Γκλεν Κένι: Ο επιστήμονας που «ζει» σε συνθήκες ακραίου καύσωνα για να σώσει ζωές

Στo τέλoς της άνοιξης, καθώς οι αρχές σε πολλές πόλεις του κόσμου έκαναν σχέδια για να προστατεύσουν τους κατοίκους τους από τη ζέστη του καλοκαιριού, ο δρ Γκλεν Κένι μπήκε σε έναν ειδικό θάλαμο μέσα στο εργαστήριό του στο Πανεπιστήμιο της Οτάβα, όπου η θερμοκρασία άγγιζε τους 40 βαθμούς Κελσίου. Έκλεισε ερμητικά την πόρτα και δεν βγήκε για τρεις συνεχόμενες ημέρες.

Δεν ήταν η πρώτη φορά που ο Καναδός επιστήμονας είχε εκτεθεί σκόπιμα σε θερμοκρασίες που θεωρούνταν ολοένα και πιο επικίνδυνες. Ούτε ήταν η δεύτερη, ούτε η τρίτη. Έχει χάσει το μέτρημα γύρω στις... 1000 φορές όπως λέει χαρακτηριστικά, και αυτό ήταν πριν από μερικά χρόνια.

Σκοπός του 61χρονου ερευνητή εδώ και χρόνια είναι να διαπιστώσει πώς ανταποκρίνεται το σώμα του στις «απάνθρωπες» θερμοκρασίες που παρατηρήθηκαν λόγου χάρη το 2021 κατά τη διάρκεια ενός φονικού καύσωνα που σκότωσε εκατοντάδες Καναδούς. Αν και ένιωθε καλά την πρώτη μέρα, τη δεύτερη, η εσωτερική του θερμοκρασία έφτασε για λίγο σχεδόν τους 40°C, πλησιάζοντας ένα επικίνδυνο επίπεδο, ενώ την τρίτη είχε χάσει περίπου 4,5 κιλά.

Ο κίνδυνος είναι το ζητούμενο. Ο Kένι έχει ανατρέψει τις υποθέσεις σχετικά με το πώς αντιδρά το ανθρώπινο σώμα στην υπερβολική ζέστη. Έχει επικεντρωθεί ιδιαίτερα στους εργαζόμενους και στην κατανόηση του γιατί μία άβολα ζεστή μέρα για κάποιον μπορεί να είναι μια απειλητική για τη ζωή κατάσταση έκτακτης ανάγκης για κάποιον άλλο. «Δεν πρόκειται μόνο για πολιτικές που θα προστατεύουν τους πολίτες ενώ εργάζονται. Είναι επίσης πολιτικές που θα διασφαλίζουν ότι θα είναι υγιείς καθ' όλη τη διάρκεια της ζωής τους», λέει ο Κένι.

Σε έναν κόσμο που θερμαίνεται με ραγδαίους ρυθμούς, ο δρ Κένι αποφάσισε να γίνει ο ίδιος το αντικείμενο της έρευνάς του, περνώντας πολλές «εργατοώρες» σε ειδικούς θαλάμους με θερμοκρασίες που φθάνουν ακόμη και τους 48°C, με στόχο να κατανοήσει σε βάθος τις επιπτώσεις του θερμικού στρες στον ανθρώπινο οργανισμό. Μια έρευνα της Toronto Star διαπίστωσε ότι οι σοβαροί τραυματισμοί στον χώρο εργασίας αυξάνονται τις πιο ζεστές ημέρες του καλοκαιριού, σε θερμοκρασίες που αναμένεται να γίνουν ολοένα και πιο συχνές λόγω της κλιματικής αλλαγής.

Ο Καναδός επιστήμονας είναι μέλος μιας παγκόσμιας ομάδας επιστημόνων που προσομοιώνουν κύματα καύσωνα σε σφραγισμένους περιβαλλοντικούς θαλάμους για να βελτιώσουν την κατανόησή μας για τις επιπτώσεις από τις υψηλές θερμοκρασίες. Η εργασία τους βοηθά τις κυβερνήσεις να ξαναγράψουν τους κανόνες δημόσιας υγείας και εταιρείες από την Adidas έως την United Airlines να βελτιώσουν τα προϊόντα και την προστασία των εργαζομένων σε μια προσπάθεια να ελαχιστοποιήσουν το αυξανόμενο κόστος σε ζωές και χρηματικές απώλειες.

