Διαζύγιο και Οικογένεια: Οι θέσεις της Εκκλησίας και των Πατέρων

Κάπου εκεί, σε αυτή την κρίση των οικογενειακών αξιών μπαίνει και η εκκλησία.

Τι κάνει η εκκλησία για να προετοιμάσει ένα άτομο ξεχωριστά, αλλά και ένα ζευγάρι να εισέλθει σε «είς γάμου κοιωνίαν»;

Κατ’αρχάς, η εκκλησία παρέχει στον άνθρωπο τα απαραίτητα εφόδια ώστε να ζει σωστά. Όποιος ξέρει να ζει σωστά, ξέρει να αγαπά, να πορεύεται κατάλληλα σε όλες τις συνθήκες της ζωής του και να ανταπεξέρχεται στις εκάστοτε δοκιμασίες της. Όταν όμως παρουσιάζονται δυσκολίες, υπάρχει δυνατότητα επικοινωνίας με έναν πνευματικό πατέρα, ο οποίος είναι επιφορτισμένος με το έργο της καθοδήγησης του ανθρώπου.

Τα προβλήματα στον έγγαμο βίο

Όσον αφορά τα προβλήματα που παρουσιάζονται στις διαπροσωπικές σχέσεις και κατ’ επέκταση στο γάμο, το λάθος που κάνουν οι άνθρωποι είναι ότι φέρνουν την εκκλησία προ τετελεσμένων γεγονότων.
Σκόπιμο θα ήταν, όταν εμφανίζονται τα πρώτα σύννεφα στη σχέση, να απευθυνθούν στους πατέρες της εκκλησίας, ώστε να αποτρέψουν την επέλευση της αποξένωσης. Διαφορετικά, χωρίς την καθοδήγηση και τη συμβουλή των ιερέων, αλλά και τη δύναμη που παρέχει η πίστη σε κάτι ανώτερο και παντοδύναμο, δηλαδή τον Θεό, βρίσκονται μόνοι και αβοήθητοι, επιρρεπείς σε κάθε είδους σφάλματα.
Οι άνθρωποι που έχουν σαν γνώμονα στη ζωή τους την πίστη στο Θεό, πορεύονται με αξίες, αρχές, ιδανικά, τα οποία δεν προδίδονται εύκολα και τους συγκρατούν από το να γίνονται έρμαια των παθών και των ορμών τους.

Γάμος: Δέσμευση του ανθρώπου απέναντι στον εαυτό του και μετέπειτα προς τον σύντροφο

Αρχικά, όπως τονίζεται από τους πατέρες της εκκλησίας, αναγκαία προϋπόθεση για την τέλεση του μυστηρίου του γάμου αποτελεί η αμοιβαία αγάπη, αλλά και η επίγνωση ότι θα προκύψουν δυσκολίες που απορρέουν από την καθημερινότητα και τις ανάγκες που αυτή επιφέρει. Όταν λοιπόν η επιλογή συντρόφου γίνεται με κριτήριο την αγάπη και την ανάγκη του ζευγαριού να πορεύεται σε μία κοινή ζωή, τότε κάθε εμπόδιο μπορεί να υπερκεραστεί με επιτυχία. Επιπλέον πρέπει να καταστεί σαφές ότι η ευτυχία και η ευμάρεια δεν είναι ο μόνος σκοπός του γάμου, αλλά και η προσπάθεια των συζύγων όταν αυτά εκλείπουν να τα επαναφέρουν μέσω της επικοινωνίας και του αμοιβαίου καθημερινού αγώνα.

Κατά την τέλεση του μυστηρίου του γάμου, η εκκλησία παρέχει στους νεόνυμφους ευλογία, η οποία όμως δεν αρκεί για μια ευτυχισμένη, μακρόχρονη συμβίωση χωρίς την πρόθεση των συζύγων να αγωνιστούν για τη διαφύλαξη της σχέσης τους. Αυτό που θα πρέπει να τονιστεί είναι ότι ο γάμος δεν είναι ένα κοσμικό γεγονός, αλλά κυρίως η συνειδητοποιημένη απόφαση και επιλογή του ατόμου να σταθεί στο πλευρό του συζύγου του σε όσα γεγονότα επέλθουν στο μέλλον, τα οποία δεν είναι απαραίτητο ότι θα είναι πάντοτε ευχάριστα. Ο γάμος λοιπόν αποτελεί πρωτίστως δέσμευση του ανθρώπου απέναντι στον εαυτό του και μετέπειτα προς τον σύντροφο του ότι θα παραμείνει και θα κοπιάσει να υπερνικήσει κάθε μελλοντική δυσκολία και δοκιμασία.

