Πόσο εφικτό είναι να λειτουργήσει ένας νέος Επίτροπος για την Άμυνα

Η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει κατηγορηθεί για πολλά και όχι άδικα. Έχει κατηγορηθεί για αργά αντανακλαστικά στις μεγάλες παγκόσμιες κρίσεις, για ανυπέρβλητη γραφειοκρατία και κυρίως γιατί δεν έχει ενιαίο ευρωπαϊκό στρατό να ανταποκριθεί σε μεγάλες συγκρούσεις και να υπερασπιστεί τα κράτη μέλη της. Και είναι πάντα επίκαιρη η φράση του αείμνηστου Χένρι Κίσινγκερ: «ποιον θα πρέπει να καλέσω όταν θέλω να μιλήσω με την Ευρώπη;»

Στη Διάσκεψη Ασφαλείας του Μονάχου, η πρόεδρος της Κομισιόν Ούρσουλα Φον Ντερ Λάιεν, επικρατέστερη να επανεκλεγεί στο αξίωμα αυτό, έκανε μια ενδιαφέρουσα πρόταση που προκάλεσε πολλές συζητήσεις. Πρότεινε τη θέσπιση θέσης επιτρόπου Άμυνας στη νέα Κομισιόν που θα δημιουργηθεί από τις Ευρωεκλογές του Ιουνίου.

Οι εξελίξεις στο παγκόσμιο σκηνικό δείχνουν ότι είναι επιβεβλημένη μια τέτοια κίνηση. Η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία ενεργοποίησε τα ευρωπαϊκά αντανακλαστικά αφού κανείς δεν είναι βέβαιος ότι η ρωσική επιθετικότητα θα σταματήσει εκεί. Ανέδειξε επίσης τις μεγάλες αδυναμίες των δυνατοτήτων της ευρωπαϊκής πολεμικής βιομηχανίας. Γι’ αυτό, Ιταλία, Γερμανία, Λουξεμβούργο αλλά και πολλές χώρες μέλη του ΝΑΤΟ προγραμματίζουν αύξηση των στρατιωτικών δαπανών τους κατά το τρέχον έτος, σε 2% του ΑΕΠ τους.

Η άλλη σημαντική εξέλιξη θα είναι η ενδεχόμενη νίκη του Τραμπ στις προεδρικές εκλογές των ΗΠΑ τον Νοέμβριο. H πρόσφατη δήλωση Τραμπ, ότι θα ενθάρρυνε τη Ρωσία να κάνει ό,τι θέλει με εκείνες τις χώρες του ΝΑΤΟ, οι οποίες δεν ακολουθούν τις οδηγίες δαπανών για άμυνα, θορύβησε τους ευρωπαϊκούς κύκλους. Θεωρητικά η ευρωπαϊκή άμυνα καλύπτεται από το άρθρο 42.7 της Συνθήκης της Λισσαβόνας που είναι ο όρος αλληλεγγύης σύμφωνα με τον οποίο, αν ένα μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης είναι θύμα «ένοπλης επίθεσης στο έδαφός του» τα άλλα κράτη μέλη έχουν την υποχρέωση να βοηθήσουν με όλα τα μέσα που διαθέτουν. Το άρθρο αυτό είχε συμπεριληφθεί στη Συνθήκη με την επιμονή της Ελλάδας, η οποία επιθυμούσε ένα είδος αμυντικής προστασίας, εκτός ΝΑΤΟ, απέναντι στην Τουρκία.

Τώρα το μεγάλο ερώτημα είναι, ποιες θα είναι οι αρμοδιότητες του νέου Επιτρόπου Άμυνας. Η ισχυρή εθνική διάσταση πολλών εταιριών της αμυντικής βιομηχανίας και του δικαιώματος προβολής βέτο από τις ευρωπαϊκές κυβερνήσεις περιπλέκει τα πράγματα. Επιπλέον ,κάθε ευρωπαϊκό κράτος προτάσσει τα δικά του συμφέροντα και τις διμερείς του σχέσεις με τις ΗΠΑ, όταν η συζήτηση πηγαίνει σε ενδεχόμενο κοινής ευρωπαϊκής στρατιωτικής δράσης. Η πρόκληση λοιπόν για τις Βρυξέλλες, για τους Ευρωπαίους αρχηγούς των επιτελείων και τους υπεύθυνους αμυντικού σχεδιασμού είναι τώρα να επεξεργαστούν πώς, εάν παραστεί ανάγκη, θα αντικαταστήσουν τις αμερικανικές δυνάμεις που βρίσκονται στην πρώτη γραμμή του μετώπου, ποιους εξοπλισμούς και αμυντικές υποδομές θα χρειαστούν για να σταματήσουν οποιαδήποτε επίθεση στα σύνορα.

Με αυτό το σκεπτικό, η Επιτροπή θα παρουσιάσει σύντομα προτάσεις για μια φιλόδοξη ευρωπαϊκή στρατηγική αμυντικής βιομηχανίας και πάνω σε αυτή θα πατήσει ο νέος επίτροπος. Ερώτημα είναι ασφαλώς ποιο θα είναι το πρόσωπο που θα αναλάβει αυτό το κρίσιμο χαρτοφυλάκιο και κυρίως από ποια χώρα θα κατάγεται. Το σενάριο που διακινείται στις ευρωπαϊκές πρωτεύουσες είναι αυτό του Πολωνού Ράντελ Σικόρκσι και εκ των πραγμάτων θα είναι πιο ισχυρός από τον επίτροπο εξωτερικής πολιτικής και ασφάλειας. Διότι θεωρητικά, στην επόμενη παγκόσμια κρίση, ο επόμενος «Κίσινγκερ» θα πρέπει αυτόν τον Επίτροπο να καλέσει και αυτός ο Επίτροπος να κρατήσει τα κράτη μέλη ενωμένα σε κοινή γραμμή. Η ευρωπαϊκή ιστορία έχει δείξει ότι αυτό είναι απίθανο να συμβεί.