Νομοσχέδιο Υπoυργείο Δικαιοσύνης: Μερική έκτιση ακόμα και σε ποινές δύο ετών

Πραγματική έκτιση ποινής στα πλημμελήματα, αύξηση του ανώτατου ορίου κάθειρξης για τα κακουργήματα, αυστηροποίηση των προϋποθέσεων υφ’ όρον απόλυσης, υψηλάχρηματικά πρόστιμα για τους δικομανείς και περιορισμό των αναβολών με πρόβλεψη παραβόλου ύψους από 80 έως 200 ευρώ περιλαμβάνει το νέο νομοσχέδιο του υπουργείου δικαιοσύνης που από σήμερα θα βρίσκεται σε δημόσια διαβούλευση.

Μάλιστα, όπως ανακοινώθηκε, στο άμεσο μέλλον θα γίνουν εξαγγελίες για τη δημιουργία χώρων κράτησης για κρατούμενους που έχουν καταδικαστεί ήσσονος σημασίας αδικήματα.

«Ένας τίτλος θα ήταν ότι προσπαθούμε να οργανώσουμε την επιτάχυνση στην απονομή της ποινικής δικαιοσύνης και να θέσουμε -όσο είναι εφικτό- ένα τέλος στο αίσθημα της ατιμωρησίας που υπάρχει διάχυτο στην ελληνική κοινωνία» είπε ο υπουργός Δικαιοσύνης Γιώργος Φλωρίδης, συμπληρώνοντας πως αυτό επιχειρείται με ένα τρόπο συνολικό και όχι αποσπασματικό.

Σε δύο βασικούς άξονες κινούνται οι αλλαγές που σχεδίασε το Υπουργείο Δικαιοσύνης και φέρνει σε δημόσια διαβούλευση σήμερα. Στόχος του νομοσχεδίου για την ενδοοικογενειακή βία, που περιλαμβάνει όμως σειρά αλλαγών στον ποινικό κώδικα και τον κώδικα ποινικής δικονομίας, είναι ο περιορισμός της κυρίαρχης μικρομεσαίας εγκληματικότητας, η καταπολέμηση της ατιμωρησίας, αλλά και η επιτάχυνση της ποινικής διαδικασίας προκειμένου να αυξηθεί η ταχύτητα απονομής της δικαιοσύνης.
Σημείο «κλειδί» για την αντιμετώπιση της μικρομεσαίας εγκληματικότητας, είναι κατά το υπουργείο η έκτιση των ποινών, που κατά το μεγαλύτερο μέρος τους δεν εκτίονται, όταν πρόκειται για ποινές έως τριών ετών, με αποτέλεσμα την κυριαρχία ενός αισθήματος ατιμωρησίας. Πλέον, οι ποινές θα εκτίονται είτε μερικά είτε συνολικά.

«Ότι στη χώρα μας ονομάζεται ποινή φυλάκισης δεν οδηγεί στη φυλακή. Αυτο καταφέραμε! Όταν η ποινή είναι έως 2 χρόνια θα μετατρέπεται σε χρηματική ή θα επιβάλλεται κοινωνική εργασία. Έχει σχεδιαστεί το σύστημα. Για ποινές απο 2-3 χρόνια θα εκτίθεται ένα μέρος και το υπόλοιπο ή θα μετατρέπεται σε χρήμα ή σε παροχή κοινωφελούς εργασίας. Από 3 χρόνια και πάνω στη φυλακή» είπε ο κ. Φλωρίδης.

«Ας πάρουμε μια υπόθεση ενός που συλλαμβάνεται για κλοπή. Ας πούμε ότι το δικαστήριο βάζει ποινή 18 μήνες και από το νόμο σχεδόν υποχρεωτικά αναστέλλεται. Αυτός ξανακάνει τα ίδια συνεχώς. Δεν έχει γίνει αμετάκλητη καμία καταδίκη και η γειτονιά ξαναβλέπει τον κλέφτη. Σε αυτό μπαίνει ένα τέλος. Αν λοιπόν κάποιος καταδικαστεί, του χορηγηθεί αναστολή και ξανά συλληφθεί τον περιμένει φυλακή. Όλα τελειώνουν τη δεύτερη φορά» υπογράμμισε ο κ. Φλωρίδης εξηγώντας πως τα ποινικά συστήματα πρέπει να προστεθούν πρωτίστως τα δικαιώματα των πολιτών.

Αντίστοιχα, ανάμεσα στις προωθούμενες διατάξεις που αφορούν την επιτάχυνση της δικαιοσύνης, προωθείται διάταξη για παραπομπή απευθείας στο ακροατήριο του ποινικού δικαστηρίου από τον εισαγγελέα, σε αρκετές περιπτώσεις χωρίς ν’ απαιτείται βούλευμα, η αύξηση των μονομελών συνθέσεων των δικαστηρίων αντί τριμελών, η αξιοποίηση του θεσμού της ποινικής διαπραγμάτευσης και πριν την άσκηση δίωξης, ενώ θα παρέχεται η δυνατότητα και στον εισαγγελέα να κοινοποιήσει πρόταση ποινικής μεταχείρισης προς τον διωκόμενο, η οποία μπορεί να οδηγήσει σε ποινική διαπραγμάτευση.