Η σημασία της διαρκούς επαφής με το θεό και οι καθημερινοί πειρασμοί.

Είναι πολύ σημαντικό οι άνθρωποι να βρίσκονται κοντά στο Θεό και να αντλούν δύναμη από αυτόν ώστε να μην υποκύπτουν στους πειρασμούς που θα του παρουσιαστούν κατά την πορεία του έγγαμου βίου. Μία πολύ συχνή αιτία διαζυγίων είναι η σύναψη εξωσυζυγικών σχέσεων. Ωστόσο, αυτό που θα πρέπει να χαλιναγωγήσουν ο άνθρωποι είναι τα ένστικτα τους και να λειτουργούν με γνώμονα την αγάπη και την αφοσίωση στον σύντροφό τους. Μόνο έτσι θα αντισταθούν στον πειρασμό και θα απορρίψουν την πρόσκαιρη τέρψη των αισθήσεων, σκεπτόμενοι ότι η ουσία μιας σχέσης αλλά και της ζωής της ίδιας είναι τα συναισθήματα. Το ουσιαστικό λοιπόν είναι η συνείδηση ότι οι πράξεις έχουν αντίκτυπο στα συναισθήματα τόσο των άλλων, όσο και του ίδιου του ατόμου και να επιλέγει να μην λειτουργεί με τρόπο ολέθριο και βλαπτικό.

Οι εξωγενείς παράγοντες που επηρεάζουν τη γαλήνη μιας οικογένειας.

Ένας επίσης πολύ σημαντικός παράγοντας για να ευδοκιμήσει η έγγαμη συμβίωση είναι ο περιορισμός των εξωγενών επιδράσεων που πηγάζουν από την οικογένεια. Οι γονείς θα πρέπει να σέβονται την προσωπικότητα και τις επιλογές των παιδιών τους και να παράσχουν τη συνδρομή τους κι όχι να σπέρνουν τη διχόνοια στο ζευγάρι. Οι εξωτερικές παρεμβάσεις πρέπει να δρουν θεραπευτικά, ώστε να βοηθούν στη διατήρηση της αρμονίας και της ενότητας των συντρόφων. Αντίθετα η παρεμβολή με στόχο την αποξένωση και την απομάκρυνση των συζύγων είναι αμαρτία και ισοδυναμεί με την διάλυση μιας εκκλησίας, την οποία ο Χριστός ευλόγησε.

Το διαζύγιο φέρει τη λύτρωση σε έναν προβληματικό γάμο;

Το διαζύγιο είναι η έσχατη λύση για εκείνα τα άτομα που υπέπεσαν σε σοβαρότατα λάθη και απέτυχαν στην προσπάθεια τους αρχικά να διαφυλάξουν και έπειτα να διασώσουν τη σχέση τους. Για το λόγο αυτό και οι ευχές της εκκλησίας στην περίπτωση αυτή, είναι κυρίως συγχωρητικές για την αποτυχία τους αυτή, που θεωρείται αποτυχία στην πνευματική ζωή. Μετέπειτα, παρέχεται μια δεύτερη ευκαιρία και ίσως και μια τρίτη, όμως θα πρέπει να υπάρχει λογική και σωφροσύνη καθώς ο γάμος δεν είναι μια απόφαση που πρέπει να ληφθεί με τάση αστεϊσμού, αλλά με τη σοβαρότητα που επιβάλλει ένα ζήτημα «ζωής και θανάτου».

