Κορονοϊός: Τι συμβαίνει με τις πατέντες για τα εμβόλια

Πριν την ανακοίνωση Μπάιντεν την Τετάρτη, η Ινδία και η Νότια Αφρική είχαν επιβεβαιώσει την πρόθεσή τους για τη διαμόρφωση μιας νέας πρότασης σε συνάντηση του γενικού συμβουλίου του Παγκοσμίου Οργανισμού Εμπορίου. Οι δύο χώρες θέλουν να χαλαρώσουν οι σχετικοί κανόνες περί πνευματικής ιδιοκτησίας (TRIPS-Trade-Related Aspects of Intellectual Property). Οι αποφάσεις του Παγκοσμίου Οργανισμού Εμπορίου βασίζονται σε ομοφωνία, οπότε πρέπει να συμφωνήσουν και τα 164 μέλη.

Πού βρίσκονται αυτή τη στιγμή οι συνομιλίες;

Δέκα συναντήσεις του ΠΟΕ σε επτά μήνες δεν μπόρεσαν να φέρουν αποτέλεσμα. Αναπτυσσόμενες οικονομίες, που υποστηρίζονται από διάφορες οργανώσεις, νομπελίστες και πρώην ηγέτες, βρίσκονται απέναντι σε πλουσιότερες ανεπτυγμένες χώρες, όπως η Ελβετία και μέλη της ΕΕ, όπου εδρεύουν πολλές φαρμακοβιομηχανίες.

Μετά τον 10ο γύρο στις 30 Απριλίου η Ινδία και η Νότια Αφρική είπαν πως θα αναθεωρούσαν την πρότασή τους από τον Οκτώβριο εγκαίρως για την επόμενη συνάντηση του συμβουλίoυ TRIPS στο δεύτερο μισό του Μαΐου πριν περαιτέρω συζητήσεις στις 8-9 Ιουνίου.

Η Κάθριν Τάι, εμπορική αντιπρόσωπος των ΗΠΑ, είπε την Τετάρτη πως θα επεδίωκε «διαπραγματεύσεις με βάση κείμενο» ως προς το waiver του ΠΟΕ- μια μακρά διαδικασία για συνομιλίες περί εμπορικής συμφωνίας, όπου οι διαπραγματευτές ανταλλάσσουν κείμενα με τις διατυπώσεις που προτιμούν και αναζητούν κοινό έδαφος.

Οι διαπραγματεύσεις αναμένεται να είναι μακροσκελείς, και επίσης πιθανόν να οδηγήσουν σε ένα waiver σημαντικά μικρότερης κλίμακας από αυτήν που πρότειναν η Ινδία και η Νότια Αφρική, σύμφωνα με ειδικούς σε θέματα εμπορίου.

Και οι 164 χώρες- μέλη πρέπει να συμφωνήσουν, και το κάθε μέλος έχει δύναμη βέτο. Σε αυτό το πλαίσιο, αναμένεται να λάβει χώρα μια σειρά συναντήσεων εξ αποστάσεως αλλά και με φυσική παρουσία.

Ο επικεφαλής του ΠΟΥ, Τέντρος Αντανόμ Γκεμπρεγέσους, είπε τη Δευτέρα ότι η διαδικασία πρέπει να ολοκληρωθεί το συντομότερο δυνατόν.

Το επιχείρημα των υποστηρικτών

Η πρόταση της Ινδίας και της Νότιας Αφρικής τον Οκτώβριο έλεγε ότι δικαιώματα ιδιοκτησίας όπως πατέντες, copyright κ.α. εμποδίζουν τη γρήγορη πρόσβαση σε εμβόλια και φάρμακα που είναι απαραίτητα για την αντιμετώπιση της Covid-19.

Όπως λένε, το waiver θα έπρεπε να έχει «ανοιχτή» διάρκεια, με ετήσια επανεξέταση μέχρι τη λήξη του. Επίσης, ζητούν διαμοιρασμό τεχνολογίας και τεχνογνωσίας χωρίς περιορισμούς, σε παγκόσμιο επίπεδο. Όπως τονίζουν δεν πρέπει να επαναληφθούν φαινόμενα όπως στα πρώτα χρόνια της πανδημίας του AIDS.

O επικεφαλής του ΠΟΥ και 375 οργανώσεις όπως οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα υποστηρίζουν την πρόταση. Ακόμη, πρώην ηγέτες χωρών, από τον Γκόρντον Μπράουν μέχρι τον Μιχαήλ Γκορμπατσόφ, έχουν απευθυνθεί στον Μπάιντεν, ζητώντας τη στήριξή του.

Το αντεπιχείρημα των διαφωνούντων

Οι μεγάλες φαρμακοβιομηχανίες γενικότερα αντιτίθενται σε άρσεις δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας τους. Οι κύριοι δυτικοί παραγωγοί είναι οι Moderna, Johnson & Johnson, AstraZeneca, Pfizer/BioNTech. Τον Οκτώβριο ωστόσο η Moderna είπε ότι δεν θα επέβαλλε τις πατέντες της κατά την πανδημία.

Οι φαρμακευτικές λένε πως η ανάπτυξη εμβολίων είναι απρόβλεπτη και δαπανηρή και πως η ισχυρή προστασία πνευματικής ιδιοκτησίας βοήθησε να δοθεί κίνητρο για την ανάπτυξη των εμβολίων σε χρόνο ρεκόρ. Βεβαίως, πολλοί ανταπαντούν ότι μέρος των χρημάτων ήταν κρατικά/ δημόσια κεφάλαια.

Επίσης, οι φαρμακοβιομηχανίες λένε πως η δημιουργία εμβολίων είναι δύσκολη εκ των πραγμάτων, οπότε το «πάγωμα» των πατεντών από μόνο του δεν θα αποδώσει περισσότερες δόσεις.

Τα πολύπλοκα εμβόλια απαιτούν μεγάλη συνεργασία μεταξύ παραγωγών και ερευνητών- και αποτυχίες στη σωστή παραγωγή τους θα υπονόμευαν την εμπιστοσύνη του κοινού ως προς την ασφάλειά τους, λένε οι εταιρείες. Επίσης, υποδεικνύουν πάνω από 260 συμφωνίες συνεργασίας που είναι ήδη σε ισχύ για παραγωγή και διανομή και λένε πως, στο πλαίσιο της παρούσας συμφωνίας TRIPS, οι κυβερνήσεις μπορούν να επιτρέψουν σε παραγωγούς να παράγουν κατοχυρωμένα προϊόντα χωρίς τη συγκατάθεση του κατόχου της πατέντας. Αναπτυσσόμενες χώρες έχουν τέτοιες «υποχρεωτικές άδειες» για να κατεβάζουν τις τιμές των φαρμάκων για HIV/AIDS από το 2002-2007.

Με την πρόταση απελευθέρωσης πατεντών διαφωνούσαν στο παρελθόν οι ίδιες οι ΗΠΑ, αλλά και η ΕΕ και το Ηνωμένο Βασίλειο.

Με πληροφορίες από Reuters

Ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο, τη στιγμή που συμβαίνουν, στο Newsbomb.gr.

Διαβαστε επίσης:

Πρόταση του Υπουργείου Πολιτισμού για άνοιγμα Μουσείων στις 14 Μαΐου - Τι θα γίνει με θέατρα, σινεμά