Επιθανάτιες εμπειρίες: Το «Άγιο Δισκοπότηρο» της νευροεπιστήμης και το... φως στο τούνελ
Ειδικοί επιστήμονες επιχειρούν να δώσουν απαντήσεις και να εξηγήσουν τις επιθανάτιες εμπειρίες
Μια σειρά ερωτήσεων τέθηκαν κατά καιρούς πάνω στην έρευνα για τις επιθανάτιες εμπειρίες.
Κάποιες απαντήθηκαν εν μέρει από μια νέα μελέτη, η οποία εξέτασε τους εγκεφάλους ασθενών διαπιστώνοντας μια τελευταία αναλαμπή συνείδησης. Η νέα έρευνα για τον εγκέφαλο που πεθαίνει, υποδηλώνει ότι η γραμμή μεταξύ ζωής και θανάτου μπορεί να είναι λιγότερο ευδιάκριτη από ό,τι νομίζαμε μέχρι σήμερα.
Πολλοί άνθρωποι που έχουν φτάσει κοντά στο θάνατο ή έχουν ανανήψει αναφέρουν μια παρόμοια εμπειρία: Η ζωή τους περνάει μπροστά από τα μάτια τους, αναπαράγονται αξέχαστες στιγμές και μπορεί να βιώσουν μια εξωσωματική εμπειρία, αισθανόμενοι ότι βλέπουν τον εαυτό τους από κάποιο άλλο σημείο του δωματίου.
Σύμφωνα με διάφορες διεθνείς έρευνες και μελέτες, ένας στους 10 ανθρώπους ισχυρίζεται ότι είχε μια εμπειρία κοντά στο θάνατο που αφορούσε καρδιακή ανακοπή ή μια παρόμοια εμπειρία σε συνθήκες όπου μπορεί να έφτασε κοντά στο θάνατο. Αυτό σημαίνει περίπου 800 εκατομμύρια ψυχές παγκοσμίως που μπορεί να έχουν πλησιάσει στη μετά θάνατον κατάσταση.
Τώρα, η μελέτη που χαρτογράφησε την εγκεφαλική δραστηριότητα τεσσάρων ανθρώπων ενώ πέθαιναν, δείχνει μια έκρηξη δραστηριότητας στον εγκέφαλό τους μετά τη διακοπή της καρδιάς τους.
Οι συγγραφείς λένε ότι το εύρημα, που δημοσιεύτηκε στο Proceedings of the National Academy of Sciences, μπορεί να εξηγήσει πώς ο εγκέφαλος ενός ατόμου μπορεί να αναπαράγει συνειδητές αναμνήσεις ακόμη και μετά τη διακοπή της καρδιάς.
Αν και ο θάνατος έχει ιστορικά οριστεί ιατρικά ως η στιγμή που η καρδιά σταματάει αμετάκλητα να χτυπάει, πρόσφατες μελέτες έχουν δείξει ότι η εγκεφαλική δραστηριότητα σε πολλά ζώα και ανθρώπους μπορεί να συνεχιστεί για δευτερόλεπτα έως ώρες.
Επιθανάτιες εμπειρίες: Η έρευνα της νευρολόγου Jimo Borjigin
Από το 2013, για παράδειγμα, η νευρολόγος του Πανεπιστημίου του Μίσιγκαν Jimo Borjigin και η ομάδα της διαπίστωσαν ότι οι εγκέφαλοι των αρουραίων έδειχναν σημάδια συνείδησης έως και 30 δευτερόλεπτα αφότου η καρδιά τους είχε σταματήσει να χτυπά.
Ένα πρόσφατο άρθρο του Guardian για την κατάσταση της έρευνας σχετικά με τις Εμπειρίες Πλησίον του Θανάτου (NDEs), και ειδικά για τις μελέτες της νευρολόγου Jimo Borjigin, αποκαλύπτει σπουδαία πράγματα.
Για αρκετά χρόνια, η Jimo Borjigin, καθηγήτρια νευρολογίας στο Πανεπιστήμιο του Μίσιγκαν, προβληματιζόταν από το ερώτημα τί μας συμβαίνει όταν πεθαίνουμε. Είχε διαβάσει για τις επιθανάτιες εμπειρίες ορισμένων επιζώντων από καρδιακή ανακοπή, οι οποίοι είχαν υποστεί εξαιρετικά ψυχικά ταξίδια πριν την ανάνηψη. Μερικές φορές, οι άνθρωποι αυτοί ανέφεραν ότι «ταξίδευαν» έξω από το σώμα τους προς πηγές φωτός, όπου τους υποδέχονταν νεκροί συγγενείς. Άλλοι μίλησαν για μια νέα κατανόηση της ζωής τους ή για συνάντηση με όντα βαθιάς καλοσύνης.
