Τα κοσμήματα, τα κάστρα και οι 32000... κύκνοι της Ελισάβετ - Ο «θησαυρός» της βασιλικής οικογένειας

Νατάσα Παυλοπούλου

16/09/2022 12:22

Ο βασιλιάς Κάρολος Γ΄ θα κληρονομήσει τον σημαντικό πλούτο της μητέρας του μαζί με τα περιουσιακά στοιχεία που ανήκουν στο Στέμμα. Από τους πλουσιότερους ανθρώπους στον κόσμο, η βασίλισσα Ελισάβετ Β' κληρονόμησε μεγάλο μέρος της περιουσίας της, αλλά παράλληλα έκανε μια σειρά από έξυπνες επενδύσεις κατά τη διάρκεια της μακράς θητείας της.

Ο νέος μονάρχης και η ευρύτερη βασιλική οικογένεια έχουν τρεις κύριες πηγές εισοδήματος, την περιουσία του Στέμματος, το Δουκάτο του Λάνκαστερ και το Δουκάτο της Κορνουάλης, μεγάλο μέρος του οποίου προέρχεται από τίτλους ιδιοκτησίας αιώνων και εκτάσεις Γης σε ολόκληρη τη χώρα.

Η βασιλική περιουσία περιλαμβάνει ακίνητα στο κεντρικό Λονδίνο, αλλά και... τον βυθό γύρω από περιοχές των Βρετανικών Νήσων, που ανέρχονται σε περιουσιακά στοιχεία συνολικής αξίας άνω των 19,6 δισ. δολαρίων ( 28 δις δολάρια σύμφωνα με άλλες εκτιμήσεις).

Το 2017, η ίδια η επωνυμία της μοναρχίας, το λεγόμενο brand name αποτιμήθηκε σε περίπου 88 δισεκατομμύρια δολάρια από την εταιρεία συμβούλων αποτίμησης Brand Finance, ενώ η προσωπική περιουσία της βασίλισσας Ελισάβετ Β' υπολογίστηκε από το Forbes και τη σχετική λίστα των Sunday Times σε 500 εκατομμύρια δολάρια.

Η Ελισάβετ Β' διέθετε μια τεράστια γκάμα προσωπικού πλούτου από επενδύσεις σε blue chips και έργα τέχνης μέχρι κοσμήματα και ιστορικά ακίνητα στο Λονδίνο και τη βρετανική ύπαιθρο. Το ακριβές σύνολο της περιουσίας που άφησε ωστόσο παραμένει επτασφράγιστο μυστικό, ακόμη και μέχρι σήμερα, καθώς η μονάρχης δεν ήταν υποχρεωμένη να δηλώνει δημοσίως τα οικονομικά της.

Η «Βασιλική Εταιρεία»

Πολλά από αυτά που φαίνεται ότι ανήκουν στην ίδια ανήκουν στην λεγόμενη «Βασιλική Εταιρεία», μία αυτοκρατορία 28 δισεκατομμυρίων δολαρίων, τη λεγόμενη «the firm» ένα είδος «οικογενειακής επιχείρησης» όπως την είχαν αποκαλέσει κατά καιρούς τα ίδια τα μέλη της βρετανικής βασιλικής οικογένειας όπως ο Βασιλιάς Γεώργιος ΣΤ' και ο Πρίγκιπας Φίλιππος.

«Είναι απαραίτητο να γίνει διάκριση μεταξύ των περιουσιακών στοιχείων και των προσωπικών δικαιωμάτων της βασίλισσας Ελισάβετ Β, τα οποία αποτελούν μέρος της κληρονομιάς της και θα αναφέρονται στη διαθήκη της. Και τα άλλα περιουσιακά στοιχεία και δικαιώματα που ανήκουν στο Στέμμα και, ως εκ τούτου, θα μεταβιβαστούν σύμφωνα με τους νόμους του Στέμματος», εξηγεί ο καθηγητής Αστικού Δικαίου στη Νομική Σχολή Esade της Ισπανίας Σέρχιο Σάμπερ.