Η Επιστήμη πίσω από τη Θυσία

Ο Kένι με πολυετή εμπειρία στη μελέτη της ακραίας ζέστης, τονίζει πως το θερμικό στρες δεν είναι ένα νέο πρόβλημα, αλλά πλέον αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι της ζωής μας. Η έρευνά του, που διεξάγεται στους ειδικούς θαλάμους, προσομοιώνει ακραίες συνθήκες καύσωνα, μελετώντας κατά κύριο λόγο πώς οι υψηλές θερμοκρασίες δοκιμάζουν το ανθρώπινο σώμα.

Η ομάδα του χρησιμοποιεί ένα μοναδικό στο είδος του μετρητή Snellen, ο οποίος μετρά με ακρίβεια την απώλεια θερμότητας από το σώμα ενός ατόμου. Τα ευρήματα της έρευνας δείχνουν μεταξύ άλλων ότι: Οι ηλικιωμένοι είναι ιδιαίτερα ευάλωτοι, καθώς αποθηκεύουν σχεδόν διπλάσια θερμότητα σε σχέση με τους νεότερους και ιδρώνουν λιγότερο αποτελεσματικά. Αυτό τους καθιστά πιο επιρρεπείς στη θερμοπληξία, μια δυνητικά θανατηφόρα κατάσταση που μπορεί να προκαλέσει βλάβες σε ζωτικά όργανα.

Η έκθεση στη ζέστη μειώνει τον χρόνο αντίδρασης και την ικανότητα συγκέντρωσης, γεγονός που έχει άμεσες επιπτώσεις στην παραγωγικότητα και την ασφάλεια των εργαζομένων. Οι υπάρχουσες οδηγίες για την υγεία και την ασφάλεια στην εργασία συχνά δεν λαμβάνουν υπόψη τις ατομικές διαφορές, αντιμετωπίζοντας όλους τους εργαζόμενους ως να έχουν τον ίδιο κίνδυνο. Ο Kένι προτείνει μεταξύ άλλων τη δημιουργία εξατομικευμένων σχεδίων για την ασφαλή εργασία.

Ο Κένι διευθύνει τη Μονάδα Έρευνας Ανθρώπινης και Περιβαλλοντικής Φυσιολογίας εδώ και 25 χρόνια και αποδίδει εν μέρει στην ανατροφή του την εστίαση στους εργαζόμενους. Ο πατέρας του ήταν πιλότος στη Βασιλική Καναδική Πολεμική Αεροπορία, μια δουλειά με έντονους στρεσογόνους παράγοντες, και η μητέρα του ήταν μια εργατική σύζυγος στρατιωτικού.

Το πιο ασυνήθιστο χαρακτηριστικό του παραμένει η τάση του να περιλαμβάνει τον εαυτό του στην έρευνα του εργαστηρίου του, αλλά και σε σκληρές εξωτερικές συνθήκες. Για να κατανοήσει την «βιωματική εμπειρία» της θερμότητας - και να διασφαλίσει ότι η έρευνά του είναι πρακτική στον πραγματικό κόσμο και χρήσιμη για τους ανθρώπους που την χρειάζονται περισσότερο έχει «δουλέψει» μεταξύ άλλων μαζί με εργάτες σε υπόγεια ορυχεία, αλλά και σε γραμμές ηλεκτρικής ενέργειας.

Συχνά απαντάει σε εκκλήσεις σχετικά με το Παγκόσμιο Κύπελλο της FIFA και ανησυχίες ότι η κλιματική αλλαγή θα κάνει ορισμένους αγώνες πολύ ζεστούς για τους αθλητές. Συμφωνεί με αυτές τις ανησυχίες, πιστεύει όμως ότι βλέπουμε το δέντρο και χάνουμε το δάσος. «Τι γίνεται με εκείνους τους εργαζόμενους που εκτίθενται στη ζέστη κάθε μέρα; Αυτή είναι η ζωή τους», είπε.

