Στο δρόμο για τα Όσκαρ: Από την Παξινού και τον Χατζιδάκι στον Λάνθιμο

Μελίνα Παπαγεωργίου

03/03/2024 06:07

Με 11 υποψηφιότητες μεταξύ των οποίων δύο προσωπικές, για καλύτερη σκηνοθεσία αλλά και εκείνη της καλύτερης ταινίας για το Poor Things ο Γιώργος Λάνθιμος φιγουράρει στην κορυφή της λίστας των Ελλήνων που έχουν διεκδικήσει βραβείο Όσκαρ από το 1927 μέχρι σήμερα.

Στα 96 χρόνια του θεσμού δεν είναι λίγοι οι εκπρόσωποι της ελληνικής τέχνης που έχουν διεκδικήσει ή λάβει βραβείο Όσκαρ για την δουλειά τους στον κινηματογράφο, από την Κατίνα Παξινού και τον Μάνο Χατζιδάκι, μέχρι τον Κώστα Γαβρά, τον Βαγγέλη Παπαθανασίου και την Ολυμπία Δουκάκη, εξέχουσες προσωπικότητες του πολιτισμού μας, αρκετοί από τους οποίους έχουν λαμπρή καριέρα στο εξωτερικό, έχουν εκπροσωπήσει την Ελλάδα με 81 υποψηφιότητες συνολικά για χρυσό αγαλματίδιο και 15 νίκες.

Το Newsbomb.gr επιλέγει και σας παρουσιάζει δέκα σημαντικές ελληνικές υποψηφιότητες και νίκες στα βραβεία Όσκαρ που ανέβασαν τον ελληνικό πολιτισμό στην κορυφή του κόσμου.

Κατίνα Παξινού: Η πρώτη Ελληνίδα υποψήφια

Το 1944 ήταν η πρώτη χρονιά που η τελετή απονομής των κινηματογραφικών βραβείων δεν έγινε σε εστιατόριο, αλλά σε θέατρο, ενώ το κοινό ήταν νοσοκόμες και στρατιώτες, του Β' Παγκοσμίου Πολέμου.

Μία χρονιά νωρίτερα, η Κατίνα Παξινού υποδύθηκε την Πιλάρ στην ταινία «Για ποιον χτυπά η καμπάνα», στην κινηματογραφική μεταφορά του ομώνυμου μυθιστορήματος του Έρνεστ Χέμινγουεϊ και στις 2 Απριλίου του 1944 έγινε η πρώτη μη Αμερικανίδα και πρώτη από την Ελλάδα, ηθοποιός, που έλαβε Όσκαρ και μάλιστα στην πρώτη της εμφάνιση στη μεγάλη οθόνη.

Στον λόγο της δεν παρέλειψε να αναφερθεί στους συναδέλφους της στην Ελλάδα, ενώ ευχαρίστησε τους στρατιώτες «που πολεμούν για την Ελευθερία, τη Δικαιοσύνη και την ανθρώπινη αξιοπρέπεια».

Μάνος Χατζιδάκις: Ένα Όσκαρ στα σκουπίδια

Τα «Παιδιά του Πειραιά» χάρισαν στον Μάνο Χατζιδάκι το Όσκαρ για την μουσική της ταινίας «Ποτέ την Κυριακή» το 1961, ωστόσο ο συνθέτης δεν ταξίδεψε ποτέ στην Αμερική για να παραστεί στην τελετή και να το παραλάβει, έχοντας εκφράσει την απέχθειά του στις απονομές, ενώ όταν η Ακαδημία του το έστειλε ταχυδρομικώς, εκλάπη στον δρόμο.

Για την καθιερωμένη φωτογραφία πάντως δανείστηκε το χρυσό αγαλματίδιο της Κατίνας Παξινού, ενώ όταν η Ακαδημία τού έστειλε ένα αντίγραφο το πέταξε στα σκουπίδια επειδή είχε νεύρα, αλλά ευτυχώς, το βρήκε η οικιακή του βοηθός και το έδωσε στην αδελφή του.

«Μπορεί ένα απλό τραγούδι να μου έφερε το Όσκαρ. Οι φιλοδοξίες μου όμως και οι υποχρεώσεις μου δεν σταματούν σε αυτό…» έλεγε. «Για μένα δεν αποτελεί το στεφάνωμα μιας σταδιοδρομίας αλλά το αληθινό μου ξεκίνημα».

Το βραβείο πάντως δεν έμεινε ασχολίαστο αφού αρκετοί δημοσιογράφοι επέκριναν την επιλογή της Ακαδημίας, ενώ άλλοι τάχθηκαν υπέρ του Έλληνα συνθέτη, υποστηρίζοντας δε ότι το τραγούδι τα «Παιδιά του Πειραιά» είναι ό,τι πιο φρέσκο είχε ακουστεί σε ταινία της εποχής.