Ο νέος μονάρχης θα κληρονομήσει λοιπόν το Crown Estate, μια επιχείρηση ακινήτων που ανήκει στο Στέμμα, αλλά διοικείται ανεξάρτητα, από την οποία θα λάβει το 15% των κερδών. Σε αυτό ανήκουν μεγάλα κομμάτια του κεντρικού Λονδίνου , ο μονάρχης είναι ένας από τους μεγαλύτερους ιδιοκτήτες ακινήτων στο West End, από το St James και τη Regent Street - καθώς και γεωργικές εκτάσεις, δάση και πάρκα από το Σαουθάμπτον έως το Νιούκαστλ. Όλα μαζί αντιπροσωπεύουν περίπου το 1,4% της γης στην Αγγλία.

Επιπλέον, ο μονάρχης κατέχει τον βυθό της θάλασσας και τη μισή ακτή γύρω από μεγάλα τμήματα της Αγγλίας, της Ουαλίας και της Βόρειας Ιρλανδίας, ένα περιουσιακό στοιχείο που έχει γίνει όλο και πιο προσοδοφόρο μετά την άνθιση της πετρελαϊκής εκμετάλλευσης στη Βόρεια Θάλασσα και, πιο πρόσφατα, από τις δημοπρασίες οικοπέδων για υπεράκτια αιολικά πάρκα. Το Crown estate είναι επίσης υπεύθυνο για τη διαχείριση ολόκληρου του κτήματος Oυίνδσορ, το οποίο εκτείνεται σε σχεδόν 16.000 στρέμματα και περιλαμβάνει πάρκο και αρχαία δάση, καθώς και τον ιππόδρομο Ascot.

Η συνολική αξία των ακινήτων που ανήκουν στην περιουσία του στέμματος υπολογίστηκε σε 18 δισεκατομμύρια δολάρια στους περισσότερους ετήσιους λογαριασμούς, που δημοσιεύθηκαν τον Ιούνιο. Η ιδιοκτησία γης του μονάρχη χρονολογείται από το 1066 και την κατάκτηση της Βρετανίας από τους Νορμανδούς. Από το 1760 ο μονάρχης επέτρεψε να παραδοθεί το καθαρό εισόδημα απο τα κτήματα στην κυβέρνηση. Αυτή η συμφωνία χρηματοδότησης προέκυψε υπό τον Γεώργιο τον Γ ο οποίος συμφώνησε να παραδώσει τα έσοδα, με αντάλλαγμα μια σταθερή ετήσια πληρωμή, που τώρα ονομάζεται κρατική επιχορήγηση.

Το δουκάτο του Λάνκαστερ

Μια δεύτερη, μικρότερη δεξαμενή εισοδήματος αποτελεί για τη μοναρχία το Δουκάτο του Λάνκαστερ. Ιδρύθηκε πριν από περισσότερα από 700 χρόνια και τα κτήματά του ανήκουν στον μονάρχη –ο οποίος φέρει και τον τίτλο του Δούκα του Λάνκαστερ– από το 1399.

Το δουκάτο περιέχει περί τα 45.000 στρέμματα γης στην Αγγλία και την Ουαλία, η πλειονότητα των οποίων βρίσκεται σε Lancashire, Cheshire, Yorkshire, Staffordshire και Lincolnshire, όπως επίσης και αγροκτήματα, σπίτια και εμπορικά ακίνητα. Το δουκάτο διαθέτει επίσης περιουσιακά στοιχεία, όπως καταστήματα, γραφεία και εμπορικά κτήρια, πολλά από τα οποία βρίσκονται στο κεντρικό Λονδίνο, μαζί με ορισμένες οικονομικές επενδύσεις και κατοικίες.

Επιπλέον, το δουκάτο διαθέτει λατομεία ασβεστόλιθου και ψαμμίτη που εκτείνονται από τη νότια Ουαλία έως το Βόρειο Γιορκσάιρ, τα οποία προμηθεύουν υλικά την κατασκευαστική βιομηχανία του Ηνωμένου Βασιλείου. Το δουκάτο έχει δικαιώματα στην ακτή από το μέσο του ποταμού Mersey έως το Barrow-in-Furness.

