Ορέστης Ομράν: «Η νέα παγκόσμια τάξη απαιτεί ρεαλιστικές λύσεις και ευρωπαϊκή στρατηγική ενότητα»
Ο Ορέστης Ομράν, διεθνής δικηγόρος με ειδίκευση στους τομείς της ενέργειας και της οικονομίας, μιλά αποκλειστικά για τις γεωπολιτικές προκλήσεις της εποχής, την αναδιάταξη του παγκόσμιου εμπορίου υπό την πολιτική Τραμπ, και τις στρατηγικές απαντήσεις της Ευρώπης και της Ελλάδας.
Ως πρόεδρος του ανερχόμενου think tank Synergia, υπογραμμίζει την ανάγκη για ρεαλιστικές πολιτικές λύσεις που προκύπτουν από τη συνεργασία επιστημόνων και επαγγελματιών με διεθνή εμπειρία.
Σε μια συνέντευξη ουσίας, ο κ. Ομράν εξηγεί γιατί η νέα εποχή απαιτεί ευέλικτα εργαλεία διακυβέρνησης, πώς οι εθνικές οικονομίες μπορούν να θωρακιστούν απέναντι στην παγκόσμια αστάθεια και ποιος ρόλος αρμόζει στην Ελλάδα στο νέο διεθνές σκηνικό.
Κ. Ομράν, οι πολιτικές αποφάσεις του Προέδρου Τραμπ αναφορικά με την επιβολή δασμών φαίνεται να μεταβάλλονται συνεχώς. Σύμφωνα με την εμπειρία σας σε διεθνές και ευρωπαϊκό επίπεδο, πώς κρίνετε ότι αυτή η αβεβαιότητα επηρεάζει την αγορά ενέργειας και πώς οι «ενεργειακές» ανησυχίες αντικατοπτρίζονται στις τιμές των ενεργειακών προϊόντων;
Η μεταστροφή της αμερικανικής πολιτικής που παρατηρείται κατά τη δεύτερη προεδρία του Ντόναλντ Τραμπ δεν αποτελεί έκπληξη. Αντίθετα αποτελεί συνέχεια της πρώτης προεδρικής του θητείας αλλά και υλοποίηση των προεκλογικών του δεσμεύσεων. Συνηθισμένοι και στις ΗΠΑ αλλά και διεθνώς σε πολιτικούς που πολλές φορές λένε περισσότερα ή διαφορετικά από όσα κάνουν, ο Πρόεδρος Τραμπ μένει αταλάντευτος στην υλοποίηση της στρατηγικής του.
Αν και από την εποχή του Ψυχρού Πολέμου, οι ΗΠΑ υπήρξαν υποστηρικτής της παγκοσμιοποίησης και της ελεύθερης αγοράς, οι διεθνείς συσχετισμοί και η ισορροπία δυνάμεων έχουν αλλάξει, και μαζί με αυτήν και η οπτική γωνία του αμερικανικού πολιτικού συστήματος. Σήμερα η παραδοσιακή αυτή αντίληψη της «παγκόσμιας τάξης», όπως την είχαμε στο μυαλό μας, φαίνεται να υποχωρεί, και να δημιουργείται ένα νέο διεθνές status.
Η αναδιοργάνωση της αμερικανικής εξωτερικής πολιτικής υπό την προεδρία Τραμπ συνοδεύεται όχι μόνο από την προτεραιοποίηση των εθνικών τους συμφερόντων με ένα όμως ριζικά διαφορετικό από το παρελθόν τρόπο, αλλά και από ένα διπλωματικό παιχνίδι ισχύος σε τομείς που αφορούν τις διεθνείς σχέσεις, το εμπόριο, και την ενεργειακή αγορά.