Τι κάνει η εκκλησία από την πλευρά της για να αποφευχθεί ένα διαζύγιο;

Όταν όμως οι συνθήκες είναι τέτοιες που έχει δημιουργηθεί σοβαρό ρήγμα στις σχέσεις μεταξύ των συζύγων, η εκκλησία, όταν οι άνθρωποι επιλέξουν να την προσεγγίσουν, αγωνίζεται για την αποτροπή του διαζυγίου. Προσπαθεί για την αποκατάσταση των πραγμάτων και την αναθέρμανση της σχέσης μέσα από την αυτογνωσία, τη μετάνοια και τον επαναπροσδιορισμό όλων εκείνων των λόγων που οδήγησαν στη λήψη της απόφασης για την τέλεση του γάμου. Ακόμα και σε περιπτώσεις κατά τις οποίες ο ένας εκ των συζύγων πέφτει θύμα κακοποίησης σωματικής ή ψυχολογικής, υπάρχει δυνατότητα επίλυσης του προβλήματος μέσω της προσέγγισης του Θεού. Μέσα από τις αξίες της πίστης, τον πολιτισμό, την κοινωνική μόρφωση θα προέλθει η μετάνοια και η λύτρωση.

Η εκκλησιά στηρίζει τη ζωή, την αγάπη, ακόμα και τον έρωτα! Κυρίως όμως σε μαθαίνει να ζεις σωστά. Μετά το Άγιο Πνεύμα σε οδηγεί. Ο πνευματικός απλά σε καθοδηγεί.
Να έχεις πνευματικό. Να εξομολογείσαι. Ο καλύτερος (σύμβουλος γάμου) είναι ο ιερέας της περιοχής. «Πάτερ έχω αυτό το θέμα...». Ο ιερέας μπορεί να πάρει το μέρος της γυναίκας. Μπορεί και το μέρος του άνδρα. Υπάρχει η χάρις του θεού.

Οι παλιές οικογένειες ήταν για πάντα μαζί. Σήμερα οι καιροί έχουν αλλάξει. Έχουν περάσει στις οικογένειες οι νοοτροπίες των μηχανών. Γι’ αυτό και στη σχέση πρέπει να κάνουμε αμοιβαίες υποχωρήσεις.
Ο ιερέας αγωνίζεται να κρατήσει τις επιλογές το κάθε ενός. Είμαστε εγωκεντρικοί και η αγάπη χάνεται. Το ζευγάρι κλυδωνίζεται, ο γάμος κλυδωνίζεται.
Η εκκλησία σε μαθαίνει να ζεις σωστά, θεοπρεπώς και ευλογημένα. Επίσης γνωρίζει ότι ο γάμος είναι δύσκολος. Αλλά είναι και ευλογία. Μέσα από το μυστήριο, το ανθρώπινο γίνεται θεανθρώπινο.

«Οὕς ὁ Θεός συνέζευξεν, ἄνθρωπος μή χωριζέτω»

Να μην επεμβαίνουν οι άνθρωποι μέσα στο ζευγάρι. Το ανδρόγυνο είναι ευλογημένοι από τον Χριστό και πρέπει να βρει τον τρόπο με τον οποίο θα λειτουργεί. Οποιαδήποτε εξωτερική παρέμβαση θα πρέπει να δρα θεραπευτικά, δηλαδή να βοηθήσει το ζευγάρι να παραμείνει ενωμένο και αγαπημένο. Είτε μπορεί να είναι οικονομική ενίσχυση ή οι γονείς να μπορέσουν να δώσουν μια σωστή συμβουλή.
Οποιοσδήποτε μπαίνει σε ένα ζευγάρι και κατ’ επέκταση σε ένα γάμο, κάνει μια μεγάλη αμαρτία. Διαλύει μια εκκλησία. Την κατ’ οίκον εκκλησία την οποία ο Χριστός την έχει ευλογήσει.
Πρέπει να μάθουμε να σεβόμαστε. Σε όλες τις πτυχές της ζωής αλλά ακόμα στον γάμο. Πώς θα μάθουμε στους άλλους να τον σέβονται, αν εμείς οι ίδιοι δεν το ν σεβόμαστε; Και κάπου εδώ υπάρχει ο χρυσός κανόνας που λέει το Ιερό Ευαγγέλιο, «όπως θέλετε οι άνθρωποι να κάνουν σε εσάς, έτσι να κάνετε και εσείς σε εκείνους». Αν λοιπόν εφαρμόσουμε αυτό το απλό πράγμα, τότε λύνονται αυτόματα πολλά προβλήματα. Να μην ζητάμε παραπάνω. Να είμαστε ταπεινοί.