Το Δουκάτο της Κορνουάλης

Την ίδια στιγμή που ο Κάρολος κληρονόμησε το Δουκάτο του Λανκασάιρ κατά την άνοδο στο θρόνο, το Δουκάτο της Κορνουάλης πέρασε στον μεγαλύτερο γιο του, Ουίλιαμ, όταν έγινε διάδοχος του θρόνου και ο 25ος Δούκας της Κορνουάλης.

Το δουκάτο κατέχει περισσότερα από 128 χιλιάδες στρέμματα γης σε 20 κομητείες στην Αγγλία και την Ουαλία, που εκτείνεται από το Ντέβον έως το Κεντ και το Νότιγχαμσάιρ έως το Κάρμαρτενσαϊρ. Μεγάλο μέρος της περιουσίας περιλαμβάνει γεωργική γη, αλλά και σπίτια, εμπορικές ιδιοκτησίες, δάση, ποτάμια και ακτές, καθώς και το γήπεδο κρίκετ στο κεντρικό Λονδίνο και τη φυλακή Dartmoor.

Τα καθαρά περιουσιακά στοιχεία του δουκάτου αποτιμήθηκαν σε περισσότερο από 1 δισ. δολάρια στο τέλος Μαρτίου και η περιουσία κατέβαλε στον Κάρολο εισόδημα 24 εκατομμυρίων δολαρίων για το έτος που έληξε στις 31 Μαρτίου 2022, σύμφωνα με τους ετήσιους λογαριασμούς του δουκάτου.

Τα προσωπικά ενδιαφέροντα του Καρόλου σε τομείς όπως η αρχιτεκτονική, η βιωσιμότητα και η βιολογική γεωργία διαμόρφωσαν το έργο του δουκάτου. Το ερώτημα τώρα είναι αν ο Ουίλιαμ θα ακολουθήσει το δικό του μονοπάτι, συμπεριλαμβανομένων των συνεχιζόμενων έργων, όπως μια οικιστική ανάπτυξη στο Nansledan, μια επέκταση στην πόλη Newquay στην Κορνουάλη, όπου χτίζονται τις επόμενες δεκαετίες περισσότερα από 4.000 σπίτια και ένας κεντρικός δρόμος.

Οι... κύκνοι και τα δελφίνια του βασιλιά Καρόλου

Ο βασιλιάς Κάρολο Γ' στη νέα του θέση θα λάβει μεταξύ άλλων τη λεγόμενη «κυβερνητική επιχορήγηση», ένα ποσό που καταβάλλεται ετησίως στη μοναρχία από την κυβέρνηση, δηλαδή από το βρετανικό υπουργείο Οικονομικών. Καλύπτει τα έξοδα ταξιδίου, ασφάλειας, προσωπικού και συντήρησης των βασιλικών ανακτόρων. Το 2021, η βασίλισσα Ελισάβετ έλαβε κρατική επιχορήγηση ύψους 99,65 εκατομμυρίων δολαρίων

Αλλά και πάλι το...δάνειο από την κυβέρνηση δεν είναι η πιο παράξενη κληρονομιά που θα λάβει ο Κάρολος Γ'. Θα πρέπει επίσης να διαχειριστεί 32.000 κύκνους και άγνωστο αριθμό δελφινιών, φαλαινών και οξύρρυγχων που περνάνε τυπικά στη δικαιοδοσία του, μετά το θάνατο της μητέρας του. Για περισσότερα από 800 χρόνια, τα δείγματα αυτών των ειδών που ζουν ελεύθερα στα νερά του Ηνωμένου Βασιλείου θεωρούνται ιδιοκτησία του Βρετανού μονάρχη.

Αυτό το μέτρο ελήφθη τον 12ο αιώνα, όταν οι κύκνοι ήταν...λιχουδιά και απειλούνταν από τη λαθροθηρία. Για να διατηρήσουν τον πληθυσμό τους, τα «έχρισαν» ιδιοκτησία του βασιλιά, μαζί με τις φάλαινες, τα δελφίνια και οξύρρυγχους. Έτσι, αν και συμβολικά, ο Κάρολος Γ' θα κληρονομήσει έναν σημαντικό αριθμό ζώων μαζί με το στέμμα.