Πράγματι, οι τρέχουσες γεωπολιτικές συνθήκες και η νέα τάξη πραγμάτων ωθούν τον Αμερικανό Πρόεδρο να λαμβάνει αποφάσεις, έπειτα να τις αναδιαμορφώνει, καθώς επανεξετάζει συσχετισμούς και ερμηνεύει διεθνείς σχέσεις. Στο νέο διεθνή χάρτη όπως αυτός διαμορφώνεται, η αγορά ενέργειας είναι ένας τομέας που αντιμετωπίζει τις δικές του προκλήσεις. Η ενεργειακή πολιτική του Τραμπ σε συνδυασμό με την επιβολή δασμών έχει δώσει το στίγμα από την πρώτη κιόλας ημέρα της θητείας του, προκαλώντας μια σχετική αβεβαιότητα στις αγορές, η οποία δύσκολα μπορεί να ερμηνευτεί εξαιτίας των συνεχών διακυμάνσεων. Δύο όμως στοιχεία είναι σαφή.
Το πρώτο είναι η προτεραιότητά που δίνεται στην ενίσχυση της παραγωγής των υδρογονανθράκων τόσο σε εγχώριο επίπεδο, όσο και μέσω των διεθνοποιημένων αμερικανικών πετρελαϊκών σε τρίτες χώρες, καθώς και στο φυσικό αέριο και στο υγροποιημένο φυσικό αέριο. Προβάλλοντας ιδιαιτέρως τον εξαγωγικό χαρακτήρα των ΗΠΑ, το μεγάλο στοίχημα της νέας κυβέρνησης είναι η μείωση των τιμών ενέργειας και τα περισσότερα διαθέσιμα αποθέματα πετρελαίου και ορυκτών καυσίμων για την εξασφάλιση επαρκούς προμήθειας στη διεθνή αγορά. Αυτο θα έχει ως επακόλουθο την ενίσχυση του ανταγωνισμού και τη μείωση του πληθωρισμού.
Το δεύτερο είναι η εμπορική πολιτική του Προέδρου Τραμπ, η οποία εκφράζει μια γενικότερη γεωστρατηγική στόχευση και εντάσσεται σε μία λογική διαπραγμάτευσης. H αναστολή της επιβολής των αμοιβαίων δασμών σε αρκετές χώρες, συμπεριλαμβανομένης και της ΕΕ, υποδηλώνει μια τάση αποκλιμάκωσης. Η γενικευμένη ανησυχία φαίνεται να υποχωρεί στο άκουσμα της παύσης των δασμών, ενώ οι αγορές και τα χρηματιστήρια αναμένεται να ομαλοποιηθούν με άμεση αντανάκλαση και στις τιμές των ενεργειακών προϊόντων. Σε τελική ανάλυση, η κατάληξη της διαπραγμάτευσης δεν εξαρτάται μόνο από τις ΗΠΑ αλλά και από τις άλλες μεγάλες εμπορικές δυνάμεις.
Εκτός από τις τρίτες χώρες, και η Ευρωπαϊκή Ένωση αποφάσισε να επιβάλει δασμούς στις αμερικανικές εισαγωγές, ως αντίποινα για την επιβολή δασμών από τον Πρόεδρο Τραμπ. Πιστεύετε ότι η καλύτερη στρατηγική θα ήταν η αναζήτηση μιας αμοιβαία επωφελούς συμφωνίας για την επίλυση του ζητήματος των δασμών;
Η Ευρωπαϊκή Ένωση αρχικά ενέκρινε την επιβολή αντιμέτρων ύψους περίπου 21 δισ. ευρώ σε αμερικανικά προϊόντα, ως απάντηση στους δασμούς 25% που είχε επιβάλει ο Πρόεδρος Τραμπ τον προηγούμενο μήνα στις ευρωπαϊκές εξαγωγές χάλυβα και αλουμινίου. Από τα 27 κράτη μέλη της ΕΕ, οι 26 ψήφισαν υπέρ της επιβολής των κυρώσεων, με μοναδική εξαίρεση την Ουγγαρία. Ωστόσο, ύστερα ακολούθησε η προσωρινή παύση των αμοιβαίων δασμών, με την Ένωση να αφήνει ανοιχτό το ενδεχόμενο επιστροφής στο τραπέζι του διαλόγου.