Η γνώμη του γέροντα Παϊσίου για το διαζύγιο

Μια φορά ήρθε στο Καλύβι κάποιος και μου είπε ότι είχε προβλήματα με την γυναίκα του. Πήγαιναν για χωρισμό. Δεν ήθελε να δη ο ένας τον άλλον. Ήσαν και οι δύο δάσκαλοι, είχαν και δύο παιδάκια. Δεν έτρωγαν ποτέ στο σπίτι. Σε άλλο εστιατόριο έτρωγε ό ένας μετά το Σχολείο, σε άλλο ό άλλος, και αγόραζαν και κάτι σάντουιτς, για να φάνε τα παιδιά. Τα καημένα, όταν οι γονείς γύριζαν στο σπίτι, πήγαιναν και έψαχναν στις τσέπες και στις τσάντες τους, για να δουν τι τους έφεραν απ' έξω να φάνε. Περνούσαν μεγάλο δράμα! Αυτός έκανε και τον ψάλτη. Σε άλλη εκκλησία πήγαινε ή γυναίκα του, σε άλλη έψαλλε αυτός. Τόσο πολύ! «τι να κάνω, πάτερ, μου λέει, σηκώνω μεγάλο σταυρό, πολύ μεγάλο. Κάθε μέρα έχουμε φασαρίες στο σπίτι».

«Πήγες στον Πνευματικό;», τον ρωτάω. «Ναι, πήγα, μου λέει, και μου είπε: Υπομονή να κάνης σηκώνεις μεγάλο σταυρό». «Για να δω, του λέω, ποιος σηκώνει μεγάλο σταυρό. Να πάρουμε τα πράγματα από την αρχή. Όταν παντρευτήκατε, μαλώνατε έτσι;». «Όχι, μου λέει. Οκτώ χρόνια ήμασταν πολύ αγαπημένοι. Λάτρευα την γυναίκα μου περισσότερο από τον Θεό! Μετά εκείνη άλλαξε. Έγινε γκρινιάρα, ιδιότροπη...». Ακούς; Την λάτρευε περισσότερο από τον Θεό! «Έλα εδώ, του λέω. Λάτρευες την γυναίκα σου περισσότερο από τον Θεό! Ή γυναίκα σου φταίει τώρα ή εσύ, που φθάσατε σ' αυτήν την κατάσταση; Εξ αιτίας σου πήρε την Χάρη Του ό Θεός από την γυναίκα σου. Και τι σκέφτεσαι να κάμεις τώρα;», τον ρωτάω. «Μάλλον να χωρίσουμε», μου λέει. «Μήπως έμπλεξες και με καμιά άλλη;». «Ναι, έχω ύπ' όψιν μου κάποια», μου λέει. «Βρε, δεν καταλαβαίνεις ότι εσύ είσαι ό φταίχτης; Να ζήτησης πρώτα συγχώρεση από τον Θεό, γιατί λάτρευες την γυναίκα σου περισσότερο από Εκείνον. Μετά να πάς να ζήτησης συγχώρεση από την γυναίκα σου. Να με συγχώρεσης, να της πεις, εγώ έγινα αιτία να δημιουργηθεί αύτη ή κατάσταση στο σπίτι και να ταλαιπωρούνται και τα παιδιά. Έπειτα να πάς να εξομολογηθείς και να λατρεύεις τον Θεό σαν Θεό και να αγαπάς την γυναίκα σου σαν γυναίκα σου, και θα δεις, τα πράγματα θα πάνε καλά». Τον τράνταξα. Άρχισε να κλαίει. Μου υποσχέθηκε πώς θα με ακούσει. Ήρθε μετά από λίγο καιρό χαρούμενος. «Σ' ευχαριστώ, πάτερ, μας έσωσες, μου λέει. Είμαστε μια χαρά, κι εμείς και τα παιδιά μας». Βλέπεις; Να είναι αυτός ό φταίχτης και να νομίζει κιόλας ότι σηκώνει πολύ μεγάλο σταυρό!...

