Βιώσιμα συστήματα Υγείας με την αξιοποίηση της ψηφιακής τεχνολογίας – Ο άμεσος σχεδιασμός

Του Δημήτρη Μαλλά

Ο ψηφιακός μετασχηματισμός του κλάδου της Υγείας μπορεί να βοηθήσει σημαντικά στη βελτίωση του συστήματος Υγείας, ιδίως στον τομέα της πρωτοβάθμιας περίθαλψης, όπου οι ψηφιακές τεχνολογίες μπορούν να προσφέρουν μέσα από διάφορες εφαρμογές, όπως αυτές της τηλεματικής και της τηλεϊατρικής, σημαντικές λύσεις και να δώσουν μία καλύτερη εμπειρία στους πολίτες, δίνοντας έμφαση στην πρόληψη και βοηθώντας στη μείωση των δαπανών.

Τα παραπάνω ήταν ορισμένα από τα βασικά συμπεράσματα της εκδήλωσης «Υγεία: Βιώσιμο Σύστημα και Ψηφιακός Μετασχηματισμός», που ήταν μία πρωτοβουλία του Συνδέσμου Ανωνύμων Εταιρειών και ΕΠΕ, με τη σύμπραξη της INTERAMERICAN, της Philips και την υποστήριξη της Deloitte Ελλάδος και η οποία παρουσιάστηκε από το CNN Greece, με συντονιστές της συζήτησης τη Νατάσσα Σπαγαδώρου και τον Δημήτρη Μαλλά.

Συνέργειες και συνεργασίες

Ένα βασικό κομμάτι αυτού του νέου μοντέλου, όλα δείχνουν πως πρέπει να είναι οι συνεργασίες. Στην παρέμβαση του ο υφυπουργός Υγείας Βασίλης Κοντοζαμάνης επισήμανε πως οφείλουμε να διασφαλίσουμε τον δημόσιο χαρακτήρα του συστήματος Υγείας, όμως αυτό δεν σημαίνει πως αποκλείονται συνέργειες και συνεργασίες με τον ιδιωτικό τομέα. «Όταν μιλάμε για εθνικό σύστημα, συναντάται το κρατικό με το ιδιωτικό, καθώς ο στόχος είναι κοινός. Οφείλουμε να διασφαλίσουμε τον δημόσιο χαρακτήρα του συστήματος Υγείας, αλλά αυτό δε σημαίνει ότι δεν μπορεί να υπάρξει συνέργεια και συνεργασία. Υπάρχει ήδη, αλλά υπάρχουν πολλά πράγματα ακόμα να γίνουν, για παράδειγμα και με άλλες εταιρείες, ασφαλιστικές εταιρείες, ιατροτεχνολογικές, ώστε να αντικαταστήσουμε τον πεπαλαιωμένο ιατρικό εξοπλισμό στο σύστημα Υγείας. Ξέρουμε τι πρέπει να κάνουμε και θα το κάνουμε. Είμαστε κυβέρνηση φιλική στον ιδιωτικό τομέα, θέλουμε επενδύσεις, τα εργαλεία αυτά είναι χωρίς κόστος για τον πολίτη, ώστε να υπάρξει η καλύτερη υπηρεσία. Υπάρχει εμπειρία και από το εξωτερικό όπου ο ιδιωτικός τομέας έχει συμπράξει και τα αποτελέσματα είναι εντυπωσιακά».

Σύμφωνα με τον κ. Κοντοζαμάνη, η μεταρρύθμιση του συστήματος υγείας είναι στις προτεραιότητες της κυβέρνησης με την πανδημία να επιταχύνει ορισμένες αλλαγές. «Το δικό μας σύστημα άντεξε και αντέχει στην πανδημία. Μπορέσαμε πολύ σύντομα να ξεπεράσουμε στρεβλώσεις του παρελθόντος και υλοποιήσαμε γρήγορα πράγματα όπως η άυλη συνταγογράφηση, που ήταν στο πρόγραμμά μας και το κάναμε νωρίτερα και το οποίο έχει πολύ μεγάλη αποδοχή από τον κόσμο. Είδαμε, κατά την πανδημία, ψηφιακά άλματα από το σύστημα Υγείας».