«Θα παρέχεται στον εισαγγελέα το δικαίωμα της διαπραγμάτευσης πριν την άσκηση ποινικής δίωξης όταν υπάρχει δήλωση ενοχής. Στην προδικασία θα παρέχεται η δυνατότητα στους εισαγγελία να στοιχειοθετούν την αρχειοθέτηση με μια σύντομη αιτιολογία» σημείωσε ο κ. Φλωρίδης και συνέχισε λέγοντας πως το νομοσχέδιο επιχειρεί να βάλει τέλος και στη δικομανία.

Ο υπουργός ξεκαθάρισε πως δεν καταργούνται πλήρως τα βουλεύματα, όπως γράφτηκε το προηγούμενο διάστημα, αλλά ο εισαγγελέας εάν το κρίνει απαραίτητο θα ζητά να αποφασίσει δικαστικό συμβούλιο.

Αυτεπαγγέλτως θα διώκονται πλέον όλα τα κακουργήματα, ακόμη και αυτά που αφορούν οικονομικά αδικήματα, ζήτημα για το οποίο υπήρξαν σημαντικές διαμάχες όταν στις αλλαγές του ποινικού κώδικα του 2019 η αλλαγή του άρθρου απαιτούσε έγκληση για αδικήματα από απιστία.

«Αποκαθίσταται το δόγμα ότι όλα τα κακουργήματα διώκονται αυτεπαγγέλτως και περιλαμβάνονται η απάτη, η τοκογλυφία, η υπεξαίρεση και η απιστία. Η πρόσκαιρη κάθειρξη νοείται από τα 5 έως τα 20 χρόνια αντί για τα 15. Επαναφέρουμε ότι σε κάποιες περιπτώσεις ένα αδίκημα σε απόπειρα μπορεί να τιμωρείται σαν τετελεσμένο. Αυτό θα είναι στην κρίση του δικαστηρίου».

Ειδική μνεία έκανε ο υπουργός Δικαιοσύνης και στην υπόθεση του «δράκου των Εξαρχείων» εξηγώντας πως με τις αλλαγές του νομοσχεδίου δεν θα μπορούσε να αφεθεί ελεύθερος. «Επειδή απασχολήθηκε η κοινή γνώμη με την αποφυλάκιση αλλοδαπού κρατούμενου, δεν θα υπήρχε δυνατότητα αποφυλάκισης στους 12 μήνες» ανέφερε.

«Δυστυχώς στον υπάρχοντα κώδικα για υφ’ όρων απόλυση… οι κώδικες του ΣΥΡΙΖΑ μετέτρεψαν το δικαίωμα για αίτηση σε υποχρέωση αποφυλάκισης. Αυτό αλλάζει. Στο δικαστικό συμβούλιο παρέχεται η δυνατότητα να εξετάσει και άλλους παράγοντες και να αποφασίσει την απόλυση ή όχι του κρατούμενου» ανέφερε σχετικά με την αυστηροποίηση των προϋποθέσεων υφ’ όρον απόλυσης.

Όλες οι βασικές αλλαγές

-Από κανόνας, γίνεται εξαίρεση η αναστολή της ποινής για πλημμελήματα. Θα μπορεί να χορηγηθεί σε ποινές φυλάκισης έως ένα έτος, όταν οι αμετάκλητες προηγούμενες καταδίκες δεν υπερβαίνουν το ένα έτος.-Έκτιση ποινών με εναλλακτικούς τρόπους κοινωφελούς εργασίας ή μετατροπής της ποινής σε χρήμα (η οποία επανέρχεται) για ποινές φυλάκισης έως 2 έτη.

-Πραγματική έκτιση μέρους της ποινής έως 6 μήνες για ποινές φυλάκισης από 2 έως 3 έτη.

-Πραγματική έκτιση σε σωφρονιστικό κατάστημα για ποινές άνω των 3 ετών.-Αύξηση του ανωτάτου ορίου κάθειρξης για κακουργήματα από τα 15 στα 20 έτη.

-Αύξηση του ανωτάτου ορίου κάθειρξης επί συρροής κακουργημάτων στα 25 έτη (από 20) και επί συρροής πλημμελημάτων στα 10 έτη (από 8).

-Αυστηροποίηση των προϋποθέσεων υφ’ όρον απόλυσης. Πλέον θα εναπόκειται στην ουσιαστική κρίση του δικαστικού συμβουλίου ανάλογα με την επικινδυνότητα του εγκλήματος και τα ατομικά και κοινωνικά χαρακτηριστικά του δράστη, ανεξαρτήτως τυπικών προϋποθέσεων συμπλήρωσης χρόνου κράτησης.

-Άμεση εκδίκαση, χωρίς τήρηση της χρονοβόρας ενδιάμεσης διαδικασίας των συμβουλίων, των κοινώς επικίνδυνων κακουργημάτων (εμπρησμός δάσους, διατάραξη ασφάλειας συγκοινωνιών) και κακουργημάτων ειδικών ποινικών νόμων.

