» σπάνιες εικόνες από την Κατοχή και το Ολοκαύτωμα
Με αφορμή την επέτειο του «Όχι», στις 25/10 εγκαινιάσθηκε η έκθεση «Δελτίο Απόντων» της ζωγράφου, Χριστίνας Κάλμπαρη, η οποία παρουσιάζεται στη βιβλιοθήκη «Δημήτρης Ι. Πουρνάρας» του κτηρίου της Ένωσης Συντακτών Ημερήσιων Εφημερίδων Αθηνών.
Ξημερώματα 28ης Οκτωβρίου 1940. Περίπου δέκα λεπτά πριν από τις 03:00. Ο Πρέσβης της Ιταλίας στην Ελλάδα, Εμμανουέλε Γκράτσι, καταφθάνει στην έπαυλη του Πρωθυπουργού, Ιωάννη Μεταξά, στην Κηφισιά. Κρατά το τελεσίγραφο της ιταλικής κυβέρνησης, για ελεύθερη διέλευση των στρατευμάτων από τα ελληνικά σύνορα, από τις 06:00 το πρωί.
“Allors c’ est la guerre” («Λοιπόν, έχουμε πόλεμο»), αναφέρει συγκινημένος ο Ιωάννης Μεταξάς, δίδοντας το σύνθημα για ενεργή συμμετοχή της Ελλάδας στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο.
Με αφορμή την επέτειο του «Όχι», την 25η Οκτωβρίου εγκαινιάσθηκε η έκθεση «Δελτίο Απόντων» της ζωγράφου, Χριστίνας Κάλμπαρη, η οποία παρουσιάζεται στη βιβλιοθήκη «Δημήτρης Ι. Πουρνάρας» του κτηρίου της Ένωσης Συντακτών Ημερήσιων Εφημερίδων Αθηνών.
Παράλληλα, πραγματοποιήθηκαν και τα αποκαλυπτήρια της έκδοσης «1940 – 1944 | Αντίσταση και ο αγώνας των δημοσιογράφων για την ελευθερία», αποτέλεσμα της συνεργασίας του Μορφωτικού Ιδρύματος της Ένωσης και της ελληνογερμανικής Αγωγής.
Χριστίνα Κάλμπαρη: «Το θέμα του παραλογισμού του πολέμου και της απώλειας που τον συνοδεύει, με απασχολούσαν ανέκαθεν»
Η ζωγράφος, Χριστίνα Κάλμπαρη, η οποία επιμελήθηκε την έκθεση, τόνισε ότι «η επιθυμία μου είναι αυτή η έκθεση να λειτουργήσει ως ελάχιστος φόρος τιμής στους ανθρώπους που χάθηκαν και συνεχίζουν να σκοτώνονται στους πολέμους, που δυστυχώς μαίνονται και στις μέρες μας», μιλώντας στο Newsbomb.gr.
«Η πρόταση του Μορφωτικού Ιδρύματος της ΕΣΗΕΑ να παρουσιάσω στους χώρους της βιβλιοθήκης “Δημήτρης Ι. Πουρνάρας” την έκθεση “Δελτίο Απόντων” ήταν ιδιαίτερα τιμητική.
Το γεγονός ότι η έκθεση αυτή είναι η πρώτη εικαστικής φύσεως που παρουσιάζεται στον χώρο αυτόν, ήταν για εμένα μία μεγάλη ένδειξη εμπιστοσύνης εκ μέρους του Διοικητικού Συμβουλίου του Μορφωτικού Ιδρύματος και ειδικά της Προέδρου της Ένωσης, κ. Μαρίας Αντωνιάδου, και γι’ αυτό τούς ευχαριστώ όλους θερμά.
Ήταν πρόκληση να δημιουργήσω μία σειρά έργων ειδικά για τον χώρο της βιβλιοθήκης, έναν χώρο εξαιρετικό, με πολύ σημαντικά χειρόγραφα και βιβλία και άγνωστο στο ευρύ κοινό· ευελπιστούμε πως αυτή η έκθεση θα είναι μία ευκαιρία για όλο και περισσότερο κόσμο να γνωρίσει και να επισκεφθεί τον χώρο.