Μιχάλης Κακογιάννης: Ο πρώτος υποψήφιος Έλληνας σκηνοθέτης

Βρισκόμαστε στο 1965 και δύο μιούζικαλ έχουν μονοπωλήσει τα βραβεία. Πρόκειται για το Ωραία μου Κυρία και τη Μαίρη Πόππινς, που σάρωσαν κατακτώντας 13 Όσκαρ συνολικά. Βέβαια το τρίτο φαβορί της βραδιάς, ο Ζορμπάς, δεν έμεινε απέξω, αφού κατάφερε να κατακτήσει τρία βραβεία, δίνοντας και την υποψηφιότητα της καλύτερης σκηνοθεσίας στον Μιχάλη Κακογιάννη αλλά και εκείνη για την παραγωγή και το διασκευασμένο σενάριο.

Ο σκηνοθέτης δεν ταξίδεψε στο Λος Άντζελες για την τελετή, καθότι ήξερε ότι δεν επρόκειτο να κερδίσει, οδήγησε όμως στη νίκη την Λίλα Κέντροβα στον ρόλο της μαντάμ Ορτάνς και τον Γουόλτρ Λάσαλι για τη φωτογραφία.

Βασίλης Φωτόπουλος: Το άγνωστο βραβείο που δεν έλαβε ποτέ

Νικητής στα βραβεία του 1965 αναδείχθηκε και ο μεγάλος Έλληνας σκηνογράφος, ζωγράφος αλλά και σκηνοθέτης Βασίλης Φωτόπουλος, μετά τη συνεργασία του με τον Μιχάλη Κακογιάννη στον Ζορμπά. Και ενώ ο Κακογιάννης δεν ταξίδεψε στην Αμερική για τα Όσκαρ, ο Φωτόπουλος ήταν εκεί και άκουσε το όνομά του από τον Ρεξ Χάρισον και την Όντρεϊ Χέμπορν στην κατηγορία καλλιτεχνικής διεύθυνσης και σκηνικών σε ασπρόμαυρη ταινία. Ανέβηκε ιδιαίτερα χαρούμενος στο πόντιουμ, έκανε χειροφίλημα στην Χέμπορν και αποδέχθηκε το βραβείο με ευχαριστίες και μεγάλη ευγνωμοσύνη.

Ο Βασίλης Φωτόπουλος υπήρξε κάτοχος ακόμη ενός βραβείου, για το οποίο όμως δεν ήταν ποτέ υποψήφιος. Το 1962 είχε φτιάξει και τα 75 σκηνικά της ταινίας του Ελία Καζάν «Αμέρικα, Αμέρικα», ωστόσο ο σκηνοθέτης αφαίρεσε το όνομά του από τους τίτλους της ταινίας και άφησε μόνο εκείνο του Τζιν Κάλαχαν που είχε την επιμέλεια των σκηνικών αντικειμένων. Το επιχείρημα του Καζάν; «Ποιος θα πίστευε ότι τα σκηνικά αυτά έγιναν από ένα Ελληνόπουλο;».

Κώστας Γαβράς: Το Όσκαρ που «στριμώχτηκε» σε μία παράγραφο

Ακόμα ένας Έλληνας σκηνοθέτης που ανέδειξε τον πολιτισμό της χώρας στο εξωτερικό είναι ο Κώστας Γαβράς. Η ταινία «Ζ», που αφορά τη δολοφονία του βουλευτή της ΕΔΑ Γρηγόρη Λαμπράκη, έφτασε μέχρι τα Όσκαρ και τιμήθηκε με βραβείο καλύτερης ξενόγλωσσης ταινίας το 1970, ενώ ο σκηνοθέτης κατάφερε 12 χρόνια αργότερα να κερδίσει και το πρώτο του προσωπικό Όσκαρ και δεύτερη υποψηφιότητα.

Το 1982 έλαβε Όσκαρ διασκευασμένου σεναρίου για την ταινία «Ο Αγνοούμενος», η οποία βασίζεται στο ομώνυμο βιβλίο του Τόμας Χάουζερ. Τη μουσική στην ταινία υπέγραφε ο Βαγγέλης Παπαθανασίου, κερδίζοντας και εκείνος μία υποψηφιότητα για Όσκαρ. Ο σκηνοθέτης απουσίαζε από την τελετή του 1982 και το βραβείο παρέλαβε ο συν-σεναριογράφος του Αγνοούμενου, Ντόναλντ Στιούαρτ.

