Γερμανία: Γιατί είναι τόσο αντιδημοφιλής ο Φρίντριχ Μερτς;

Ο επίδοξος καγκελάριος Φρίντριχ Μερτς και το CDU του κέρδισαν τις εκλογές στη Γερμανία, ωστόσο η προσωπική του δημοτικότητα είναι χαμηλή - και μειώνεται συνεχώς. Οι περισσότεροι Γερμανοί δεν τον εμπιστεύονται, κυρίως λόγω της προσέγγισής του στο ακροδεξιό AfD. Σε μία απροσδόκητη εξέλιξη, ο Μερτς δεν κατάφερε να γίνει σήμερα όπως ήταν αναμενόμενο, ο 10ος καγκελάριος της Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας.

Τα δύο εναπομείναντα εμπόδια παρουσιάζονταν ως τυπικότητες: Η συντηρητική Χριστιανοδημοκρατική Ένωση (CDU) συγκλήθηκε πρόσφατα για να εγκρίνει τον συνασπισμό με το κεντροαριστερό Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα (SPD) και λίγες μέρες αργότερα, τα μέλη του SPD, παρά τις γκρίνιες ορισμένων ενέκριναν τη συμμαχία.

Ο Μερτς δεν είχε ωστόσο καθόλου χρόνο για να χαρεί, καθώς το κοινοβούλιο για πρώτη φορά στην ιστορία του έφραξε τον δρόμο για την καγκελαρία. Παρά το γεγονός οτι κέρδισε τις εθνικές εκλογές στο τέλος Φεβρουαρίου, η προσωπική δημοτικότητα του 69χρονου φαίνεται να βρίσκεται σε μόνιμη πτώση: Σύμφωνα με δημοσκόπηση του Απριλίου από το ερευνητικό ινστιτούτο Forsa για το περιοδικό Stern, μόνο το 21% των ερωτηθέντων θεωρούν τον Mερτς αξιόπιστο - εννέα ποσοστιαίες μονάδες χαμηλότερα από ό,τι τον Αύγουστο και τρεις μονάδες χαμηλότερα από τον Ιανουάριο.

Η ίδια δημοσκόπηση διαπίστωσε ότι μόνο το 40% των ερωτηθέντων τον θεωρεί ισχυρό ηγέτη και το 27% πιστεύει ότι «ξέρει τι κινεί τους ανθρώπους», και τα δύο αυτά στοιχεία αντιπροσωπεύουν πτώση εννέα μονάδων από τον Ιανουάριο. Τα μόνα κριτήρια ηγεσίας στα οποία συγκέντρωσε πλειοψηφία στην έρευνα - περίπου το 60% των ερωτηθέντων πιστεύουν ότι «μιλάει κατανοητά».

Δεν αποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι δεν είναι ο πιο δημοφιλής υποψήφιος καγκελάριος που έχει δει ποτέ η Γερμανία. Αλλά η Ursula Münch, διευθύντρια της Ακαδημίας Πολιτικής Εκπαίδευσης Tutzing στη Βαυαρία, δήλωσε στην DW ότι δεν είναι μόνο δικό του λάθος. «Οι συνθήκες είναι πολύ διαφορετικές από ό,τι ήταν παλιά», είπε η Münch. «Έχουμε μια κυβέρνηση που έχει σχετικά μικρό ποσοστό υποστήριξης μεταξύ των ψηφοφόρων».

Ο Mερτς δεν επέλεξε την πιο τυχερή στιγμή στην ιστορία: Στην παραδοσιακή πολιτική ορολογία, ένας συνασπισμός CDU/CSU και SPD ονομάζεται «μεγάλος συνασπισμός», επειδή για πολλές δεκαετίες αυτά τα δύο κόμματα αντιπροσώπευαν τη συντριπτική πλειοψηφία των ψηφοφόρων της Γερμανίας (μερικές φορές πολύ πάνω από 80%). Στο κατακερματισμένο τοπίο του 2025, στο οποίο τα κόμματα έχουν διασπαστεί και διασπαστεί ξανά τα τελευταία 20 χρόνια, τα δύο μεγάλα κεντρώα κόμματα μπορούν να ισχυριστούν ότι αντιπροσωπεύουν μόνο το 45% των ψηφοφόρων, με βάση τα αποτελέσματα των εκλογών του Φεβρουαρίου.

Ζητήματα εμπιστοσύνης

Υπάρχουν δύο προφανείς λόγοι για τους οποίους η αντίληψη για την αξιοπιστία του μπορεί να έχει μειωθεί τους τελευταίους μήνες. Τον Ιανουάριο, ο Mερτς αθέτησε τον λόγο του όταν έγινε ο πρώτος ηγέτης του CDU που πέρασε μια πρόταση από την Bundestag με την υποστήριξη του ακροδεξιού κόμματος «Εναλλακτική για τη Γερμανία» (AfD), ολόκληρες παρατάξεις του οποίου θεωρούνται από τις υπηρεσίες πληροφοριών ως απειλή για τη δημοκρατική τάξη της Γερμανίας.

Για τους υποστηρικτές του CDU, ωστόσο, αυτό φάνηκε σαν μια λιγότερο κραυγαλέα στροφή 180 μοιρών από αυτήν που έκανε λίγες εβδομάδες αργότερα: Τον Μάρτιο, ο αρχηγός του κόμματος συμφώνησε σε μια μεταρρύθμιση για το φρένο χρέους με το SPD και τους Πράσινους, η οποία άνοιξε τον δρόμο για νέα δάνεια 1 τρισεκατομμυρίου ευρώ, κάτι που είχε αποκλείσει ρητά καθ' όλη τη διάρκεια της προεκλογικής εκστρατείας.

