Η ιστορία πίσω από το στόλισμα του πρώτου Χριστουγεννιάτικου Δέντρου

Χριστουγεννιάτικο Δέντρο: Μια ιστορία που έρχεται από τα βάθη των αιώνων. Πώς από την ιερότητα των των «ειδωλολατρών» φτάσαμε στα πολύχρωμα ηλεκτρικά φωτάκια του Tόμας Έντισον; Το έθιμο του Χριστουγεννιάτικου Δέντρου διατηρείται στα χρόνια και από λαό σε λαό. Μπαίνουμε στο πνεύμα των γιορτών μέσα από την ιστορία του

Μαριάννα Κρασανάκη

18/12/2022 10:01

Τα Χριστούγεννα έχουν μια ιδιαίτερη θέση στην καρδιά της υφηλίου, όπου οι πολίτες περιμένουν με ανυπομονησία να στολίσουν το Χριστουγεννιάτικο Δέντρο, να τοποθετήσουν τα φωτάκια και τα στολίδια αλλά και να διακοσμήσουν σπίτια, πλατείες και δρόμους ώστε η κάθε πόλη, το κάθε χωριό και το κάθε νησί να «μυρίσει»... Χριστούγεννα.

Η λατρεία των δέντρων, που ήταν συνηθισμένο φαινόμενο στους ειδωλολάτρες Ευρωπαίους, επιβίωσε και μετά τον εκχριστιανισμό τους σε διάφορα έθιμα.

Το δέντρο των Χριστουγέννων απoτελεί σήμερα διεθνές χριστουγεννιάτικο έθιμο. Ως χριστουγεννιάτικο σύμβολο έρχεται από τον 8ο αιώνα, όταν ο Άγιος Βονιφάτιος θέλησε περί το 750 μ.Χ. να εξαλείψει την μέχρι τότε αποδιδόμενη ιερότητα των «ειδωλολατρών» στη βελανιδιά, αντικαθιστώντας την με το έλατο, δηλαδή το δέντρο των Χριστουγέννων.

Το Χριστουγεννιάτικο Δέντρο στα νεότερα χρόνια

Το Χριστουγεννιάτικο Δέντρο στα νεότερα χρόνια προέρχεται από τη Γερμανία. Οι πολίτες της Ευρωπαϊκής χώρας έστησαν το δέντρο του Παραδείσου μέσα στα σπίτια τους στις 24 Δεκεμβρίου, στη θρησκευτική γιορτή του Αδάμ και της Εύας.

Στην αρχή κρεμούσαν πάνω τους λεπτά μπισκότα, τα οποία συμβόλιζαν την όστια, το χριστιανικό σύμβολο της σωτηρίας. Αργότερα τα γλυκίσματα έγιναν σε διάφορα σχήματα ενώ στη συνέχεια στη διακόσμηση προστέθηκαν κεριά που συμβόλιζαν τον Χριστό.

Η πρώτη τους ματιά — Τρία μικρά παιδιά με το χριστουγεννιάτικο δέντρο και τα δώραLibrary of Congress / Burrell, D. T. (David T.)

Στο ίδιο δωμάτιο υπήρχε εκείνη την περίοδο και η πυραμίδα των Χριστουγέννων, μια τριγωνική ξύλινη κατασκευή με ράφια, πάνω στην οποία τοποθετούσαν χριστουγεννιάτικα ειδώλια, κλαδιά, κεριά και ένα αστέρι. Τον 16ο αιώνα είχε ήδη συντελεστεί η συγχώνευση της πυραμίδας των Χριστουγέννων και του δέντρου του Παραδείσου, από την οποία προήλθε το δέντρο των Χριστουγέννων.

Σύμφωνα με ερευνητές το πρώτο στολισμένο δέντρο φαίνεται να ήταν εκείνο της Γερμανίας το 1539 και εκτός από μπισκότα, το στόλιζαν με είδη ρουχισμού ή άλλα χρήσιμα είδη, τα οποία με το πέρας των χρόνων εξελίχθηκαν μόνο σε διακοσμητικά αντικείμενα.

Κατά την παράδοση ο πρώτος που στόλισε δέντρο ήταν ο Μαρτίνος Λούθηρος.

Η διάδοση του εθίμου του Χριστουγεννιάτικου Δέντρου

Το έθιμο του Χριστουγεννιάτικου Δέντρου έφτασε στην Αγγλία στις αρχές του 19ου αιώνα και έγινε γνωστό στα μέσα της ίδιας εκατονταετίας χάρη στον Γερμανό πρίγκιπα Αλβέρτο και τη Βασίλισσα Βικτωρία. Το Βικτωριανό δέντρο στολιζόταν με κορδέλες, χάρτινες αλυσίδες, διάφορα κεριά, γλυκά και εντυπωσιακά κέικ.