Ήταν μεγάλη τιμή για εμένα και το Μορφωτικό Ίδρυμα το γεγονός ότι η Υπουργός Πολιτισμού, κ. Λίνα Μενδώνη, εγκαινίασε την έκθεση και έκανε παρουσίαση των δύο ενοτήτων της έκθεσης και των έργων. Ήταν χαρά μου, να δει τα έργα της έκθεσης από κοντά, εγκατεστημένα στο χώρο της βιβλιοθήκης και την ευχαριστώ για τα θερμά της λόγια», ανέφερε αρχικά η κ. Κάλμπαρη.
«Οι πίνακες επιδιώκουν να εκφράσουν τον παραλογισμό του πολέμου και το τραγικό συναίσθημα της απώλειας»
«Η έκθεση σχεδιάσθηκε με αφορμή την επέτειο του εορτασμού του 1940 και τα έργα έχουν σκοπό να προσεγγίσουν το θέμα της Κατοχής και του Ολοκαυτώματος.
Οι πίνακες περισσότερο από την προοπτική να αναπαραστήσουν ρεαλιστικά τα γεγονότα της εποχής, επιδιώκουν να εκφράσουν με τρόπο συμβολικό τον παραλογισμό του πολέμου και το τραγικό συναίσθημα της απώλειας που κάνει τον άνθρωπο διαχρονικά να υποφέρει.
Ως προς την εγκατάσταση στον χώρο της βιβλιοθήκης, τα έργα τοποθετήθηκαν στις εσοχές και στις προθήκες της, ανάμεσα στα –γεμάτα ιστορικούς τόμους– ράφια της, γεγονός το οποίο από μόνο του έχει ένα εικαστικό και αισθητικό ενδιαφέρον.
Για την υλοποίηση της έκθεσης, πράγματι υπήρξε μία εκτενής προσωπική έρευνα πάνω σε αρχειακό φωτογραφικό και κινηματογραφικό υλικό. Ακόμη και σε δημοσιογραφικό, από εφημερίδες τις εποχής.
Η συνεργασία με το Μορφωτικό Ίδρυμα της Ένωσης Συντακτών Ημερήσιων Εφημερίδων Αθηνών και τη βιβλιοθήκη του Ιδρύματος ήταν στενή σε όλα τα στάδια της υλοποίησης της έκθεσης και της έκδοσης του καταλόγου. Χωρίς αυτή την τόσο καλή συνεργασία, η πραγματοποίηση της έκθεσης δεν θα ήταν εφικτή.
Στη συγκεκριμένη έκθεση, ήταν μεγάλη η πρόκληση για εμένα ο τρόπος με τον οποίο θα μπορούσα να προσεγγίσω την πρόσφατη ιστορία μέσα από τη ζωγραφική, με συμβολικό και αφαιρετικό τρόπο.
Επέλεξα να αναπαραστήσω συνθέσεις που θα εκφράζουν κατ’ αρχάς το συναίσθημα που πηγάζει από τα τραγικά γεγονότα. Ήταν μία πάρα πολύ δύσκολη περίοδος τόσο για την Ελλάδα, όσο και την Ευρώπη, λόγω της τρομακτικής επίδρασης του ναζισμού. Αρκετά έργα της έκθεσης εστιάζουν στο αδιανόητο έγκλημα του Ολοκαυτώματος, το οποίο προσπάθησα να προσεγγίσω με όσο μεγαλύτερη ευαισθησία γίνεται», προσέθεσε η Χριστίνα Κάλμπαρη.
«Θέλω η έκθεση να λειτουργήσει ως ελάχιστος φόρος τιμής, στους ανθρώπους που χάθηκαν και συνεχίζουν να σκοτώνονται στους πολέμους»
«Στη δουλειά μου, με απασχολεί ιδιαίτερα η ανθρώπινη κατάσταση και η υπαρξιακή αγωνία που βιώνει ο άνθρωπος, μέσα από δύσκολες προσωπικές και συλλογικές καταστάσεις. Οπότε, το θέμα του παραλογισμού του πολέμου και της απώλειας που τον συνοδεύει, με απασχολούσαν ανέκαθεν.