-Αυστηροποίηση της ποινής και απαγόρευση κάθε μορφής αναστολής ή μετατροπής της ποινής για το αδίκημα του εμπρησμού δάσους.

-Πρόβλεψη επιβολής παρεπόμενης ποινής δήμευσης περιουσίας του καταδικασθέντος εμπρηστή, ανάλογης με το μέγεθος και την αξία της βλάβης.

-Ποινικοποίηση με αυστηρές κυρώσεις των προπαρασκευαστικών πράξεων εμπρησμού δηλ. της κατοχής εμπρηστικών υλών ή αντικειμένων με σκοπό την προετοιμασία διάπραξης εμπρησμού δάσους (ποινή μη αναστελλόμενη μη μετατρεπόμενη)

-Πρόβλεψη αξιοποίνου, με ποινή φυλάκισης μέχρι ένα έτος, για το αδίκημα της μη συμμόρφωσης των υπόχρεων με διατάξεις λήψης μέτρων πυροπροστασίας όταν η παράλειψη αυτή συμβάλλει ουσιωδώς στην εξάπλωση της πυρκαγιάς.-Αύξηση του ελάχιστου ορίου ποινής για την αξιόποινη πράξη της ανθρωποκτονίας εξ αμελείας στα δύο έτη.

-Κατάργηση Πενταμελούς Εφετείου Κακουργημάτων και ενίσχυση της αρμοδιότητας Μονομελούς Πλημμελειοδικείου και Μονομελούς Εφετείου με σκοπό την αποδέσμευση δικαστών και την παράλληλη αξιοποίηση τους σε άλλες δίκες. Οι εφέσεις κατά αποφάσεων Τριμελούς Εφετείου θα εκδικάζονται επίσης από Τριμελές Εφετείο, που όμως θα συγκροτείται από αρχαιότερους στην ιεραρχία δικαστές.

-Ποινική διαπραγμάτευση με πρωτοβουλία του Εισαγγελέα, όταν το κρίνει σκόπιμο από τα στοιχεία της δικογραφίας.-Υψηλά χρηματικά πρόστιμα για τους δικομανείς και όσους με δόλιες και προφανώς αβάσιμες μηνύσεις απασχολούν ασκόπως τον μηχανισμό απονομής της δικαιοσύνης.

-Περιορισμός των αναβολών από κάθε αιτία στη μία και πρόβλεψη παραβόλου υπέρ δημοσίου (ύψους από 80 έως 200 ευρώ ανάλογα με την αρμοδιότητα του δικαστηρίου), για την ενίσχυση των υποδομών της δικαιοσύνης, όταν το αίτημα αναβολής αφορά παράλληλη επαγγελματική υποχρέωση συνηγόρου σε άλλη δίκη.

- Πρόβλεψη εξέτασης με τεχνολογικά μέσα. Οποιαδήποτε κατάθεση, όπως μάρτυρα, πραγματογνώμονα, τεχνικού συμβούλου, διερμηνέα ή διαδίκου, ανωμοτί εξηγήσεις ή απολογία κατηγορουμένου, μπορεί να διεξαχθεί με τη χρήση τεχνολογικών μέσων, χωρίς τη φυσική παρουσία του προσώπου, όταν υπάρχει σοβαρό κώλυμα εμφάνισης ή κίνδυνος από την αναβολή ή για την ασφαλή διεξαγωγή της διαδικασίας.

Ενδοοικογενειακή βία: Απόλυτο ακαταδίωκτο σε επαγγελματίες που καταγγέλουν

Πέραν των γενικών αλλαγών στους δυο κώδικες κύριο μέλημα του νομοσχεδίου είναι η αντιμετώπιση της ενδοοικογενειακής βίας, η προστασία του θεσμού της οικογένειας, της ανηλικότητας και των θυμάτων, κυρίως γυναικών, που πλήττονται με αυξανόμενη ένταση από συμπεριφορές ενδοοικογενειακής βίας.

Στο πλαίσιο των αλλαγών εντάσσεται η αυστηροποίηση ποινών που αφορούν διάπραξη ενδοοικογενειακής βίας εις βάρος αλλά και ενώπιον ανηλίκου, ενώ υπάρχειπαροχή κινήτρων αλλά και υποχρέωση των επαγγελματιών (λ.χ κοινωνικοί λειτουργοί, ψυχολόγοι, ιατροί, εκπαιδευτικοί) ν’ αναφέρουν αμελλητί κάθε περίπτωση ενδοοικογενειακής βίας.

Οι επαγγελματίες που θα αναφέρουν τέτοια περιστατικά (δάσκαλοι, καθηγητές, γιατροί, νοσηλευτές, κοινωνικοί λειτουργοί, ψυχολόγοι κλπ), θα προστατεύονται απόλυτα από τις σε βάρος τους κακόβουλες μηνύσεις, αναφορές και πειθαρχικές διώξεις.

Επιπλέον, θα λαμβάνεται ειδική μέριμνα για τα θύματα μέσω ατομικής αξιολόγησης τους και διαχείρισης του κινδύνου επανάληψης της βίας και δευτερογενούς θυματοποίησης.