Η Κομισιόν προειδοποιεί την Τουρκία ότι η συμμετοχή της στο SAFE μπορεί να αποκλειστεί

Σχετικά με τη δυνατότητα συμμετοχής τρίτων χωρών στο μέσο SAFE, ο εκπρόσωπος της Επιτροπής αρμόδιος για θέματα άμυνας Τομάς Ρενιέ δήλωσε ότι η Επιτροπή έχει λάβει σοβαρά υπόψη τις ανησυχίες που εγείρουν κάποια κράτη-μέλη.

«Λάβαμε ήδη σοβαρά υπόψη τις ανησυχίες που εγείρουν κάποια κράτη-μέλη, όταν προτείναμε το SAFE. Το 'Αρθρο 16 είναι σαφές. Η συμμετοχή μιας τρίτης χώρας μπορεί να αποκλειστεί, αν η εν λόγω τρίτη χώρα θέτει άμεση απειλή στην άμυνα ή την ασφάλεια ενός κράτους-μέλους της ΕΕ ή σε ολόκληρη την ΕΕ», είπε ο Τομάς Ρενιέ.

Ο Τομάς Ρενιέ αναφέρθηκε επίσης στη ρήτρα διασφάλισης που διέπει το SAFE. Όπως εξήγησε, μέχρι το 65% των συστατικών ενός προϊόντος κοινής προμήθειας πρέπει να προέρχεται από χώρες της ΕΕ, της ΕΖΕΣ/ΕΟΧ ή την Ουκρανία. Όλες οι τρίτες χώρες μπορούν να συμμετάσχουν σε ένα ποσοστό όχι μεγαλύτερο από το 35% των συστατικών του προϊόντος.

SAFE: Η Κομισιόν χρησιμοποίησε το άρθρο 122 της Συνθήκης της ΕΕ για να παρακάμψει το Ευρωκοινοβούλιο

H εκπρόσωπος της Επιτροπής Πάολα Πίνιο δήλωσε σήμερα ότι η απόφαση της Επιτροπής να επιλέξει το 'Αρθρο 122 της Συνθήκης της ΕΕ ως νομική βάση για τον κανονισμό του χρηματοδοτικού εργαλείου για επενδύσεις στην άμυνα, "SAFE", είναι σωστή και νομικά στοιχειοθετημένη.

Ερωτηθείσα σχετικά με τη γνωμοδότηση της νομικής υπηρεσίας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου που αμφισβητεί τη νομική βάση πάνω στην οποία στηρίζεται η πρόταση της Επιτροπής για τον κανονισμό του "SAFE", η Πάολα Πίνιο απάντησε:

«η πρότασή μας βασίζεται στο 'Αρθρο 122 της Συνθήκης της ΕΕ, το οποίο προβλέπει μια σειρά από κριτήρια. Είμαστε απόλυτα πεπεισμένοι ότι τα κριτήρια αυτά πληρούνται για να βασιστεί νομικά η πρόταση που καταθέσαμε».

Η Π. Πίνιο εξήγησε ότι το 'Αρθρο 122 της Συνθήκης προβλέπεται για την αντιμετώπιση καταστάσεων έκτακτης ανάγκης, βάσει συγκεκριμένων κριτηρίων, τα οποία κατά την Επιτροπή πληρούνται και έχουν δικαιολογηθεί με νομική επιχειρηματολογία, πριν κατατεθεί η πρόταση. «Είμαστε βέβαιοι για την απόφασή μας να επιλέξουμε το 'Αρθρο 122 ως νομική βάση», δήλωσε η εκπρόσωπος της Επιτροπής.

Διπλωματικές πηγές για το SAFE: Και ομοφωνία και λήψη υπ’ όψιν των εθνικών συμφερόντων ασφαλείας

Υιοθετήθηκε επίσημα, σήμερα, 27.05.2025, στο Συμβούλιο Γενικών Υποθέσεων της ΕΕ συναινετικά, ο Κανονισμός Δράσης για την Ασφάλεια για την Ευρώπη (SAFE).

Σχετικά με τον κανονισμό κυκλοφόρησαν γνώμες και ανακοινώσεις που καμία σχέση δεν έχουν με την πραγματικότητα, επισημαίνουν διπλωματικές πηγές.