«Δεν έχουν την πολυτέλεια να είναι αθλητές και να χρειάζονται 24 ή 48 ώρες ανάρρωσης. Όχι, τα αφεντικά τους τους θέλουν εκεί την Δευτέρα το πρωί, ακριβώς στις 6 π.μ. για να κάνουν την ολοήμερη εργασία τους στη ζέστη. Λοιπόν, τι προστασία τους παρέχουμε; Πώς τους κρατάμε υγιείς;»

Ένα μοναδικό εργαλείο, για μία μοναδική έρευνα

Για να αντιμετωπίσει αυτά τα ερωτήματα, ο Κένι βασίστηκε σε ένα μοναδικό εργαλείο. Αλλά η εισαγωγή του στο εργαστήριό του παραλίγο να εκτροχιάσει την καριέρα του. Τη δεκαετία του 1990, άκουσε για έναν θάλαμο σχεδιασμένο για τη μέτρηση της θερμότητας του σώματος, ο οποίος είχε κατασκευαστεί τη δεκαετία του 1970 στο Πανεπιστήμιο Memorial του Newfoundland, αλλά αργότερα εγκαταλείφθηκε και αποθηκεύτηκε.

Γνωστός ως θερμομετρητής άμεσου αέρα, παρέχει έναν τρόπο για να χαρτογραφηθεί με μεγάλη ακρίβεια ο τρόπος με τον οποίο το σώμα αντιδρά σε ακραίες θερμοκρασίες, μετρώντας πόσος ιδρώτας εξατμίζεται και πόση θερμότητα μεταφέρεται μεταξύ του σώματος του ατόμου και του περιβάλλοντος. Ο Kένι το συγκρίνει με μαγνητική τομογραφία, αλλά για τον τρόπο με τον οποίο θερμορρυθμίζεται το σώμα τη διαδικασία του δηλαδή να διατηρήσει μια σταθερή εσωτερική θερμοκρασία.

Ο Kένι κανόνισε να μεταφερθεί ο θάλαμος στην Οτάβα. Αλλά μόλις έφτασε, ένα κομμάτι του εξωτερικού του πανεπιστημιακού κτηρίου έπρεπε να αφαιρεθεί για να τοποθετηθεί μέσα ο θάλαμος: Ήταν «τρελό», λέει. Ανακάλυψε επίσης ότι οι εσωτερικοί μηχανισμοί ήταν μουχλιασμένοι και έπρεπε να ανακατασκευαστούν.

«Φυσικά, η υπεύθυνή μου δεν χάρηκε όταν το ανακάλυψε. Μου έδωσε, νομίζω, περίπου έναν χρόνο για να το διορθώσω, αλλιώς υπέθεσα ότι μπορεί να είχα φύγει». Ο Κένι χρειάστηκε επίσης να βρει 2,5 εκατομμύρια δολάρια. Τελικά τα πήρε από τον αμερικανικό στρατό, ο οποίος είχε να αντιμετωπίσει έναν ολοένα και πιο ισχυρό αντίπαλο, τη ζέστη.

Οι ένοπλες δυνάμεις κατέγραψαν οκταπλάσια αύξηση στις νοσηλείες από θερμοπληξία σε διάστημα περίπου δύο δεκαετιών. Στη μάχη της Νατζάφ τον Αύγουστο του 2004, το 10% των μαχητών ήταν ανίκανοι λόγω θερμικού στρες και έπρεπε να απομακρυνθούν, σύμφωνα με μια ομάδα εργασίας του ΝΑΤΟ. «Οι θερμοπληξίες συχνά εξαντλούν την προβλεπόμενη ιατρική υποστήριξη», ανέφερε η ομάδα εργασίας.

Η χρηματοδότηση επέτρεψε στον Κένι να παράσχει δεδομένα στον στρατό που βελτίωσαν την καθοδήγηση για το πόσο καιρό τα στρατεύματα μπορούσαν να παραμείνουν εκτεθειμένα σε ακραίες θερμοκρασίες πριν διακινδυνεύσουν σοβαρό τραυματισμό και να συμβάλει στην έρευνα που αναδιαμόρφωσε την κατανόησή μας για το πόσο θερμαίνεται πραγματικά το ανθρώπινο σώμα.

