Ελληνικό CSI για την εξιχνίαση εγκλημάτων κατά της άγριας ζωής

Μπορεί μια πεταμένη γόπα να οδηγήσει στον άνθρωπο που έριξε δηλητηριασμένο δόλωμα με συνέπεια να βρουν επώδυνο θάνατο θηλαστικά όπως είναι η αρκούδα, ο λύκος, η αλεπού, αρπακτικά πουλιά κι άλλα προστατευόμενα και μη είδη; Μπορεί μια απλή σακούλα που βρέθηκε μερικά μέτρα πιο πέρα από ένα νεκρό ζώο ή πουλί να... δείξει την πηγή προέλευσης του δηλητηριασμένου δολώματος;

«Ναι» απαντά μιλώντας στα «ΝΕΑ» η περιβαλλοντολόγος/υπεύθυνη για Προστασία Ειδών και συντονίστρια για την Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία του προγράμματος «Life Balkan Detox», Νάντια Σιδέρη-Μανώκα, που μαζί με άλλα έξι άτομα αποτελούν τα πρώτα μέλη του ελληνικού CSI που εκπαιδεύθηκαν στη διερεύνηση των εγκλημάτων κατά της άγριας ζωής. Η Νάντια Σιδέρη-Μανώκα μαζί με τα υπόλοιπα μέλη (από διαφορετικές υπηρεσίες) ολοκλήρωσαν επιτυχώς και τους τρεις κύκλους εκπαίδευσης της Ακαδημίας για το Εγκλημα κατά της Αγριας Ζωής (Wildlife Crime Academy) που διοργανώθηκε στην Ισπανία.

Τα δηλητηριασμένα δολώματα, η λαθροθηρία και η παγίδευση είναι σοβαρά εγκλήματα κατά της άγριας ζωής τα οποία δυστυχώς – ακόμα και σήμερα – ελάχιστα απασχολούν τις Αρχές. Κι αυτό συμβαίνει επειδή τα θύματα δεν έχουν φωνή, ενώ ακόμα κι όταν ξεκινούν έρευνες για συγκεκριμένα περιστατικά, οι άνθρωποι που τις διεξάγουν έρχονται αντιμέτωποι με πολλά εμπόδια, όπως δυσκολία πρόσβασης στο σημείο, απώλεια ή αλλοίωση ευρημάτων, αναξιόπιστοι ή και καθόλου μάρτυρες, ανύπαρκτα πρωτόκολλα και έλλειψη κατάλληλης εκπαίδευσης.

Το σκηνικό προσπαθεί να ανατρέψει η προαναφερόμενη ομάδα. «Στην Ισπανία και σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες δίνουν πολύ μεγάλη σημασία στη διαλεύκανση τέτοιου είδους εγκλημάτων γιατί έχουν επίπτωση στη βιοποικιλότητα και κατ’ επέκταση στη διατροφική αλυσίδα» επισημαίνει η Νάντια Σιδέρη. Και συνεχίζει: «Μέχρι να περάσουμε αυτή την εκπαίδευση δεν απομονώναμε τη σκηνή του εγκλήματος, δεν δίναμε τόσο μεγάλη σημασία στις λεπτομέρειες, όπως το να πάρουμε μια γόπα και να τη στείλουμε για τεστ DNA και άλλα που κάνουν οι ερευνητές της αστυνομίας που ασχολούνται με εγκλήματα κατά της ανθρώπινης ζωής».

Τι κάνει αυτή η ομάδα. Η ομάδα – σε αυτή τη φάση – δεν έχει δικό της εργαστήριο, ούτε μπορεί να προβεί σε συλλήψεις. «Αυτό που εκπαιδευθήκαμε να κάνουμε είναι να συλλέγουμε όλα να στοιχεία που μπορούν να στοιχειοθετήσουν μια κατηγορία και να οδηγηθούν οι ένοχοι στη Δικαιοσύνη» αναφέρει ο προϊστάμενος στο Τμήμα Διαχείρισης Ερευνητικών Εργων και Αναπτυξιακών Προγραμμάτων του Οργανισμού Φυσικού Περιβάλλοντος και Κλιματικής Αλλαγής (ΟΦΥΠΕΚΑ), Κωνσταντίνος Ζορμπάς.

Σήμερα η πραγματική διάσταση του προβλήματος της τοποθέτησης και της διασποράς δηλητηριασμένων δολωμάτων στην ελληνική ύπαιθρο – και όχι μόνο – δεν είναι γνωστή, δεδομένου ότι έως τώρα δεν έχει γίνει σε εθνικό επίπεδο καμία συστηματική συγκέντρωση και τεκμηρίωση όλων των σχετικών περιστατικών που έτυχε να γίνουν γνωστά. Ωστόσο, από τα διαθέσιμα δεδομένα, εκτιμάται πως η παράνομη αυτή πρακτική είναι πολύ διαδεδομένη σε όλη τη χώρα, παρά το γεγονός ότι έχει απαγορευθεί από την Πολιτεία το 1993. Αποτέλεσμα, σπάνια είδη της ελληνικής ορνιθοπανίδας, όπως το όρνιο, ο γυπαετός, ο ασπροπάρης και ο μαυρόγυπας, να έχουν φθάσει ήδη στο χείλος της εξαφάνισης.

Οπως αναφέρει ο Κωνσταντίνος Ζορμπάς, έως τώρα οι πολλές υπηρεσίες με παράλληλες αρμοδιότητες δυσκόλευαν την καταπολέμηση αυτής της μάστιγας. «Τώρα με την εκπαίδευση μελών διαφορετικών υπηρεσιών, όπως της Ελληνικής Αστυνομίας (εκπρόσωποι της οποίας ολοκλήρωσαν τα δύο από τα τρία στάδια της εκπαίδευσης), της Δασικής Υπηρεσίας, του ΟΦΥΠΕΚΑ, του ΥΠΑΑΤ, αλλά και της Ελληνικής Ορνιθολογικής Εταιρείας, δημιουργείται ένα ενιαίο μέτωπο».

Ερευνα και ανάλυση στοιχείων. «Θέλουμε να αλλάξει ο τρόπος που αντιμετωπίζουμε το έγκλημα κατά της άγριας ζωής» λέει το στέλεχος του ΟΦΥΠΕΚΑ Λάμπρος Κατερινόπουλος. «Στην Ισπανία, όπου εκπαιδευθήκαμε, ασχολούνται πολλά χρόνια με την αντιμετώπιση τέτοιων περιστατικών και τα χειρίζονται παρόμοια με τα εγκλήματα κατά της ανθρώπινης ζωής». Και συμπληρώνει: «Διεξάγουν ενδελεχή έρευνα, αναλύοντας τα στοιχεία συμπεριφοράς των δραστών και βοηθούμενοι από την ιατροδικαστική επιστήμη. Πλέον, όσοι παρακολουθήσαμε την εκπαίδευση είμαστε σε θέση να βοηθήσουμε στη διεξαγωγή πλήρους έρευνας με βάση τα σύγχρονα πρωτόκολλα που έχουν αναπτυχθεί».