Οι επόμενες κινήσεις της κυβέρνησης

Η άυλη συνταγογράφηση είναι ένα δείγμα των θετικών αλλαγών που μπορεί να φέρει η αξιοποίηση των ψηφιακών τεχνολογιών. Ο υφυπουργός Ψηφιακής Διακυβέρνησης, Γιώργος Γεωργαντάς αναφέρθηκε σε αυτή την πετυχημένη υλοποίηση, τονίζοντας ότι «αγκαλιάστηκε από 800.000 συμπολίτες μας που έχουν εγγραφεί ήδη και είδαμε πως η υγειονομική κρίση λειτούργησε ως επιταχυντής».

Ο κ. Γεωργαντάς πρόσθεσε πως εντός του 2021, θα ξεκινήσει η υλοποίηση των επόμενων κινήσεων της κυβέρνησης για τον ψηφιακό μετασχηματισμό της χώρας. «Έχουμε πολλούς σχεδιασμούς, γιατί το Ταμείο Ανάκαμψης στοχεύει στον ψηφιακό μετασχηματισμό του κράτους. Ο φάκελος του ασθενούς είναι στους σχεδιασμούς μας, υπάρχει ήδη προγραμματισμός και μέσα στο 2021 θα προχωρήσουμε στην υλοποίηση αυτού του σχεδίου». Στόχος μας, τόνισε, «είναι η καταπολέμηση της γραφειοκρατίας και η αξιοποίηση της τεχνολογίας, με εφαρμογές που ήδη υλοποιούνται στο εξωτερικό και πρέπει να εφαρμοστούν και στη χώρα μας».

Ασφαλή και αποτελεσματικά τα εμβόλια

Παρέμβαση υπήρξε και από τον καθηγητή Επιδημιολογικής ΕΚΠΑ και μέλος της Επιτροπής Υγείας Γκίκα Μαγιορκίνη, ο οποίος αναφέρθηκε στο θέμα των εμβολίων κατά της COVID-19. Ο καθηγητής χαρακτήρισε τα εμβόλια ασφαλή και αποτελεσματικά, σημειώνοντας πως «τα εμβόλια του κορονοϊού έχουν υποστεί την ίδια μελέτη με τα υπόλοιπα και έχουν εφαρμοστεί ήδη σε δεκάδες χιλιάδες εθελοντών. Όλα δείχνουν ότι υπάρχει ασφάλεια, φαίνεται πως οι πρωτεΐνες του ιού στις οποίες εκτίθενται οι εθελοντές, δεν έχουν πρόβλημα, δεν οδηγούν σε ενίσχυση αντισωμάτων. Αυτή τη στιγμή έχουμε πολλές μελέτες που δείχνουν ότι τα εμβόλια είναι ασφαλή και αποτελεσματικά».

Όσον αφορά το δεύτερο κύμα της πανδημίας ο κ. Μαγιορκίνης εκτίμησε πως «είναι πιο δύσκολο γιατί είμαστε σε φάση χειμώνα, τώρα είμαστε σε φάση που μπαίνουμε σε κλειστούς χώρους. Το κυρίως πρόβλημα εντοπίζεται στη Βόρεια Ελλάδα. Το μεγαλύτερο κομμάτι της χώρας και η Αττική κράτησε υπό έλεγχο την πανδημία. Το πρόβλημα εντοπίζεται από τα μέσα Οκτωβρίου και μετά όπου είχαμε μεγάλη αύξηση του δείκτη μετάδοσης R με πολύ μεγάλη έκθεση πληθυσμού και επομένως πολύ βραδεία επάνοδο». Εν τούτοις, ο ίδιος πιστεύει πως αυτή την περίοδο «είμαστε σε μείωση της μετάδοσης. Το γεγονός ότι βλέπουμε μεγάλο αριθμό κρουσμάτων δεν σημαίνει ότι δεν έχει πέσει το Rt, έχει πέσει πολύ, αλλά είχαμε πάρα πολύ μεγάλο αριθμό κρουσμάτων, μολύνθηκαν πάρα πολλοί άνθρωποι από τις 10 έως τις 25 Οκτωβρίου», ενώ τόνισε πως η πανδημία, με τη βοήθεια των εμβολίων, θα μπορέσει να ξεπεραστεί «μέχρι το καλοκαίρι, ή μέχρι τον επόμενο χειμώνα».