Στη Βόρεια Αμερική το Χριστουγεννιάτικο Δέντρο έγινε γνωστό από τους Γερμανούς αποίκους στις αρχές του 17ου αιώνα ενώ απέκτησε ιδιαίτερη φήμη από τον 19ο αιώνα και μετά.

Η Πρώτη Κυρία Ρόζαλιν Κάρτερ υποδέχεται το χριστουγεννιάτικο δέντρο του Λευκού Οίκου μαζί με άλλους, μπροστά από τον Λευκό Οίκο, στην Ουάσιγκτον, D.C, 6 Δεκεμβρίου 1979Library of Congress / Leffler, Warren K.

Το ίδιο δημοφιλή ήταν τα Χριστουγεννιάτικα Δέντρα στην Αυστρία, την Ελβετία, την Πολωνία και την Ολλανδία.

Τον 19ο και 20ό αιώνα οι Αμερικανοί ιεραπόστολοι εισήγαγαν τα Χριστουγεννιάτικα δέντρα στην Κίνα και την Ιαπωνία, τα οποία επέλεξαν να τα στολίζουν με περίπλοκα σχέδια από χαρτί.

Αξίζει να σημειωθεί ότι στις 22 Δεκεμβρίου του 1882, ο Τόμας Έντισον ηλεκτροφώτισε το πρώτο Χριστουγεννιάτικο Δέντρο στη Νέα Υόρκη, αντικαθιστώντας τα κεριά με ηλεκτρικούς λαμπτήρες, που ο ίδιος είχε ανακαλύψει.

Τα πρώτα ηλεκτρικά φώτα δέντρων διακοσμούν το χριστουγεννιάτικο δέντρο το 1882 στο σπίτι του Edward H. Johnson. Τα κόκκινα, λευκά και μπλε φωτάκια σε μέγεθος καρυδιού κατασκευάστηκαν ειδικά από το προσωπικό του Edison.edisonmuckers.org

Το Χριστουγεννιάτικο Δέντρο στην Ελλάδα

Το έθιμο στολισμού του Χριστουγεννιάτικου Δέντρου ήρθε στην Ελλάδα την περίοδο της Βαυαροκρατίας όταν τα Χριστούγεννα του 1834 η κατοικία του Βαυαρού Βασιλιά Όθωνα στο Ναύπλιο στολίστηκε με δέντρο, ενώ τα επόμενα χρόνια συνεχίστηκε στο παλάτι των Αθηνών. Στις 24 Δεκεμβρίου 1843 για πρώτη φορά στήθηκε το Χριστουγεννιάτικο Δέντρο σε ελληνικό σπίτι, συγκεκριμένα στο αρχοντικό του Ναξιώτη Ιωάννη Παπαρρηγόπουλου, γενικού Προξένου της Ρωσίας στην Αθήνα.

Η αλήθεια είναι ότι το έθιμο αυτό δεν έφτασε στη χώρα μας το ίδιο γρήγορα με την υπόλοιπη Ευρώπη. Τη δεκαετία του '30 κάποια σπίτια στην πόλη άρχισαν να στολίζουν, ενώ μεταπολεμικά το έθιμο διαδόθηκε γρήγορα τόσο στις πόλεις όσο και στην επαρχία.

Αξίζει να σημειωθεί ότι η προσπάθεια να αντικατασταθεί το χριστουγεννιάτικο δέντρο με το ελληνικό καραβάκι δεν απέδωσαν στα μέσα της δεκαετίας του 1970.

Πρωτοχρονιά στην Πλατεία Συντάγματος το 1999 Πηγή: Eurokinissi

Έναρξη Χριστουγεννιάτικων εκδηλώσεων - Πλατεία Συντάγματος, 2003 Πηγή: Eurokinissi

Το Χριστουγεννιάτικο Δέντρο στο Σύνταγμα το 2007 Πηγή: Eurokinissi

Το Χριστουγεννιάτικο δέντρο στο Σύνταγμα, 2015 Πηγή: INTIME

Τα εμβληματικότερα Χριστουγεννιάτικα Δέντρα

Τα πιο σημαντικά Χριστουγεννιάτικα Δέντρα στον κόσμο είναι εκείνα που στολίζονται στα Ανάκτορα του Μπάκιγχαμ στο Λονδίνο και στον Λευκό Οίκο στις ΗΠΑ. Αν και κάποιες από τις χώρες δεν είναι χριστιανικές, για καθαρά εμπορικούς και τουριστικούς λόγους τα δέντρα στολίζονται την περίοδο των εορτών.

Το πιο ακριβό Χριστουγεννιάτικο Δέντρο στον κόσμο σήμερα είναι αυτό στο ξενοδοχείο Emirates Palace στο Αμπού Ντάμπι, στα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα. Εκεί όλα τα στολίδια είναι πανάκριβα κοσμήματα με πολύτιμες πέτρες, οι οποίες διατίθενται για πώληση και η συνολική τους αξία φθάνει τα 11 εκατομμύρια δολάρια.