Δεν αποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι πολλοί από τους ψηφοφόρους του ένιωσαν προδομένοι. Σε μια δημοσκόπηση "Politbarometer" που διεξήγαγε ο δημόσιος ραδιοτηλεοπτικός φορέας ZDF εκείνη την εποχή, περίπου το 73% των Γερμανών συμφώνησαν ότι είχε εξαπατήσει τους ψηφοφόρους - συμπεριλαμβανομένου περίπου του 44% των υποστηρικτών του CDU/CSU.

Η μετωπική στάση του Mερτς

Ο Mερτς έχει προβλήματα που ανάγονται πολύ πιο πίσω από τις πρόσφατες αλλαγές πλεύσης. Οι έρευνες έχουν δείξει ότι είναι ιδιαίτερα αντιδημοφιλής μεταξύ των γυναικών. Μια έρευνα του Forsa από τον Μάρτιο του 2024 διαπίστωσε ότι μόνο το 9% των γυναικών ηλικίας 18 έως 29 ετών θεωρούσαν τον Mερτς ως τον προτιμώμενο υποψήφιο για την καγκελαρία.

Ο εν αναμονή καγκελάριος έχει δεχθεί κατηγορίες για μισογυνισμό. Το 1997, όπως συχνά αναφέρεται, ήταν ένα από τα μέλη της Bundestag που ψήφισαν κατά της αναγνώρισης του βιασμού εντός του γάμου ως έγκλημα. Τον Οκτώβριο του περασμένου έτους, επικρίθηκε επειδή απέρριψε την ιδέα των Υπουργικών Συμβουλίων με ισόρροπη εκπροσώπηση των φύλων, και αυτή η φήμη δεν βοηθήθηκε από μια φωτογραφία που δημοσιεύθηκε τον Φεβρουάριο που έδειχνε ότι οι κύριοι διαπραγματευτές του μπλοκ CDU/CSU ήταν όλοι άνδρες μέσης ηλικίας.

Είναι επίσης αντιδημοφιλής στην ανατολική Γερμανία, όπου σε δημοσκοπήσεις εμφανιζόταν τακτικά πίσω τόσο από την Άλις Βάιντελ του AfD όσο και από τον Όλαφ Σολτς του SPD κατά την προεκλογική περίοδο - εν μέρει, φαίνεται, λόγω της επιθετικής του στάσης απέναντι στη Ρωσία.

Το πρόβλημα του Mερτς με το AfD

Ο Μερτς φαίνεται να υπολόγισε ότι με τον δεξιό λαϊκισμό να αυξάνεται προφανώς σε όλο τον κόσμο, αυτό που θέλουν οι άνθρωποι είναι μία ηγεσία που μιλάει ευθέως. Αλλά ο λαϊκισμός δεν φαίνεται να τον κάνει πιο δημοφιλή.Τον Νοέμβριο του 2018, όταν ανακοίνωσε για πρώτη φορά την υποψηφιότητά του για να ανακτήσει την ηγεσία του CDU, ο Merz δημοσίευσε ένα tweet: «Μπορούμε να φτάσουμε ξανά στο 40% και να μειώσουμε στο μισό το AfD. Αυτό είναι δυνατό!», έγραψε. «Αλλά πρέπει να δημιουργήσουμε τις προϋποθέσεις για αυτό. Αυτό είναι το καθήκον μας».

Σχεδόν το αντίθετο έχει συμβεί. Από τότε που τελικά ανέλαβε ξανά την ηγεσία του CDU τον Ιανουάριο του 2022 (στην τρίτη του προσπάθεια), τα ποσοστά δημοτικότητας του κόμματος στις δημοσκοπήσεις παρέμειναν στο 24%, ενώ τα ποσοστά του AfD δεν έχουν μειωθεί στο μισό αλλά έχουν διπλασιαστεί: από 11% σε 24%. Τα ακροδεξιά και κεντροδεξιά κόμματα της Γερμανίας βρίσκονται πλέον σε αντιπαράθεση.

Αλλά, ο Μερτς δεν είχε ακόμη την ευκαιρία να γίνει καγκελάριος, και οι αναλυτές λένε οτι ίσως μπορέσει να πραγματοποιήσει την πρόβλεψή του για το AfD - αν η κυβέρνησή του λειτουργήσει χωρίς τις εσωτερικές συγκρούσεις που ταλαιπωρούσαν τον συνασπισμό του Σολτς, και αν δεν πληγεί από μια εξωτερική κρίση όπως η πανδημία COVID-19 ή η κλιμάκωση του πολέμου στην Ουκρανία, αυτό θα απαιτούσε από τον καγκελάριο να κάνει περισσότερες στροφές και να χάσει ακόμη περισσότερο την εμπιστοσύνη του. Αυτά είναι μεγάλα "αν". Και η σημερινή ανατροπή στο κοινοβούλιο δείχνει οτι αν και εφόσον εκλεγεί σε 14 ημέρες, ο δρόμος του θα ειναι στρωμένος με αγκάθια.

Ο Mερτς θεωρήθηκε αρχικά ισχυρός υποψήφιος ακριβώς λόγω του επιχειρηματικού του υπόβαθρου, καθώς υπήρξε μέλος του διοικητικού συμβουλίου της επενδυτικής εταιρείας BlackRock για αρκετά χρόνια, κάτι που υποτίθεται ότι σηματοδοτούσε την οικονομική του οξυδέρκεια. Τα τελευταία χρόνια, ωστόσο, οι λαϊκιστικές του δηλώσεις αφορούν όλο και περισσότερο τη μετανάστευση και αυτό δεν τον έχει βοηθήσει να το AfD.

Διαβάστε επίσης