Το θέμα του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου ενυπάρχει ήδη στην προγενέστερη ενότητα “Η εκδρομή”, έργα της οποίας παρουσιάζονται επίσης στο χώρο της βιβλιοθήκης της ΕΣΗΕΑ.
Η νέα ενότητα έργων “Δελτίο Απόντων”, ως συνέχεια της προηγούμενης δουλειάς μου, αποτελείται από δεκαεπτά έργα μικρών διαστάσεων σε καμβά, τοποθετημένα στις εσοχές της βιβλιοθήκης και δεκαπέντε σχέδια με κάρβουνο σε χαρτί, στις προθήκες του χώρου.
Τα έργα της ενότητας “Η εκδρομή”, που παρουσιάζονται στον χώρο του αναγνωστήριου και της υποδοχής, είναι εμπνευσμένα από τη νουβέλα της Γερμανοεβραίας Άννα Ζέγκερς, “Η εκδρομή των κοριτσιών που χάθηκαν”, το οποίο αφηγείται τη μονοήμερη σχολική εκδρομή μίας παρέας κοριτσιών στη προπολεμική Γερμανία.
Η γαλήνη και η ανεμελιά των κοριτσιών επισκιάζεται από την τραγική μοίρα τους, αφού σύντομα πρόκειται να είναι όλα νεκρά, λόγω του πολέμου. Τα κορίτσια στους πίνακες βρίσκονται σε κατάσταση περισυλλογής, ατενίζοντας το δυστοπικό μέλλον τους.
Αυτή η ενότητα συνδιαλέγεται με τα έργα της σειράς “Δελτίο Απόντων”, όπου το σκοτεινό μέλλον των κοριτσιών είναι, πλέον, εδώ. Τα έργα από την ενότητα “Η εκδρομή” είχαν παρουσιασθεί την περασμένη άνοιξη στο Κέντρο Τεχνών του Δήμου Αθηναίων, σε επιμέλεια του ιστορικού τέχνης, Χριστόφορου Μαρίνου.
Κατ’ αρχάς, θα ήθελα το κοινό να ευχαριστηθεί την επίσκεψη σε αυτό τον τόσο ιδιαίτερο χώρο και να εισπράξει όσο γίνεται περισσότερο αυτό το συναίσθημα που έχω προσπαθήσει να εκφράσω στα έργα. Τα συγκεκριμένα έργα αποκτούν μία ξεχωριστή αύρα στον χώρο της βιβλιοθήκης.
Δεν θα ήθελα να τα περιορίσω με συγκεκριμένες ερμηνείες, προτιμώ να λειτουργήσουν εν τέλει ως ποιητικές, συμβολικές εικόνες ανοιχτές σε πολλαπλά νοήματα. Η επιθυμία μου, θα ήταν αυτή η έκθεση να λειτουργήσει ως ελάχιστος φόρος τιμής στους ανθρώπους που χάθηκαν και που συνεχίζουν να σκοτώνονται στους πολέμους, που δυστυχώς μαίνονται και στις μέρες μας», ολοκλήρωσε η ζωγράφος, Χριστίνα Κάλμπαρη, η οποία μίλησε στο Newsbomb.gr.
Λίνα Μενδώνη: «Η τέχνη της Χριστίνας Κάλμπαρη μάς παραπέμπει στο “σήμερα”»
«Αποτελεί μεγάλη μου χαρά, διότι εγκαινιάζω μία ξεχωριστή έκθεση τέχνης στην βιβλιοθήκη της ΕΣΗΕΑ, όπου φιλοξενείται πολύτιμο υλικό, εφημερίδες, βιβλία και –το σημαντικότερο– χειρόγραφα», υπογράμμισε μεταξύ άλλων η Υπουργός Πολιτισμού, Λίνα Μενδώνη, η οποία παρευρέθηκε στα εγκαίνια της έκθεσης, κατά τον χαιρετισμό της.
«Η Χριστίνα Κάλμπαρη, με τη δημιουργία της, επιλέγει μία –μάλλον ασυνήθιστη– θεματική στον καιρό μας. Διότι, ο Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος, η Κατοχή και η Αντίσταση δεν συγκαταλέγονται πλέον –και μάλλον, αναμενόμενα– στα θέματα που “κεντρίζουν” το ενδιαφέρον των σύγχρονων καλλιτεχνών.