Το μόνο βέβαιο είναι πως σε ένα περιβάλλον εμπορικής αναταραχής, άν απουσιάζει ο ενιαίος στρατηγικός σχεδιασμός, δεν θα υπάρξουν πραγματικοί νικητές, αλλά μόνο χαμένοι. Θεωρώ πως απαιτούνται σταθερές και ουσιαστικές διαπραγματεύσεις, καθώς η δασμολογική πολιτική του Τραμπ στοχεύει στο να επανακαθορίσει του συσχετισμούς της παγκόσμιας αγοράς. Μέσα σε αυτό το διαρκώς μεταβαλλόμενο περιβάλλον, η Ευρωπαϊκή Ένωση πρέπει να στραφεί όχι μόνο στην αντιμετώπιση των κινδύνων, αλλά και στην αναγνώριση των ευκαιριών που μπορούν να αναδυθούν μέσα από μια ενδεχόμενη κρίση. Για εμένα, η βέλτιστη ευρωπαϊκή απάντηση μπορεί να διαμορφωθεί μόνο εφόσον η Ευρωπαϊκή Ένωση ενισχύσει τη συνεργασία στο εσωτερικό της και συντονίσει πιο αποτελεσματικά τις οικονομικές πολιτικές των κρατών-μελών. H Ευρωπαϊκή Ένωση άλλωστε είναι η μόνη μεγάλη εμπορική δύναμη, η οποία σε αντίθεση με άλλες δυνάμεις όπως οι ΗΠΑ και η Κίνα, έχει μεν ενοποιημένη θεσμικά εξωτερική εμπορική πολιτική αλλά όχι πλήρη πολιτική ενοποίηση. Αυτή η ασύμμετρη θεσμική και πολιτική αρχιτεκτονική της Ευρωπαϊκής Ένωσης γίνεται περισσότερο φανερή σε εποχές κρίσης όπως η σημερινή.
Η Ελλάδα πρέπει να αποσκοπεί στην διερεύνηση μιας αμοιβαία επωφελούς συμφωνίας μεταξύ Ευρωπαϊκής Ένωσης και ΗΠΑ, ώστε να εξασφαλιστούν ωφέλη και για τα δύο μέρη μέσω διαπραγματευτικών διαδικασιών, άποψη την οποία υιοθετεί και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή. H προσωρινή αναστολή του πλαισίου των δασμών, με εξαίρεση την Κίνα, δίνει την ευκαρία στην Ευρωπαϊκή Ένωση να διαπραγματευτεί για μια ωφέλιμη λύση προκειμένου να διευκολυνθεί ουσιαστικά το εμπόριο με τις ΗΠΑ. Δεδομένες τις άριστες σχέσεις Ελλάδος και ΗΠΑ πρέπει και η χώρα να συμβάλλει στο να βρεθεί κοινός τόπος και στις δύο πλευρές του Ατλαντικού.
Τί αντίκτυπο έχει η δασμολογική πολιτική του Αμερικανού Προέδρου στις διεθνείς εμπορικές σχέσεις και γενικότερα την παγκόσμια οικονομία; Κατά τη γνώμη σας η Ελλάδα κατέχει τα απαραίτητα νομικά εργαλεία για να θωρακίσει την εθνική της οικονομία;
Όπως γίνεται αντιληπτό, η αμερικάνικη πολιτική ακολουθεί μια νέα προσέγγιση που τείνει να αλλάξει την παγκόσμια αγορά αποσκοπώντας περισσότερο στην εξασφάλιση διμερών συμφωνιών παρά στην διατήρηση πολυμερών συμφωνιών και παραδοσιακών συμμαχιών. Δεδομένων των αλλαγών στο γεωπολιτικό και εμπορικό σκηνικό, η υιοθέτηση της δασμολογικής πολιτικής επηρεάζει άμεσα τη δυναμική των διεθνών σχέσεων και συναλλαγών. Καθώς οι επιπτώσεις των εξαγγελιών δημιουργούν ένα κλίμα αβεβαιότητας σε παγκόσμιο επίπεδο, οι προσδοκίες για την οικονομική δραστηριότητα φαίνονται διστακτικές υπό τον φόβο μια πιθανής επιβράδυνσης της οικονομίας και του εμπορίου.