Οι αλλαγές στην πρωτοβάθμια περίθαλψη

Η πρωτοβάθμια περίθαλψη ήταν από τα βασικά θέματα συζήτησης με αρκετά παραδείγματα αξιοποίησης των ψηφιακών τεχνολογιών. Σε ένα τέτοιο παράδειγμα αναφέρθηκε ο πρόεδρος της ΚΕΔΕ και δήμαρχος Τρικκαίων, Δημήτρης Παπαστεργίου. «Στον δήμο Τρικκαίων, τρέξαμε το πρόγραμμα Activage, για την προστασία των ηλικιωμένων που πάσχουν από άνοια. Με συμπράξεις με εταιρείες, κάτι που όποιος ακόμα συζητά το 2020 προφανώς έχει χάσει επεισόδια της σύγχρονης ζωής, φτιάξαμε έξυπνες οικίες για αυτούς τους ανθρώπους, τοποθετώντας ανιχνευτές κίνησης, και όχι κάμερες, panic button, ανιχνευτές θερμοκρασίας κλπ και μέσω του συστήματος, μαθαίναμε τις συνήθειες τους. Σε περίπτωση αλλαγής, το σύστημα δίνει alert και ειδοποιούσαμε τους ανθρώπους του συγκεκριμένου ηλικιωμένου, να τρέξουν. Μέσω του συστήματος αυτού, οι ηλικιωμένοι ένιωθαν ασφαλείς, με το 10% να δηλώνει πως νιώθει λιγότερο φόβο, και σε ποσοστό 200% να δηλώνουν ότι αυξήθηκε η αυτοεκτίμησή τους».

Στο ζήτημα της πρωτοβάθμιας περίθαλψης αναφέρθηκε και ο διευθύνων σύμβουλος INTERAMERICAN Γιάννης Καντώρος, που πρότεινε την εφαρμογή λύσεων ακόμα και με τη μορφή one-stop-shop ώστε να επιτύχομε αμεσότερα τα καλύτερα αποτελέσματα. «Στην εξίσωση για τη βιωσιμότητα και τις συνέργειας στα συστήματα υγείας πρέπει να μπουν δύο παράμετροι ακόμα, το γεγονός πως το δημογραφικό μας προφίλ χειροτερεύει, καθώς το ένα μεγάλο μέρος του κόστους επιβαρύνει τον καταναλωτή απευθείας στην τσέπη του – το λεγόμενο out of pocket payment, δεν περνάει δηλαδή μέσα από κάποιο ασφαλιστικό σύστημα, είτε το κρατικό είτε ιδιωτικό, είναι δαπάνες που εκταμιεύονται τη στιγμή της ανάγκης» σημείωσε ο κ. Καντώρος.

«Υποστηρίζω πραγματικά το σύστημα των συνεργειών, έχουν γίνει πολλά βήματα, αλλά θα μπορούσαμε και καλύτερα», πρόσθεσε ο ίδιος, ενώ επισήμανε πως πολλά περιστατικά που καταλήγουν στα νοσοκομεία, για παράδειγμα οι χρόνιες παθήσεις, θα πρέπει να αντιμετωπίζονται αποτελεσματικά εκτός. «Εντοπίζουμε μία αλλαγή στη συμπεριφορά των καταναλωτών, καθώς όλο και περισσότεροι δοκιμάζουν να κάνουν πράγματα ψηφιακά και στον χώρο της Υγείας και υπάρχει πολύ μεγάλο ενδιαφέρον» διαπίστωσε και πολύ χαρακτηριστικά είπε πως «χτίζουμε μία ψηφιακή γραμμή άμυνας, που μπορούμε να δώσει υπηρεσίες πάρα πολύ φθηνές στους πολίτες».

Το γεγονός πως η πανδημία επιτάχυνε τις εξελίξεις, επισήμανε ο CEO Deloitte Ελλάδος Δημήτρης Κουτσόπουλος, προσθέτοντας πως μέσω της τεχνολογίας και με τη βοήθεια της τηλεϊατρικής, «το σπίτι του καθενός μπορεί να είναι το προσωπικό του εξεταστήριο». «Οι ασθενείς αποζητούν συχνότερη επικοινωνία με τον γιατρό, ενώ παράλληλα αλλάζει και η μορφή παρακολούθησης τόσο των ίδιων όσο και της θεραπείας που ακολουθούν, για παράδειγμα με τις wearable συσκευές» τόνισε, διαπιστώνοντας πως μπορούμε να είμαστε πιο κοντά στον ψηφιακό μετασχηματισμό, στη «γέφυρα μεταξύ πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας υγείας» που αποζητούν οι ασθενείς.

«Με τη χρήση εξωνοσοκομειακών μέσων πληροφόρησης και πλατφόρμες τηλεϊατρικής οι ασθενείς ωθούν την περίθαλψη σε εξωνοσοκομειακές λύσεις με μορφές και δομές που τους εξυπηρετούν περισσότερο», επισήμανε ο ίδιος.