Αυτό δεν κάνει το έργο της ανεπίκαιρο. Κάθε άλλο. Το έργο της, μάς παραπέμπει και στο “σήμερα”, όπου μαίνονται κι άλλοι πόλεμοι, ο ένας στην “καρδιά” της Ευρώπης και μάλιστα, σε τόπους όπου σημειώθηκαν, οκτώ δεκαετίες νωρίτερα, μερικές από τις πλέον επιφανείς νίκες κατά του ναζισμού.
Αξίζουν δικαιωματικά συγχαρητήρια στη δημιουργό, η οποία μάς κάνει –για ακόμη μία φορά– κοινωνούς του σημαντικού έργου της. Αλλά και στην Ένωση Συντακτών, για την κίνηση να τιμήσει διττά, με την έκθεση και την έκδοση, την επέτειο του ’40· εύχομαι η έκθεση να λάβει όσο το δυνατόν μεγαλύτερη δημοσιότητα και να προσελκύσει το κοινό», προσέθεσε η κ. Μενδώνη.
Γνωρίζοντας την έκθεση «Δελτίο Απόντων»
Η έκθεση αποτελείται από έργα ζωγραφικής και σχέδια σε χαρτί, που δημιουργήθηκαν ειδικά για τον χώρο της βιβλιοθήκης, με «αφετηρία» φωτογραφίες και κινηματογραφικά ντοκουμέντα από την Κατοχή και το Ολοκαύτωμα.
Οι ζωγραφικές συνθέσεις, που προέκυψαν από την ελεύθερη εικαστική απόδοση του αρχειακού υλικού, έχουν ως σκοπό να προσεγγίσουν αυτό το συγκλονιστικό θέμα, καθώς και την τραγική αίσθηση της απώλειας, κυρίως μέσα από μία συμβολική και υπαρξιακή ματιά.
Αυτή η νέα ζωγραφική σειρά συνομιλεί με τα έργα της ενότητας «Η εκδρομή» (σ.σ. επίσης έργο της Χριστίνας Κάλμπαρη), τα οποία σκιαγραφούν τη γαλήνη μίας μονοήμερης εκδρομής στη φύση, καθώς αυτή επισκιάζεται από την αδιόρατη απειλή του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου.
Τα έργα –εμπνευσμένα από τη νουβέλα της Άννα Ζέγκερς, «Η εκδρομή των κοριτσιών που χάθηκαν»– είχαν παρουσιασθεί πρώτα στην ομώνυμη ατομική έκθεση, στο Κέντρο Τεχνών του Δήμου Αθηναίων, την περασμένη άνοιξη, σε επιμέλεια του ιστορικού τέχνης, Χριστόφορου Μαρίνου.
Η έκθεση διαρκεί από την 25η Οκτωβρίου έως τη 14η Νοεμβρίου, στη βιβλιοθήκη της ΕΣΗΕΑ «Δημήτρης Ι. Πουρνάρας» (2ος όροφος, Ακαδημίας 20, Αθήνα) και η είσοδος για το κοινό είναι ελεύθερη.
Οι ώρες λειτουργίας:
Δευτέρα – Τρίτη – Πέμπτη | 09:00 – 16:00.
Τετάρτη – Παρασκευή | 09:00 – 19:00.
Σάββατο – Κυριακή | Kλειστά.
«1940 – 1944: Αντίσταση και ο αγώνας των δημοσιογράφων για την ελευθερία» | Μία ιστορική πηγή για το μέλλον
Στο συγκεκριμένο βιβλίο, εντοπίζονται σπάνια ντοκουμέντα του πολέμου μεταξύ Ελλάδας και Ιταλίας, της Κατοχής και του Ολοκαυτώματος, όπως προκύπτουν μέσα από τα αρχεία της βιβλιοθήκης της Ένωσης, όπου και παρουσιάσθηκαν την 25η Οκτωβρίου, ως αποτέλεσμα της συνεργασίας του Μορφωτικού Ιδρύματος και της ελληνογερμανικής Αγωγής.