Όσον αφορά την Ελλάδα συνεχίζει να κατέχει έναν ιδιαίτερα κομβικό ρόλο χάρη στην γεωστρατηγική της θέση και τη σταθερή συνεργασία με τις ΗΠΑ. Ωστόσο, σ' ένα ασταθές διεθνές περιβάλλον καλείται να ενισχύσει περισσότερο το ρόλο της στο διεθνές σκηνικό και να αντιμετωπίσει τις γεωπολικές πιέσεις, την ευμεταβλητότητα στις τιμές ενέργειας, την διατάραξη των εφοδιαστικών αλυσίδων.
Θεωρώ πως η εθνική οικονομία μέσα από τα εργαλεία που έχει ήδη αναπτύξει είναι έτοιμη να ανταποκριθεί σε τέτοιου είδους προκλήσεις, διασφαλίζοντας πρωτίστως δύο ζητούμενα, τη δημοσιονομική ισορροπία και τον υψηλό ρυθμό ανάπτυξης. Η ενίσχυση της αυτονομίας σε στρατηγικούς τομείς, όπως η ενέργεια, ο τουρισμός, οι υποδομές και οι πρώτες ύλες, είναι ζωτικής σημασίας για τη μείωση της έκθεσης της χώρας σε διεθνείς διαταραχές. Η ενίσχυση της εξωστρέφειας της ελληνικής οικονομίας και η ενίσχυση του ανταγωνισμού μέσα από την αύξηση της παραγωγικότητας, την αξιοποίηση του Ταμείου Ανάκαμψης, την παροχή κινήτρων για την προσέλκυση ξένων επενδύσεων, την ανάπτυξη στρατηγικών εξαγωγών για ελληνικά προϊόντα, θα θωρακίσουν την ελληνική οικονομία και θα ενισχύσουν περαιτέρω τη στρατηγική οικονομική πολιτική της.
Πρόσφατα ιδρύσατε το think tank Synergia, μια πρωτοβουλία επαγγελματιών και επιστημόνων με σκοπό να παραχθούν καινούριες και βελτιωμένες πολιτικές προτάσεις για τη διακυβέρνηση της χώρας. Σε μια περίοδο γεωπολιτικής πίεσης όπως αυτή που διανύουμε, πως πιστεύετε ότι αυτές οι προτάσεις θα μπορούσαν να ενσωματωθούν στο δημόσιο διάλογο και να λειτουργήσουν συμβουλευτικά για τους ελληνικούς θεσμούς;
Ο σκοπός της ίδρυσης της Synergia ήταν ακριβώς αυτός, να συμμετάσχουμε ενεργά στη διαμόρφωση της πολιτικής μέσα από ρεαλιστικές και εφαρμόσιμες προτάσεις. Ξεκίνησε ως μια ιδέα, όμως γρήγορα συνειδητοποιήσαμε ότι την τρέχουσα περίοδο, με τις πολλαπλές προκλήσεις σε γεωπολιτικό, οικονομικό και κοινωνικό επίπεδο, υπήρχε η ανάγκη για μια δεξαμενή σκέψης που θα μπορεί να συμβάλει στην πράξη με ουσιαστικές λύσεις.
Στόχος μας δεν είναι φυσικά ούτε να παραμείνουμε στη θεωρία ούτε να διατυπώνουμε γενικές προσεγγίσεις που δεν θα μπορούν να βρουν εφαρμογή στην καθημερινή πραγματικότητα, αλλά να παράγουμε ρεαλιστικές και συγκεκριμένες πολιτικές προτάσεις, που θα μπορούν να ενταχθούν στο δημόσιο διάλογο και θα αξιοποιηθούν από τους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής σε όλα τα επίπεδα διακυβέρνησης. Έτσι λοιπόν μέσα από τις διάφορες δράσεις μας, όπως την έρευνα, τις δημοσιεύσεις, τις εκδηλώσεις, τα podcasts και την παρουσία μας στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, η Synergia έχει αποκτήσει μια δυναμική παρουσία διαμορφώνοντας ένα ανοιχτό χώρο διαλόγου για όλους όσοι ενδιαφέρονται για τη βελτίωση της πολιτικής και της κοινωνίας.
