Ήθη και έθιμα του Δωδεκαημέρου στην Σύρο
Ιδιαίτερο «χρώμα» έχουν οι γιορτές στη Σύρο.
Η προετοιμασία για τις γιορτές του Δωδεκαημέρου ξεκινούσε ένα μήνα πριν. Τέλος Νοέμβρη και το αργότερο μέχρι της Αγίας Βαρβάρας έβαζαν σε πλαστικά, ρεβίθια και φακές για να είναι έτοιμα τις γιορτές και να στολίσουν με πρασινάδα το σπίτι.
Σύμφωνα με το cyclades24.gr Όσοι έφτιαχναν και φάτνη τα έβαζαν και στην φάτνη.Στο κάτω μέρος του πλαστικού έβαζαν λίγο βαμβάκι για να είναι ζεστά και να μεγαλώσουν πιο γρήγορα .
Μία εβδομάδα πριν τα Χριστούγεννα καθάριζαν οι νοικοκυρές το σπίτι , ξεσκόνιζαν τα πάντα, άσπριζαν εξωτερικά το σπίτι, έβαφαν με μπογιά ότι είχε ανάγκη για να τους βρουν τα Χριστούγεννα καθαρούς.
Την τελευταία εβδομάδα των Χριστουγέννων έφτιαχναν τα φοινίκια (μελομακάρονα), κουραμπιέδες σε σχήμα άστρου, μισοφέγγαρου καρδιάς. Επίσης έφτιαχναν δίπλες που στα χωριά και την Άνω Σύρο τα έλεγαν αυγοκαλάμαρα. Στην Ερμούπολη και στην Άνω Σύρο τα πήγαιναν με λαμαρίνες στο φούρνο της γειτονιάς ενώ στα χωριά τα έψηναν στον ξυλόφουρνό τους.
Όλες οι καθολικές εκκλησίες έφτιαχναν μέσα στον Ναό, Φάτνες (το σπήλιο όπως το έλεγαν)
Παραμονή πρωτοχρονιάς και ανήμερα Χριστουγέννων οι οικογένειες έβαζαν τα καλύτερα τους ρούχα και πήγαιναν στην εκκλησία.
Παραμονή των Χριστουγέννων υπήρχε στα χωριά και την Άνω Σύρο η καλή βραδιά. Έστρωναν οι νοικοκυρές το τραπέζι , πήγαιναν στην βραδινή λειτουργία και επιστρέφοντας έτρωγαν ψάρι με κουνουπίδι. Το μεσημέρι των Χριστουγέννων έτρωγε όλη οικογένεια μαζί στο σπίτι.
Παραμονή των Χριστουγέννων έλεγαν τα κάλαντα στην Ερμούπολη και την Άνω Σύρο. Στα χωριά έβγαιναν μόνο την πρωτοχρονιά.
Στην Ερμούπολη υπήρχε η ιδιαιτερότητα που έβγαιναν και έλεγαν τα κάλαντα με το παραδοσιακό καραβάκι την παραμονή της Πρωτοχρονιάς και πήγαιναν στον Δέσποτα, στις δημόσιες υπηρεσίες, στα μαγαζιά και στα εργοστάσια ενώ ανήμερα της πρωτοχρονιάς πήγαιναν στα σπίτια.
Παραμονή πρωτοχρονιάς μαζευόντουσαν σε σπίτια οικογενειακά και με φίλους για να παίξουν τριανταμία, τόμπολα και σβουράκι .
Στα χωριά έβγαιναν μόνο την παραμονή της Πρωτοχρονιάς να πούνε τα κάλαντα με την συνοδεία Τσαμπούνας και τουμπιού ή και σκέτο γκαζοντενεκέ αν δεν είχαν τσαμπούνα και Έλεγαν, πάμε να χαιρετίσουμε; ή θα βγούμε να χαιρετίσουμε;
Όλα τα σπίτια του χωριού ήταν ανοικτά, φωταγωγημένα και στρωμένα τα τραπέζια με κουραμπιέδες, φοινίκια ,αυγοκαλάμαρα ,ποτό μαστίχα, φιρίκια, αμύγδαλα ,φουντούκια ,σταφίδες και καρύδια για να τους κεράσουν ενώ αξίζει να σημειωθεί ότι δεν έπαιρναν χρήματα.
Αν δεν πήγαιναν σε όλα τα σπίτια, δεν σταματούσαν ενώ μπορεί να τελείωναν την άλλη ημέρα το πρωί ή ακόμα και το απόγευμα.
Την Παραμονή της πρωτοχρονιάς συνήθιζαν και πουλούσαν κρεμμυδασκέλες ή κρεμμύδες ή αγριοκρεμμύδα τυλιγμένος ο λοβός σε κόκκινη ζελατίνη. Την κρεμούσαν πίσω από την πόρτα ή στην είσοδο του σπιτιού. Λένε πως έφερνε γούρι στο σπίτι και ήταν ενάντια στο κακό μάτι. Στα χωριά έβαζαν και πίσω από την πόρτα ένα μικρό διχτάκι για τα μάγια .
Παραμονή πρωτοχρονιάς στην Άνω Σύρο τα μικρά παιδιά , τα κοριτσάκια με τα καλά τους ρούχα και τα αγοράκια συνήθων ντυμένα με ναυτικά και κρεμώντας μπροστά τους το πουγκάκι πήγαιναν στους πιο στενούς συγγενείς να πουν το χρόνια πολλά και να εισπράξουν τον μποναμά τους.
Έλεγαν τα χρόνια πολλά τους φιλούσαν το χέρι και εκείνοι έβαζαν μέσα στο πουγκάκι τον μποναμά.
Παραμονή των Φώτων στην Ερμούπολη και την Άνω Σύρο από το απόγευμα και μετά έβγαιναν και έλεγαν τα κάλαντα των Φώτων κρατώντας τα κλασικά φαναράκια αλλά ιδιαίτερα στην Άνω Σύρο φαναράκια από πορτοκάλι ή μανταρίνι.
Ολοκληρώνουμε με τα ήθη και τα έθιμα του Δωδεκαημέρου στην Σύρο στις 6 Ιανουαρίου με την θεία λειτουργία των φώτων την λιτανεία τον αγιασμό των υδάτων και το ρίξιμο του Σταυρού στην θάλασσα. Όποιος έπιανε τον Σταυρό έπαιρνε την ευχή του Δεσπότη και την επόμενη εργάσιμη ημέρα αυτός που είχε πιάσει τον σταυρό κρατούσε ένα δίσκο με τον Σταυρό μέσα , και περνούσε από τα μαγαζιά, ευχόμενοι χρόνια πολλά και του χρόνου φιλούσαν τον Σταυρό οι καταστηματάρχες και έριχναν τα χρήματα στον δίσκο.
Τα στοιχεία είναι από την έρευνα του Χοροδιδασκάλου και Λαογράφου Νίκου Σολάρη επί 43 Χρόνια στο Λύκειο Ελληνίδων Σύρου και τώρα στο «ΑΡΩΜΑ ΠΑΡΑΔΟΣΗΣ».
Όλα τα ανωτέρω έθιμα ήταν ξεχασμένα από όλους και άγνωστα για τους νεότερους. Μετά την μακροχρόνια έρευνα του Ν. Σολάρη τα οποία είναι καταγεγραμμένα, κατοχυρωμένα και βιντεοσκοπημένα έφερε στην επιφάνεια.
Σχετικές ειδήσεις
Δημοφιλείς Ειδήσεις