Όλα αυτά τα περιουσιακά στοιχεία θα περάσουν στον βασιλιά στο σύνολό τους, αφορολόγητα. Σύμφωνα με τη βρετανική νομοθεσία, οι κληρονομιές που περνούν από σύζυγο σε κυρίαρχο (όπως στην περίπτωση του Φιλίππου του Εδιμβούργου στην Ελισάβετ Β') και εκείνες που περνούν από κυρίαρχο σε κυρίαρχο, όπως στην προκειμένη περίπτωση, απαλλάσσονται από την καταβολή του φόρου περιουσίας του 40% που ισχύει για οποιαδήποτε κληρονομιά άνω των 325.000 λιρών (377.000 δολαρίων).

Όλα τα βλέμματα ωστόσο είναι στραμμένα στα ιδιωτικά περιουσιακά στοιχεία της βασίλισσας Ελισάβετ, αυτά που μπορεί να διανείμει δηλαδή ελεύθερα στους απογόνους της. Είναι πιθανό αυτή η περιουσία να μοιραστεί στα τέσσερα παιδιά της: τον Κάρολο, την πριγκίπισσα Άννα, τον πρίγκιπα Ανδρέα και τον πρίγκιπα Εδουάρδο και τα οκτώ εγγόνια της. Αλλά η μονάρχης δεν είχε καμία υποχρέωση να το κάνει, σε περίπτωση που δεν ήθελε.

«Το αγγλικό δίκαιο χαρακτηρίζεται από μια ευρεία διαθήκη ελευθερίας», εξηγεί ο καθηγητής Σάμπερ στην ισπανική Εl Pais. «Δεν υπάρχουν υποχρεωτικοί κληρονόμοι, όπως ισχύει σε άλλες εθνικές νομοθεσίες, εκτός εάν η δικαστική αρχή δηλώσει ότι «μέρος της κληρονομιάς πρέπει να πάει σε συγγενείς που βρίσκονται σε κατάσταση οικονομικής εξάρτησης από τον θανόντα».

Καθώς αυτό δεν φαίνεται να συμβαίνει εδώ, η βασίλισσα θα είχε την απόλυτη ελευθερία να κληροδοτήσει τα ιδιωτικά της περιουσιακά στοιχεία όπως ήθελε και, αν ήθελε, θα μπορούσε να είχε αποφασίσει να αφήσει εκτός μερικά από τα παιδιά και τα εγγόνια της.

Ο θησαυρός της Ελισάβετ

Τα ιδιωτικά περιουσιακά στοιχεία της βασίλισσας Ελισάβετ περιλαμβάνουν κατοικίες που σχετίζονται στενά με το Στέμμα, όπως το Κάστρο Μπαλμόραλ της Σκωτίας, η θερινή κατοικία και ο τόπος που άφησε την τελευταία της πνοή και το Σάντριγχαμ, όπου συνήθως περνούσε τα Χριστούγεννα.

Περιλαμβάνει επίσης ιδιωτικό πλούτο που υπολογίζεται σε 426 εκατομμύρια δολάρια, μια εντυπωσιακή συλλογή κοσμημάτων και μια άλλη, λιγότερο λαμπρή αλλά εξίσου πολύτιμη, συλλογή γραμματοσήμων. Το τι θα γίνει με αυτά τα περιουσιακά στοιχεία δεν είναι γνωστό και πιθανότατα δεν θα γίνει γνωστό για τα επόμενα 100 χρόνια. Από το 1911, η βρετανική βασιλική οικογένεια κατάφερε να παρακάμψει τη νομοθεσία του Ηνωμένου Βασιλείου, η οποία απαιτεί να δημοσιοποιούνται οι διαθήκες των Βρετανών πολιτών.