Ο Γαβράς ήταν ο πρώτος Έλληνας σκηνοθέτης που απέσπασε υποψηφιότητα στα Όσκαρ μετά τον Μιχάλη Κακογιάννη και μάλιστα τα προγνωστικά έφερναν πολύ ψηλά το «Ζ», όμως τελικά επικράτησε ο «Καουμπόι του Μεσονυχτίου» του Τζον Σλέσιντζερ. Ο Έλληνας σκηνοθέτης δεν αναφέρεται ιδιαίτερα στο Όσκαρ του, αφού, ακόμα και στην αυτοβιογραφία του το βραβείο αναφέρεται λιτά και περιεκτικά σε μία παράγραφο, όπου παραθέτει την τηλεφωνική συνομιλία που είχε με τον άνθρωπο που του ανακοίνωσε τη νίκη του.

Βαγγέλης Παπαθανασίου: Οι Δρόμοι της Φωτιάς και ο φόβος για τα αεροπλάνα

Ο Έλληνας συνθέτης ήταν φαβορί το 1982 στην κατηγορία της καλύτερης μουσικής επένδυσης, φυσικά για τους Δρόμους της Φωτιάς, το περίφημο και από τα πλέον πολυπαιγμένα εμβατήρια των Ολυμπιακών Αγώνων, που σημείωσε τεράστια επιτυχία στις ΗΠΑ και παρά το γεγονός ότι ηχηρά ονόματα όπως ο Τζον Γουίλιαμς και ο Ράντι Νιούμαν ήταν επίσης υποψήφιοι, κατάφερε να αποσπάσει το βραβείο.

Ο Vangelis όπως ήταν γνωστός στο εξωτερικό δεν παρέλαβε το Όσκαρ, καθώς ανέκαθεν φοβόταν να μπει σε αεροπλάνο, έτσι το παρέλαβε εκ μέρους του ο Ουίλιαμ Χαρτ.

Μελίνα Μερκούρη: Η πρώτη Ελληνίδα υποψήφια για Όσκαρ Α γυναικείου

Η ταινία «Ποτέ την Κυριακή», που χάρισε το βραβείο στον Μάνο Χατζιδάκι το 1961, έδωσε την υποψηφιότητα για το Όσκαρ Α΄Γυναικείου Ρόλου στη Μελίνα Μερκούρη. Μέχρι σήμερα είναι η μοναδική Ελληνίδα ηθοποιός που κατάφερε ποτέ κάτι τέτοιο, μιας και η Κατίνα Παξινού κέρδισε το βραβείο του Β' Γυναικείου Ρόλου. Η υποψηφιότητα της Μελίνας πέρασε κάπως... απαρατήρητη, η ταινία ωστόσο πήρε το Όσκαρ για τα Παιδιά του Πειραιά, ενώ ήταν υποψήφια και για σκηνοθεσία και σενάριο, προσωπικές υποψηφιότητες και οι δύο του Ζυλ Ντασέν αλλά και για τα κοστούμια για την Ντένη Βαχλιώτη. Για την ιστορία, το βραβείο του Α' Γυναικείου εκείνη τη χρονιά, πήγε στην Ελίζαμπεθ Τέιλορ.

Τέλης Σαβάλας: Το χαμένο βραβείο που άνοιξε τις πόρτες του Χόλιγουντ

Άλλος ένας Έλληνας που διέπρεψε ήταν ο Τέλης Σαβάλας, ο οποίος κατάφερε να κερδίσει υποψηφιότητα για Όσκαρ Β' Αντρικού Ρόλου το 1963, για τον «Βαρυποινίτη του Αλκατράζ», ωστόσο δεν έλαβε εκείνος το χρυσό αγαλματίδιο αλλά ο Εντ Μπέγκλεϊ, για το «Γλυκό πουλί της νιότης».

Η υποψηφιότητα εκείνη όμως έδωσε στην ουσία το «πράσινο φως» για να προχωρήσει η καριέρα του Σαβάλα στον κινηματογράφο, με ρόλους κυρίως σε ταινίες δράσης, ενώ λόγω του ότι ήταν καραφλός κάποιοι τον θεωρούσαν αντίπαλο του Γιουλ Μπρίνερ.

Τζον Κασσαβέτης: Οι τρεις υποψηφιότητες και η αναγνώριση

Ήταν ένας από τους πρώτους σκηνοθέτες που ασχολήθηκαν με τον ανεξάρτητο κινηματογράφο. Γιος της Ελληνοαμερικανίδας ηθοποιού Κάθριν Κασσαβέτη, ανήκει στη λίστα μας επάξια, καθώς αρχικά ως ηθοποιός, το 1967 είχε την πρώτη του υποψηφιότητα για την ταινία «Και οι 12 ήταν καθάρματα», ενώ το 1968 με την ταινία «Πρόσωπα» ως δημιουργός ήταν υποψήφιος για Καλύτερο Σενάριο, ενώ το 1974 ήταν υποψήφιος και για Καλύτερη Σκηνοθεσία, για την ταινία «Μία γυναίκα εξομολογείται». Μπορεί να μην έλαβε χρυσό αγαλματίδιο ωστόσο η καριέρα του υπήρξε λαμπρή στα γουέστερν μέχρι και τον θάνατό του.