Η ευκαιρία που υπάρχει για ένα ποιοτικό άλμα ήταν αυτό στο οποίο αναφέρθηκε στη δική του παρέμβαση ο Παναγιώτης Μπαράς, διευθύνων σύμβουλος Philips Hellas S.A. «Ο μέσος πολίτης, ο καταναλωτής, σήμερα έχει καλά διαμορφωμένη άποψη και απαιτεί τεχνολογικές δυνατότητες από τους προμηθευτές. Οι εταιρείες φέρνουν την τεχνολογία κοντά στον πολίτη και στους παρόχους, με λύσεις ΙΟΤ και ΙΤ, αλλά είναι γεγονός πως είμαστε σε αρχικό στάδιο. Το αισιόδοξο είναι ότι ιδιωτικός και δημόσιος τομέας υιοθετούν τέτοιες λύσεις», σημείωσε χαρακτηριστικά. «Είμαστε στην αρχή του ταξιδιού, έχουμε πολύ δρόμο να καλύψουμε αλλά αν υπάρξει βούληση σε επίπεδο ατόμου και πολιτείας και σκληρή δουλειά, επένδυση χρόνου και προσπάθειας, έχουμε την ευκαιρία να εκτελέσουμε ποιοτικό άλμα και να βρεθούμε μπροστά με την τεχνολογία στην καθημερινή πράξη της υγείας και του λεγόμενου well being των πολιτών», όπως επισήμανε σχετικά.

Η ευκαιρία για ένα ποιοτικό άλμα που θα βελτιώσει και την καθημερινότητα των πολιτών ήταν και αυτό που επεσήμανε ο Γιώργος Βελιώτης, Γενικός Διευθυντής Ασφαλίσεων Ζωής & Υγείας INTERAMERICAN και πρόεδρος του EURAPCO Health Group. «Με την πανδημία αυτές οι σχεδιαστικές δυσλειτουργίες βγήκαν στην επιφάνεια. Απαιτείται νέο μοντέλο με περισσότερη και καλύτερη πρωτοβάθμια περίθαλψη, περισσότερη εξειδίκευση και η Υγεία να γίνει ασθενοκεντρική, πιο κοντά στον ασθενή. Η ψηφιακή εποχή δίνει την ευκαιρία να γίνουν γρήγορες αλλαγές σε αυτή την κατεύθυνση».

Σύμφωνα με τον κ. Βελιώτη, «το 60% των δαπανών υγείας είναι για χρόνιες παθήσεις, οι οποίες δεν χρειάζεται να αντιμετωπίζονται στα νοσοκομειακό περιβάλλον, αντιμετωπίζονται άνετα στην πρωτοβάθμια περίθαλψη. Έχουμε επενδύσει σε μονάδες πρωτοβάθμιας περίθαλψης, που είναι κλινικές και υποστηρίζονται από διαγνωστικές δραστηριότητες. Ο κόσμος όλο και περισσότερο είναι ανοιχτός να συμμετέχει σε συζητήσεις και θεραπείες μέσω τεχνολογίας με τους γιατρούς. Στο μέλλον, στη βάση πάντα θα είναι η σχέση γιατρού – ασθενούς, αλλά με τηλεϊατρική θα μπορούν να λειτουργήσουν συμπληρωματικά», υποστήριξε.

Ο ριζικός μετασχηματισμός στο μοντέλο του συστήματος υγείας ήταν αυτό στο οποίο αναφέρθηκε και ο Σίμος Αναστασόπουλος, πρόεδρος του Συνδέσμου ΑΕ και ΕΠΕ, τονίζοντας πως είναι απολύτως αναγκαίος προκειμένου να εξαλειφθούν αδυναμίες όπως το clawback που όπως είπε χαρακτηριστικά «έχει ταλανίσει τις υπηρεσίες του χώρου, ιδίως της φαρμακευτικής, με αποτέλεσμα ο χώρος να φτάνει στα όρια της βιωσιμότητάς του. Είναι ένας άδικος θεσμός που έχει επεκταθεί για τρία χρόνια ακόμα και αυτό μας λυπεί», επισήμανε ο ίδιος.

Ο κ. Αναστασόπουλος επεσήμανε ακόμη πως επαρκής χρηματοδότηση και ηλεκτρονικές υπηρεσίες είναι οι δύο παράγοντες που θα συμβάλλουν στον ριζικό μετασχηματισμό της υγείας που απαιτούν οι πολίτες.