«Αυτές οι εκδηλώσεις είναι σπουδαίες, διότι τιμούν το παρελθόν μας, αναδεικνύοντας τη δράση δημοσιογράφων κατά την περίοδο της Κατοχής, οι οποίοι στήριξαν τους Έλληνες με τη γραφίδα τους», σημείωσε η Πρόεδρος του Διοικητικού Συμβουλίου της ΕΣΗΕΑ και του Μορφωτικού της Ιδρύματος, Μαρία Αντωνιάδου.
Παράλληλα, τόνισε ότι η εν λόγω έκδοση είναι αφιερωμένη στη μνήμη του Κωστή Μ. Παπαδάκη, του πρώτου δημοσιογράφου ο οποίος σκοτώθηκε στο αλβανικό μέτωπο, αλλά και σε όλους τους δημοσιογράφους που αγωνίσθηκαν για την ελευθερία.
Η έκδοση με μία «ματιά»
Για την κυκλοφορία του συλλεκτικού ιστορικού τόμου «αντλήθηκε» υλικό από εφημερίδες της εποχής του ελληνοϊταλικού πολέμου και της Κατοχής. Η έρευνα και η τεκμηρίωση πραγματοποιήθηκε από τον ιστορικό, Δημήτρη Σκλαβενίτη.
Στόχος της έκδοσης είναι να δοθεί στον σύγχρονο αναγνώστη μία διαφορετική οπτική των γεγονότων μίας –κρίσιμης για την πατρίδα μας– εποχής, να συνδεθεί το παρόν με το παρελθόν του τόπου μας, καταδεικνύοντας την αξία της ιστορίας μας, ως εθνικής μας μνήμης και τη σύνδεση αυτής με το «σήμερα». Φυσικά και να αποτελέσει χρήσιμο «εργαλείο» σε ερευνητές, σπουδαστές, δημοσιογράφους κ.ά.
Το πρώτο μέρος της έκδοσης περιλαμβάνει κείμενα σύγχρονων δημοσιογράφων σχετικά με τη χρονική περίοδο 1940 – 1944. Στο δεύτερο μέρος, παρουσιάζονται αναλυτικά οι εφημερίδες της περιόδου –πολλές από τις οποίες δημοσιοποιούνται για πρώτη φορά– και βοήθησαν να διατηρηθεί αναμμένη η «φλόγα» της Αντίστασης.
Στην έκδοση περιλαμβάνονται κείμενα επτά δημοσιογράφων:
Αλέξης Παπαχελάς – «Κοινό μέτωπο κατά του εχθρού»
Μαρία Καρχιλάκη – «Οι γενναίοι της κατοχικής Αθήνας»
Γιώτα Αντωνοπούλου – «Σχολεία στη δίνη του πολέμου και ο ρόλος του Τύπου»
Αντώνης Σρόιτερ – «Η Απελευθέρωση μέσα από τις σελίδες του Τύπου»
Χρήστος Νικολαΐδης – « Η Κλεισούρα του μετώπου»
Στρατής Αγγελής – «Η επισιτιστική δράση της ΕΣΗΕΑ στην Κατοχή»
Νίκος Κιάος – «Ο πρώτος νεκρός δημοσιογράφος του μετώπου και η διαιώνιση των ιδανικών της Αντίστασης από τους δημοσιογράφους»
Οι δύο εκδηλώσεις έλαβαν χώρα με τις ευγενικές χορηγίες του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού, της Γενικής Γραμματείας Επικοινωνίας και Ενημέρωσης και του Αθηναϊκού – Μακεδονικού Πρακτορείου Ειδήσεων.
Διαβάστε επίσης
Βερέμης στο Newsbomb.gr για 28η Οκτωβρίου: Γιατί γιορτάζουμε την έναρξη και όχι το τέλος του πολέμου
28η Οκτωβρίου: Το συγκλονιστικό μήνυμα κατοίκου του Καστελόριζου - «Υπερασπιζόμαστε την Ελλάδα»
Ιωάννης Μεταξάς: Το ιστορικό σπίτι του «ΟΧΙ» ανοίγει τις πόρτες του για το κοινό
28η Οκτωβρίου 1940: Πώς ξεκίνησε ο πόλεμος - Ο μύθος του «ΟΧΙ» και η πραγματική φράση του Μεταξά