Υπάρχουν και περιπτώσεις που μπορεί να έχει και ό ένας και ό άλλος δίκαιο. Κάποτε έλεγα σε μια συντροφιά πόσο αγνός ήταν ό Μακρυγιάννης. Είχε και σωματική και ψυχική αγνότητα.
Όποτε πετάγεται κάποιος και μου λέει: «Όχι να θέλουν να παρουσιάσουν τον Μακρυγιάννη και για άγιο!». «Γιατί όχι;», τον ρωτάω. «Γιατί έδερνε την γυναίκα του», μου απαντάει. «Κοίταξε να σου πω τι συνέβαινε. Ο Μακρυγιάννης, όταν τύχαινε να έχει κανένα τάλιρο και ερχόταν καμιά χήρα που είχε παιδιά, της το έδινε. Η γυναίκα του, ή καημένη, γκρίνιαζε. Μα κι εσύ παιδιά έχεις, του έλεγε, γιατί το έδωσες;. Κι εκείνος της έδινε κανένα μπάτσο και της έλεγε" εσύ έχεις τον άνδρα σου, που θα σε οικονομήσει. Αυτή ή καημένη δεν έχει άνδρα, ποιος θα την οικονομήσει;». Δηλαδή και οι δύο είχαν δίκαιο.

Ύστερα, αν ό ένας από τους δύο συζύγους ζει πνευματικά, τότε και δίκαιο να έχει, δεν έχει κατά κάποιον τρόπο δίκαιο. Γιατί, σαν πνευματικός άνθρωπος που είναι, πρέπει να αντιμετώπιση μία αδικία πνευματικά. Να τα αντιμετωπίζει δηλαδή όλα με την θεία δικαιοσύνη, να βλέπει τι αναπαύει τον άλλον. Γιατί, αν μια ψυχή είναι αδύνατη και σφάλλει, έχει κατά κάποιον τρόπο ελαφρυντικά. Ο άλλος όμως, που είναι σε καλύτερη πνευματική κατάσταση και δεν δείχνει κατανόηση, σφάλλει πολύ περισσότερο. Όταν και οι πνευματικοί άνθρωποι αντιμετωπίζουν τα πράγματα κοσμικά, με την κοσμική, την ανθρώπινη δικαιοσύνη, τι γίνεται μετά; Πρέπει να πηγαίνουν συνέχεια στα κοσμικά δικαστήρια. Γι' αυτό και βασανίζονται οι άνθρωποι.

Ο Θεός τα ρύθμισε όλα με σοφία.
Με άλλα χαρίσματα προίκισε τον άνδρα, με άλλα την γυναίκα. Έδωσε στον άνδρα ανδρισμό, για να τα βγάζει πέρα στις δύσκολες υποθέσεις και για να υποτάσσεται σε αυτόν η γυναίκα. Γιατί , αν έδινε και στην γυναίκα τον ίδιο ανδρισμό, δεν θα μπορούσε να σταθεί η οικογένεια.
Έλεγαν στην Ήπειρο για μία γυναίκα ότι ήταν φοβερή! Φορούσε ένα άσπρο πουκάμισο μέχρι κάτω και είχε πάντα μαζί της ένα γιαταγάνι! Οι ληστές την έπαιρναν στην συντροφιά τους! Σκεφθείτε να έχουν μία γυναίκα στην σπείρα τους! Μια φορά πήγε ώρες δρόμο με τα πόδια σε ένα μακρινό χωριό, για να πάρει ένα Βλαχάκι και να το κάνη γαμπρό στην κόρη της. Επειδή όμως εκείνο αντιδρούσε, το έκλεψε, το φορτώθηκε στην πλάτη της και το έφερε στο χωριό της! Αυτά όμως είναι εξαιρέσεις. Αν επιστρατεύσεις γυναίκες και κάνεις με αυτές έναν λόχο και βάλεις καμμιά δεκαριά προσκοπάκια να έρχονται από πέρα, ου, έφυγαν όλες! Θα νομίζουν ότι είναι ο εχθρός!
«Ο ανήρ, λέει η Γραφή, εστί κεφαλή της γυναικός ». Δηλαδή ο Θεός κανόνισε , ώστε ο άνδρας να αφεντεύει στην γυναίκα. Να αφεντεύει η γυναίκα στον άνδρα είναι ύβρις στον Θεό. Ο Θεός έπλασε πρώτα τον Αδάμ και ο Αδάμ είπε για την γυναίκα: «Τούτο νυν οστούν εκ των οστέων μου και σαρξ εκ της σαρκός μου». Η γυναίκα , λέει το Ευαγγέλιο , πρέπει να φοβάται τον άνδρα , δηλαδή να τον σέβεται, και ο άνδρας πρέπει να αγαπάει την γυναίκα.