Ειδικότερα, σταχυολογούν τα ακόλουθα:

1. Ανοίγει ο δρόμος για μόνιμη συμμετοχή τρίτων χωρών στα εξοπλιστικά προγράμματα της ΕΕ. Ανακριβές: Ο Κανονισμός είναι ένα συγκεκριμένο χρηματοδοτικό πρόγραμμα, περιορισμένης (τετραετούς) διάρκειας.

2. Η Ελλάδα μπορούσε να μπλοκάρει την υιοθέτηση του Κανονισμού. Ανακριβές: Ο Κανονισμός υιοθετήθηκε με ειδική πλειοψηφία. Συναίνεσαν 26 από τα 27 κράτη μέλη, περιλαμβανομένης της Κύπρου.

3. Η Ελλάδα δεν μπόρεσε να περάσει ουσιαστικές βελτιώσεις στο σχέδιο Κανονισμού. Ανακριβές: Τα υπόλοιπα κράτη μέλη ήταν υπέρ της υιοθέτησης του Κανονισμού, μάλιστα στην αρχική του εκδοχή πριν τις προτάσεις βελτίωσης από ελληνικής πλευράς. Θα μπορούσε συνεπώς να είχε υιοθετηθεί χωρίς καμία αλλαγή. Η Ελλάδα, κατά τη διάρκεια των διαπραγματεύσεων, κατάφερε να εξασφαλίσει ισχυρές νομικές βάσεις ως προς τις προϋποθέσεις συμμετοχής υποψήφιων προς ένταξη χωρών.

4. Η Ελλάδα δεν θα έχει κανένα λόγο στην οποιαδήποτε μελλοντική συμφωνία ΕΕ-τρίτης χώρας διότι η συμμετοχή τρίτων χωρών στο SAFE είναι αυτόματη μετά την ψήφιση του Κανονισμού.

Ανακριβές: Ο Κανονισμός θέτει το γενικό πλαίσιο της διαδικασίας. Θα ακολουθήσουν διμερείς συμφωνίες της ΕΕ με την τρίτη χώρα, εφόσον πληρούνται οι προϋποθέσεις. Άρα κρίσιμο είναι το στάδιο της διμερούς συμφωνίας που θα αφορά την κάθε συγκεκριμένη χώρα. Με ελληνική παρέμβαση, για την υπογραφή κάθε τέτοιας διμερούς συμφωνίας απαιτείται ομοφωνία, βάσει του άρθρου 212 ΣΛΕΕ, σε συνδυασμό με το άρθρο 218 ΣΛΕΕ. Αυτό προκύπτει από την αιτιολογική σκέψη υπ’ αριθ. 23 του Κανονισμού σε συνδυασμό με τη δήλωση της Επιτροπής που καταγράφηκε στα πρακτικά του της συνεδρίασης του COREPER II της 18ης Μαΐου ότι προτίθεται να χρησιμοποιήσει το άρθρο 212 ΣΛΕΕ ως νομική βάση για τις συμφωνίες αυτές.

5. Η Ελλάδα δεν μερίμνησε ώστε να ληφθούν υπ’ όψιν στη συμμετοχή τρίτων χωρών τα εθνικά της συμφέροντα.

Ανακριβές: Η Ελλάδα κατάφερε να περιληφθεί στο άρθρο 16 του Κανονισμού SAFE, σχετικά με τους κανόνες επιλεξιμότητας εταιρειών και οντοτήτων τρίτων χωρών, ως προϋπόθεση η συνεκτίμηση των συμφερόντων ασφαλείας και άμυνας της ΕΕ και των κρατών-μελών.

Συμπερασματικά, οι διπλωματικές πηγές υπογραμμίζουν και ομοφωνία και λήψη υπ’ όψιν των εθνικών συμφερόντων ασφαλείας και διαμηνύουν: Σύνθετα ζητήματα εξωτερικής πολιτικής πρέπει να μελετώνται σε βάθος και δεν επιδέχονται επιφανειακής και αυθαίρετης ερμηνείας για την εξυπηρέτηση πολιτικών σκοπιμοτήτων. Απαιτείται σοβαρότητα ανάλογη της βαρύτητας των ζητημάτων.