Κάτι βαθιά παράξενο
Οι πνευματιστές και οι παραψυχολόγοι έχουν δίκιο να επιμένουν ότι κάτι βαθιά παράξενο συμβαίνει στους ανθρώπους όταν πεθαίνουν, αλλά κάνουν λάθος να υποθέτουν ότι αυτό συμβαίνει στην επόμενη ζωή και όχι σε αυτή... Τουλάχιστον, αυτό είναι το συμπέρασμα από αυτό που διαπίστωσε η Jimo Borjigin όταν ερεύνησε την περίπτωση του «Ασθενή Ένα».
Τις στιγμές που ακολούθησαν μετά τη διακοπή της παροχής οξυγόνου στον «ασθενή Ένα», υπήρξε μια έξαρση της δραστηριότητας στον ετοιμοθάνατο εγκέφαλό του. Περιοχές που ήταν σχεδόν σιωπηλές όσο βρισκόταν σε μηχανική υποστήριξη ξαφνικά χτυπούσαν με ηλεκτρικά σήματα υψηλής συχνότητας που ονομάζονται κύματα γάμμα. Συγκεκριμένα, τα μέρη του εγκεφάλου που οι επιστήμονες θεωρούν «θερμή ζώνη» για τη συνείδηση ζωντάνεψαν δραματικά. Σε ένα τμήμα, τα σήματα παρέμειναν ανιχνεύσιμα για περισσότερα από έξι λεπτά. Σε ένα άλλο, ήταν 11 έως 12 φορές υψηλότερα από ό,τι ήταν πριν από την αφαίρεση του αναπνευστήρα του ασθενούς 1.
«Καθώς πέθαινε, ο εγκέφαλος του “ασθενούς Ένα” λειτουργούσε σε ένα είδος υπερκινητήρα», είπε η Borjigin στον Guardian. Για περίπου δύο λεπτά μετά τη διακοπή του οξυγόνου της, υπήρχε ένας έντονος συγχρονισμός των εγκεφαλικών κυμάτων της, μια κατάσταση που σχετίζεται με πολλές γνωστικές λειτουργίες, συμπεριλαμβανομένης της αυξημένης προσοχής και της μνήμης. Ο συγχρονισμός εξασθένησε για περίπου 18 δευτερόλεπτα και στη συνέχεια εντάθηκε ξανά για περισσότερα από τέσσερα λεπτά. Εξασθένησε για ένα λεπτό και στη συνέχεια επανήλθε για τρίτη φορά.
Σε αυτές τις ίδιες περιόδους θανάτου, διαφορετικά τμήματα του εγκεφάλου του «ασθενούς Ένα» βρίσκονταν ξαφνικά σε στενή επικοινωνία μεταξύ τους. Οι πιο έντονες συνδέσεις άρχισαν αμέσως μετά τη διακοπή του οξυγόνου της και διήρκεσαν σχεδόν τέσσερα λεπτά. Υπήρξε άλλη μια έκρηξη συνδεσιμότητας περισσότερο από πέντε λεπτά και 20 δευτερόλεπτα αφού αποσυνδέθηκε από την υποστήριξη ζωής.
Συγκεκριμένα, περιοχές του εγκεφάλου του «ασθενούς Ένα», που σχετίζονται με την επεξεργασία της συνειδητής εμπειρίας επικοινωνούσαν με εκείνες που εμπλέκονται στο σχηματισμό της μνήμης. Το ίδιο συνέβαινε και με τμήματα του εγκεφάλου που σχετίζονται με την ενσυναίσθηση. Ακόμη και καθώς γλιστρούσε αμετάκλητα βαθύτερα στο θάνατο, κάτι που έμοιαζε εκπληκτικά με ζωή λάμβανε χώρα επί αρκετά λεπτά στον εγκέφαλο του «ασθενούς Ένα».
Η Borjigin πιστεύει ότι η κατανόηση του ετοιμοθάνατου εγκεφάλου είναι το «Άγιο δισκοπότηρο» της νευροεπιστήμης. Ελπίζει ότι η κατανόηση της νευροφυσιολογίας του θανάτου μπορεί να μας βοηθήσει να τον αντιστρέψουμε. Έχει ήδη δεδομένα εγκεφαλικής δραστηριότητας από δεκάδες αποθανόντες ασθενείς που περιμένει να αναλύσει. Αλλά λόγω του παραφυσικού στίγματος που σχετίζεται με τις μελέτες για το θάνατο, λέει, λίγοι ερευνητικοί οργανισμοί θέλουν να της χορηγήσουν χρηματοδότηση.