Πώς εκτιμάτε την ανάγκη της χώρας για προτάσεις που θα προέρχονται από επαγγελματίες διαφορετικών επιστημονικών πεδίων, τόσο από την ελληνική όσο και τη διεθνή κοινότητα; Υπάρχει κάποιους από τους επτά πυλώνες στους οποίους έχει θεμελιωθεί αυτή η δεξαμενή σκέψης που θα αποτελέσει τη βασική σας προτεραιότητα;
Η Synergia στηρίζεται στην παρουσία ανθρώπων που προσφέρουν εθελοντικά την εμπειρία και τις γνώσεις τους με βάση την επαγγελματική και επιστημονική τους κατάρτιση στους τομείς εξειδίκευσής τους. Πράγματι όλα τα μέλη προερχόμαστε από διαφορετικά επιστημονικά πεδία, τόσο από την Ελλάδα όσο και από το εξωτερικό, γεγονός που προσφέρει μια πολυδιάστατη προσέγγιση των πραγμάτων.
Όπως αναφέρατε, η Synergia στηρίζεται σε επτά πυλώνες και επεξεργάζεται προτάσεις σε επτά τομείς. Είναι προσηλωμένη στις θεμελιώδεις αξίες της Δημοκρατίας, του Ορθού Λόγου, της Αξιοκρατίας, της Ελεύθερης Οικονομίας, της Βιώσιμης Ανάπτυξης, του Πατριωτισμού και του ευρωπαϊκού προσανατολισμού της χώρας. Στηρίζουμε τις δράσεις μας δίνοντας εξίσου την ίδια προσοχή στην ανάλυση όλων των επίκαιρων ζητημάτων, χωρίς να περιορίζομαστε σε μεμονωμένες 'θεματικές ενότητες'. Αντίθετα, η προσέγγιση μας είναι ολιστική και εξετάζουμε τους εξής τομείς: Οικονομία, Ενέργεια και Κλιματική Αλλαγή, Εξωτερική Πολιτική και Ασφάλεια, Οικογένεια και Δημογραφικό, Θεσμοί, Κοινωνικό Κράτος, και Τεχνολογία. Λαμβάνουμε υπόψη μας τις διεθνείς και εθνικές εξελίξεις, δίνοντας έμφαση στην ανάλυση και στον θετικό αντίκτυπο που θα μπορούσαν να είχαν οι προτάσεις μας σε επίπεδο διακυβέρνησης. Παράλληλα, εστιάζουμε στην αλληλεπίδραση του ενός τομέα με τους άλλους, όπως π.χ. της οικονομίας με την κοινωνία και τους θεσμούς, η οποία είναι τόσο καθοριστική που δεν αφήνει περιθώρια παρά να δοθεί έμφαση στην ανάλυση όλων των τομέων.
Κατά τη γνώμη μου, και θα έλεγα και όλων όσοι συμμετέχουν σ' αυτή την πρωτοβουλία, υπάρχει ανάγκη για μια συντονισμένη προσέγγιση των τομέων για να διαμορφωθεί μια σαφής πολιτική κατεύθυνση. Μέσα από αυτή τη διαδικασία θεωρώ πως θα έχουμε την ευκαιρία να οδηγηθούμε στη διαμόρφωση ολοκληρωμένων προτάσεων, οι οποίες θα μπορέσουν να συζητηθούν, να ανοίξουν ένα γόνιμο δημόσιο διάλογο, να εισακουστούν από τους κρατικούς εν ευρεία εννοία θεσμούς, και τελικά να αξιοποιηθούν, οδηγώντας σε μια καλύτερη διακυβέρνηση και τελικά σε μια ισχυρή Ελλάδα και μια ευημερούσα κοινωνία .