Μέσα στην αγάπη είναι ο σεβασμός.
Μέσα στον σεβασμό είναι η αγάπη. Αυτό το οποίο αγαπώ , το σέβομαι κιόλας. Και αυτό το οποίο σέβομαι, το αγαπώ. Δηλαδή δεν είναι άλλο το ένα και άλλο το άλλο. Ένα πράγμα είναι και τα δύο. Οι άνθρωποι όμως φεύγουν από αυτήν την αρμονία του Θεού και δεν καταλαβαίνουν αυτά που λέει το Ευαγγέλιο. Έτσι ο άνδρας παίρνει στραβά αυτό που λέει το Ευαγγέλιο και λέει στην γυναίκα: «Πρέπει να με φοβάσαι». Μα, αν σε φοβόταν, δεν θα σε παντρευόταν! Είναι και μερικές γυναίκες που λένε: «Γιατί η γυναίκα να φοβάται τον άνδρα; Αυτό δεν το παραδέχομαι. Τι θρησκεία είναι αυτή; Δεν υπάρχει ισότητα». Αλλά βλέπεις τι λέει η Αγία Γραφή; «Αρχή σοφίας, φόβος Κυρίου». Φόβος Θεού είναι ο σεβασμός προς τον Θεό, η ευλάβεια, η πνευματική συστολή. Αυτός ο φόβος σε κάνει να αισθάνεσαι δέος. Είναι κάτι το ιερό.

Η ισότητα που ζητούν οι γυναίκες με τους άνδρες μόνον ως ένα σημείο μπορεί να ισχύσει. Σήμερα στις γυναίκες, επειδή εργάζονται και ψηφίζουν, μπήκε ένα αρρωστημένο πνεύμα και νομίζουν ότι είναι ίσες με τους άνδρες.
Φυσικά οι ψυχές ίδιες είναι. Αλλά, όταν ο άνδρας δεν αγαπά την γυναίκα και η γυναίκα δεν σέβεται τον άνδρα, δημιουργούνται σκηνές στην οικογένεια. Παλιά το να αντιμιλήσει η γυναίκα στον άνδρα, το θεωρούσαν πολύ βαρύ. Τώρα μπήκε ένα αλήτικο πνεύμα.

Τότε τι όμορφα ήταν! Έχω γνωρίσει ένα ανδρόγυνο που ο άνδρας ήταν πολύ κοντός και η γυναίκα μια ανδρογυναίκα, ψηλή μέχρι εκεί επάνω! Αφού εκατόν ογδόντα οκάδες σιτάρι το ξεφόρτωνε από το κάρο μόνη της. Μια φορά ένας εργάτης -ψηλός κι εκείνος- πήγε να την πειράξει και εκείνη τον άρπαξε και τον πέταξε πέρα σαν σπιρτόξυλο! Αλλά να βλέπατε τι υπακοή έκανε στον άνδρα της, πως τον σεβόταν! Έτσι κρατιέται η οικογένεια, αλλιώς δεν γίνεται.

Από το βιβλίο «Οικογενειακή ζωή»

ΓΕΡΟΝΤΟΣ ΠΑΪΣΙΟΥ ΑΓΙΟΡΕΙΤΟΥ

ΛΟΓΟΙ Δ`

Σχετικές ειδήσεις

• Ο Κύριλλος υποδέχτηκε τον Πατριάρχη των Κοπτών
• Η αγωνία του Πατριάρχη Αντιοχείας για τους διωγμούς των Χριστιανών
• Συγκλονίζει το θαύμα του Αγίου Ιωάννη του Ρώσσου