Το οικονομικό και ανθρώπινο κόστος της κλιματικής αλλαγής

Η έρευνά του είναι κρίσιμη, καθώς τα στοιχεία δείχνουν ότι το κόστος της ακραίας ζέστης είναι ήδη τεράστιο. Περίπου μισό εκατομμύριο άνθρωποι πεθαίνουν ετησίως ως αποτέλεσμα της ακραίας ζέστης, αριθμός μεγαλύτερος από τους θανάτους που προκαλούνται συνολικά από τυφώνες, σεισμούς και πλημμύρες.

Το ετήσιο κόστος των χαμένων ωρών εργασίας αναμένεται να φτάσει τα 2,4 τρισεκατομμύρια μέχρι τις αρχές της επόμενης δεκαετίας, λόγω της μειωμένης παραγωγικότητας των εργαζομένων. Επιπλέον οι διαταραχές στην αγροτική παραγωγή και τον ενεργειακό εφοδιασμό απειλούν άμεσα τις παγκόσμιες αγορές και συμβάλλουν στον πληθωρισμό.

Τα ευρήματα της έρευνας του δρος Κένι και των συνεργατών του αρχίζουν να μεταφράζονται σε πρακτικές λύσεις, καθώς κυβερνήσεις και διεθνείς οργανισμοί, όπως ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας, αναθεωρούν τις οδηγίες τους για τη δημόσια υγεία. Για παράδειγμα, η έρευνα του Όλι Τζέι πρώην συνεργάτη του Kenny, έδειξε ότι οι ηλεκτρικοί ανεμιστήρες σε υγρά περιβάλλοντα μπορούν να είναι αποτελεσματικοί σε υψηλότερες θερμοκρασίες από ό,τι πιστευόταν, οδηγώντας στην επικαιροποίηση των σχετικών συστάσεων.

Πρακτικές εφαρμογές της έρευνας

Στο πλαίσιο αυτό εταιρείες όπως η United Airlines δοκιμάζουν φορητές συσκευές που παρακολουθούν τα βιομετρικά στοιχεία των εργαζομένων για να τους προστατεύσουν από την υπερβολική ζέστη. Άλλες, όπως η SmartCone Technologies, χρησιμοποιούν τα δεδομένα της έρευνας για να αναπτύξουν στρατηγικές μείωσης της έκθεσης στη θερμότητα, όπως η εναλλαγή των εργασιών.

Η έρευνα εφαρμόζεται και στον αθλητισμό. Το Australian Open χρησιμοποιεί πλέον δεδομένα από αισθητήρες για να προειδοποιεί για επικίνδυνα επίπεδα θερμικού στρες, ενεργοποιώντας διαλείμματα και μέτρα ψύξης για τους αθλητές που συμμετέχουν στη διοργάνωση. Επισης εταιρείες όπως η Adidas και η Decathlon βασίζονται σε παρόμοιες μελέτες για να σχεδιάζουν αθλητικά ρούχα που βελτιώνουν τον αερισμό και την εφίδρωση.

Αυτές τις μέρες, ο Κένι θα επιστρέψει στο εργαστήριό του για μια ακόμη τριήμερη έκθεση, για να δει πώς ο εγκλιματισμός στη ζέστη του καλοκαιριού μεταβάλλει την ικανότητα του σώματός του να αντιδρά. «Η διεξαγωγή αυτών των δοκιμών είναι ένα πράγμα», λέει. Αλλά «η μετατροπή τους σε ουσιαστικές πληροφορίες απαιτεί εμπειρία» λέει. Ο ίδιος και οι συνάδελφοί του θα συνεχίσουν να πιέζουν τα όρια της επιστήμης.

Μελετούν πώς μπορεί ο εγκλιματισμός στη ζέστη να βοηθήσει τον ανθρώπινο οργανισμό να προσαρμοστεί, και προσομοιώνουν ακόμα πιο ακραία σενάρια καύσωνα για να προετοιμάσουν την ανθρωπότητα για τους κινδύνους ενός δυστοπικού και ακραία πιο θερμού μέλλοντος. Η δουλειά τους δεν είναι απλώς ακαδημαϊκή. Μετατρέπει την επιστημονική γνώση σε πρακτικά εργαλεία που μπορούν να σώσουν ζωές και να θωρακίσουν την οικονομία ενάντια στην κλιματική κρίση.