Η πρακτική της σφράγισης των βασιλικών διαθηκών ξεκίνησε με το θάνατο του πρίγκιπα Φραγκίσκου του Τεκ το 1910. Στη διαθήκη του, αυτός ο περιβόητος λάτρης του γυναικείου φύλου, κληροδότησε τα πιο πολύτιμα κοσμήματα της οικογένειάς του στην ερωμένη του, μια παντρεμένη γυναίκα, αριστοκρατικής καταγωγής. Η βασίλισσα Μαρία του Τεκ, η αδερφή του Φραγκίσκου, ζήτησε από το δικαστήριο να κρατήσει μυστική τη διαθήκη του συγγενή της για να αποφύγει το σκάνδαλο. Και το πέτυχε, δημιουργώντας μία παράδοση, την οποία οι Ουίνδσορ τηρούν πιστά κάθε φορά που ένα μέλος της οικογένειας πεθαίνει.

Οι κρυφές διαθήκες

Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, η οικογένεια ζήτησε από το δικαστήριο να κρατήσει μυστικές 33 διαθήκες, ενώ περιουσιακά στοιχεία αξίας τουλάχιστον 217 εκατομμυρίων δολαρίων με τα σημερινά δεδομένα, έχουν διανεμηθεί πίσω από την πλάτη του κοινού, σύμφωνα με υπολογισμούς της εφημερίδας Guardian. Το δικαστήριο δεν απέρριψε ποτέ κανένα από αυτά τα αιτήματα.

Είναι φυσικά απίθανο η διαθήκη της βασίλισσας Ελισάβετ να περιέχει εραστές, μυστικά ή μια διακριτική διανομή οικογενειακών κοσμημάτων. Αλλά οι Ουίνδσορ αναμφίβολα θα ζητήσουν να σφραγιστεί, όπως κάνουν εδώ και περισσότερο από έναν αιώνα. Έτσι, τίποτα δεν μπορεί να γίνει γνωστό για πιθανούς δικαιούχους, αλλά και χαμένους της διαθήκης της Ελισάβετ. Στο παλάτι άλλωστε εδώ και αιώνες τα άπλυτα πλένονται πίσω από κλειστές πόρτες. Και οι περιουσίες μοιράζονται με ανάλογη διακριτικότητα.

Κατά τη διάρκεια μιας δικαστικής διαμάχης για τη διαθήκη της πριγκίπισσας Μαργαρίτας, της μικρότερης αδερφής της Βασίλισσας, ένα δικαστήριο αποφάνθηκε ότι «ο πρωταρχικός λόγος και σκοπός της σφράγισης των βασιλικών διαθηκών είναι η προστασία της ιδιωτικής ζωής του μονάρχη».

Το Μνημόνιο Συνεννόησης του Υπουργείου Οικονομικών για τη Βασιλική Φορολογία, που γράφτηκε το 2013, αναφέρει: «Οι λόγοι για τους οποίους δεν φορολογούνται τα περιουσιακά στοιχεία που περνούν στον επόμενο κυρίαρχο είναι ότι ιδιωτικά περιουσιακά στοιχεία όπως το Μπαλμόραλ έχουν επίσημη όσο και ιδιωτική χρήση και ότι η μοναρχία ως θεσμός χρειάζεται επαρκείς ιδιωτικούς πόρους για να μπορέσει να συνεχίσει να επιτελεί τον παραδοσιακό του ρόλο στην εθνική ζωή και να έχει έναν βαθμό οικονομικής ανεξαρτησίας από την κυβέρνηση της εκάστοτε εποχής».

Ελεύθεροι από τους περιορισμούς και τα οφέλη της «βασιλικής επιχείρησης» ο πρίγκιπας Χάρι και η Μέγκαν πιθανότατα δεν θα δυσκολευτούν οικονομικά, όπως έκανε ο μεγάλος του θείος, ο βασιλιάς Εδουάρδος Η', όταν εγκατέλειψε το στέμμα για να παντρευτεί μια Αμερικανίδα διαζευγμένη, τη Γουόλις Σίμπσον, τη δεκαετία του 1930. Αν επεκτείνουν τις συμφωνίες τους με το Netflix και το Spotify και εμβαθύνουν σε κοσμήματα και ρούχα, οι «έκπτωτοι» θα μπορούσαν να γίνουν και να παραμείνεουν ενα brand name ύψους 1 δισεκατομμυρίου δολαρίων».