Ένα από τα μεγαλύτερα μυστήρια της νευροεπιστήμης
Από την πλευρά του ο Ajmal Zemmar, νευροχειρουργός στο Πανεπιστήμιο του Louisville, λέει ότι τα κύματα γάμμα μπορεί να σηματοδοτούν ότι διαφορετικές περιοχές του εγκεφάλου συνεργάζονται για να συνδυάσουν διαφορετικές αισθήσεις στη συνειδητή αντίληψη ενός αντικειμένου - συνδυάζοντας την όραση, τη μυρωδιά και τον ήχο ενός αυτοκινήτου, για παράδειγμα. Το πώς το κάνει αυτό ο εγκέφαλος, λέει, «είναι ένα από τα μεγαλύτερα μυστήρια της νευροεπιστήμης», αλλά η παρατήρηση των ίδιων κυμάτων γάμμα σε ετοιμοθάνατους υποδηλώνει έναν βιολογικό μηχανισμό για τις αναφορές του εγκεφάλου που αναπαράγει αξέχαστα γεγονότα σε αυτές τις τελευταίες στιγμές.
Το εργαστήριό του είδε προηγουμένως παρόμοια κύματα γάμμα σε ένα άτομο που πέθανε από καρδιακή προσβολή, ενώ ο εγκέφαλος αυτού του ατόμου παρακολουθείτο για επιληπτικές κρίσεις.
Συγκεκριμένα, όπως είπε: «Μετρήσαμε 900 δευτερόλεπτα εγκεφαλικής δραστηριότητας γύρω από τη στιγμή του θανάτου και θέσαμε ως ειδικό στόχο να διερευνήσουμε τι συνέβαινε στα 30 δευτερόλεπτα πριν και μετά τη διακοπή της καρδιακής λειτουργίας».
«Λίγο πριν και μετά τη διακοπή της λειτουργίας της καρδιάς, είδαμε αλλαγές σε μια συγκεκριμένη ζώνη νευρικών ταλαντώσεων, τις λεγόμενες ταλαντώσεις γάμμα, αλλά και σε άλλες, όπως οι δέλτα, θήτα, άλφα και βήτα ταλαντώσεις», πρόσθεσε.
Οι εγκεφαλικές ταλαντώσεις είναι ευρύτερα γνωστές ως εγκεφαλικά κύματα. Είναι μοτίβα ρυθμικής εγκεφαλικής δραστηριότητας που φυσιολογικά υπάρχουν στους ζωντανούς ανθρώπινους εγκεφάλους. Οι διάφοροι τύποι ταλαντώσεων, συμπεριλαμβανομένων των γάμμα, εμπλέκονται σε λειτουργίες υψηλής νοημοσύνης, όπως η συγκέντρωση, τα όνειρα, ο διαλογισμός, η ανάκτηση μνήμης, η επεξεργασία πληροφοριών και η συνειδητή αντίληψη, όπως ακριβώς εκείνες που σχετίζονται με τις αναδρομές μνήμης.
«Μέσω της δημιουργίας εγκεφαλικών ταλαντώσεων που εμπλέκονται στην ανάκληση της μνήμης, ο εγκέφαλος μπορεί να προβάλλει μια τελευταία ανάκληση σημαντικών γεγονότων της ζωής μας λίγο πριν πεθάνουμε, παρόμοια με αυτά που αναφέρονται σε εμπειρίες κοντά στο θάνατο», υπέθεσε ο Zemmar.
Τα ευρήματα θέτουν υπό αμφισβήτηση όσα πιστεύουμε ότι γνωρίζουμε για τη στιγμή του θανάτου.
«Τα ευρήματα αυτά αμφισβητούν την κατανόησή μας για το πότε ακριβώς τελειώνει η ζωή και δημιουργούν σημαντικά επακόλουθα ερωτήματα, όπως αυτά που σχετίζονται με το χρόνο δωρεάς οργάνων» δήλωσε ο Zemmar. «Κάθε ζωντανός άνθρωπος έχει κάποια στιγμή μια συνάντηση όταν χάνει ένα αγαπημένο του πρόσωπο και ο καθένας από εμάς κάποια στιγμή θα περάσει ο ίδιος το θάνατο, οπότε το ενδιαφέρον προφανώς υπάρχει. Έχω χάσει τον παππού μου. Έχασα τη γιαγιά μου με την οποία ήμουν πολύ, πολύ κοντά», δήλωσε ο Zemmar. «Και αναρωτιέσαι, τι κάνει ο εγκέφαλος; Ως διδάκτωρ νευροεπιστήμης και νευροχειρουργός, σκέφτεσαι αυτά τα πράγματα».
Η ηλεκτροχημεία του ετοιμοθάνατου εγκεφάλου
Ο F. Perry Wilson είναι καθηγητής στο Γέιλ και προέβη στο δικό του σχολιασμό της συναρπαστικής μελέτης απορρίπτοντας πάντως την μεταφυσική.
Διαβάστε επίσης
Επιθανάτια εμπειρία: Τι συμβαίνει στον εγκέφαλο και βλέπει «φωτεινό τούνελ» - Έρχονται αποκαλύψεις
Μα... είναι ωραία στον Παράδεισο: Αποκαλυπτική έρευνα για τις επιθανάτιες εμπειρίες
Νέα έρευνα: Οι επιθανάτιες εμπειρίες συνδέονται με εγκεφαλική δραστηριότητα μετά τον θάνατο