Ολυμπία Δουκάκη: Η αναγνώριση που άργησε αλλά ήρθε

Η Ελληνοαμερικανίδα ηθοποιός έγινε διάσημη σε αρκετά μεγάλη ηλικία, στα 57 της, για το ρόλο της στην ρομαντική κομεντί «Κάτω από τον ήλιο του φεγγαριού» που της χάρισε την υποψηφιότητα αλλά και τη νίκη στην κατηγορία Β' Γυναικείου Ρόλου το 1988. Μάλιστα έχει μείνει στην ιστορία των βραβείων επειδή στο τέλος της ευχαριστήριας ομιλίας της φώναξε «πάμε Μάικλ» για τον Μάικλ Δουκάκη, πρώτο εξάδελφό της, ο οποίος ήταν υποψήφιος με τους Δημοκρατικούς στις προεδρικές εκλογές της 8ης Νοεμβρίου της ίδιας χρονιάς, αλλά υπέστη βαριά ήττα από τον Τζορτζ Μπους.

Ελία Καζάν: Ο άνθρωπος που ανέδειξε τον Μάρλον Μπράντο και τον Γουόρεν Μπίτι

Ο Ηλίας Καζαντζόγλου, όπως ήταν το πραγματικό του όνομα, ξεκίνησε την πορεία του στον αμερικανικό κινηματογράφο αρχικά ως ηθοποιός και το 1942 αποφάσισε να ασχοληθεί με την σκηνοθεσία. Μάλιστα το 1948 ήρθε το πρώτο Όσκαρ για την ταινία «Συμφωνία Κυρίων», ενώ το 1955 πήρε Όσκαρ Σκηνοθεσίας για «Το λιμάνι της αγωνίας». Για την ιστορία, να αναφέρουμε ότι ο Κωνσταντινοπολίτης, Ελληνοαμερικανός σκηνοθέτης ήταν ένας εκ των ιδρυτών του περίφημου Actors Studio στη Νέα Υόρκη, ενώ ανέδειξε ηθοποιούς όπως ο Μάρλον Μπράντο και ο Γουόρεν Μπίτι.

Ωστόσο, ο Ελία Καζάν υπήρξε αμφιλεγόμενη προσωπικότητα στον παγκόσμιο κινηματογράφο και μάλιστα το 1999 η Ακαδημία αποφάσισε να του απονείμει τιμητικό Όσκαρ όπου κάποιοι παρευρισκόμενοι στην αίθουσα αντέδρασαν και δεν χειροκρότησαν καν τον σκηνοθέτη.

Έλληνες ή ελληνικής καταγωγής καλλιτέχνες που διεκδίκησαν ή κέρδισαν βραβείο Όσκαρ από το 1927 έως και σήμερα:

Τζορτζ Μίλερ, Αλεξάντερ Πέιν, Αντώνης Καταγάς, Τζορτζ Τσακίρης, Κρις Σάραντον, Νία Βαρντάλος, Ευθύμης Φιλίππου, Νίκολας Καζάν, Ντην Ταβουλάρης, Φαίδων Παπαμιχαήλ, Γιώργος Μαυροψαρίδης, Θεώνη Aldredge, Πατρίσια Φιλντ, Μάρυ Ζόφρες, Sufjan Stevens, Αλεξάντρ Ντεσπλά, Μάρκο Μπελτράμι, Ελισάβετ Γιάννη Γεωργίου, Λούι Ψυχογιός, Αγνή Βάρδα, Ροζαλία Βάρδα, Δάφνη Ματζιαράκη, Χριστίνα Λαζαρίδη, Μίλντρεντ Ιατρού, Νίκος Καλαϊτζίδης, Ερμής Παν, Πέτρος Βλάχος, Βασίλης Γεωργιάδης, Γιώργος Λάνθιμος.

Διαβάστε επίσης

Όσκαρ 2024: Και τα πέντε υποψήφια τραγούδια ζωντανά στην σκηνή του «Dolby Theatre»

Όσκαρ 2024: Τι λένε οι προβλέψεις για τους μεγάλους νικητές

Στο δρόμο για τα Όσκαρ: 10 ηθοποιοί που είδαν την καριέρα τους να... κατρακυλά μετά τη νίκη τους

Στο δρόμο για τα Όσκαρ: 10+2 εμβληματικοί ρόλοι που προορίζονταν για άλλους ηθοποιούς

Δείτε όλο το Weekend Edition εδώ