Τα «ψιλά γράμματα» της ανακήρυξης ΑΟΖ στο Ιόνιο και τα επόμενα βήματα
Ήταν Ιούνιος του 2020 όταν οι υπουργοί εξωτερικών Ελλάδας και Ιταλίας, Νίκος Δένδιας και Λουίτζι ντι Μάιο αντίστοιχα προχώρησαν στην υπογραφή συμφωνίας για την οριοθέτηση Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης ανάμεσα στις δύο χώρες, κλείνοντας έτσι μια πολυετή εκκρεμότητα και ταυτόχρονα στέλνοντας ένα μήνυμα προς την Τουρκία που επιμένει ακόμη και σήμερα να ζητά συνδιαχείριση στο Αιγαίο.
Η απόφαση για την έκδοση του Προεδρικού Διατάγματος στηρίζεται πάνω σε αυτή τη συμφωνία και πάμε να δούμε τα «ψιλά γράμματα» που μας είχανε απασχολήσει και το 2020. Η προσοχή μας θα πρέπει να στραφεί στα βόρεια του Ιονίου και συγκεκριμένα στα νησιά όπως είναι οι Στροφάδες νοτίως της Ζακύνθου και τα Διαπόντια Νησιά βορείως της Κέρκυρας. Όπως προκύπτει από το προεδρικό διάταγμα τα νησιά αυτά έχουν μειωμένη επήρεια, από τα Διαπόντια νησιά (80%) και τις Στροφάδες (32%).
Η Τουρκία, τότε είχε σπεύσει να κάνει να αναγωγή και προβολή των επιπτώσεων στο χώρο του Αιγαίου και ειδικά στην περιοχή του Καστελόριζου. Ο τότε υπουργός εξωτερικών της Τουρκίας, Μεβλούτ Τσαβούσογλου, δήλωσε ότι η συμφωνία αποδεικνύει την εγκυρότητα των επιχειρημάτων της Άγκυρας σχετικά με τις θαλάσσιες συμφωνίες.
Όμως σύμφωνα και με τα έγγραφα του προεδρικού διατάγματος και της ίδιας της ελληνοιταλική συμφωνίας, αναφέρεται στο προοίμιο, άρθρο 1 ότι οι δύο χώρες αποφάσισαν να χρησιμοποιήσουν και για την ΑΟΖ, την γραμμή οριοθετήσεως της υφαλοκρηπίδας, παραπέμποντας στην αντίστοιχη Συμφωνία του 1977. Ακόμη και αν δεχτούμε ότι στα Διαπόντια νησιά και στις Στροφάδες συμφωνήθηκε μικρότερη απόσταση από την ελληνική γραμμή αφετηρίας, σε σχέση με την ιταλική, δηλαδή σε βάρος της Ελλάδος, στην Κεφαλονιά συμφωνήθηκε μεγαλύτερη απόσταση από ελληνικής πλευράς σε σχέση με αυτή της ιταλικής, δηλαδή σε βάρος της Ιταλίας.
Το διάταγμα επισημαίνει επίσης ότι η χώρα διατηρεί το δικαίωμα να ασκήσει αντίστοιχα δικαιώματα σε άλλες περιοχές των ακτών της, πάντα σύμφωνα με τις διατάξεις του Δικαίου της Θάλασσας.
Και ερχόμαστε τώρα στην επόμενη ημέρα που ασφαλώς αφορά στην οριοθέτηση ΑΟΖ με την Αλβανίας και αν η χθεσινή εξέλιξη και το παρόν καθεστώς της μειωμένης επήρειας ειδικά σε ότι αφορά στα Διαπόντια Νησιά πρόκειται να επηρεάσει και τις διαπραγματεύσεις με τα Τίρανα.
Η Ελλάδα και η Αλβανία είχαν ήδη συμφωνήσει σε μια διευθέτηση των ΑΟΖ το 2009, η οποία όμως δεν εφαρμόστηκε ποτέ, καθώς η Αλβανία δεν την επικύρωσε, με το Συνταγματικό Δικαστήριο της χώρας να την καταρρίπτει. Σημαντικός παράγοντας ήταν η Τουρκία, που χρησιμοποίησε την επιρροή της στην Αλβανία να χαλάσει τη συμφωνία.
Η Αλβανία από το 1970 θέσπισε ευθείες γραμμές βάσης, οι οποίες δεν φαίνεται να επηρεάζουν την οριοθέτηση των θαλασσίων ζωνών με την Ελλάδα, καθώς αρχίζουν βόρεια του Κόλπου της Αυλώνας. στη συμφωνία του 2009, για τη χάραξη της μέσης γραμμής μεταξύ Ελλάδας και Αλβανίας, λήφθηκε υπόψη εκατέρωθεν η φυσική ακτογραμμή.
Κατά τη χάραξη της μέσης γραμμής, υπολογίστηκαν ως «κλειστοί» όλοι οι κόλποι της Κέρκυρας, της Φτελιάς και της Βούρλιας, ενώ δεν συνέβη το ίδιο για την Αλβανία με τον Κόλπο των Αγίων Σαράντα, που βρίσκεται κοντά στην Κέρκυρα. Τότε η αλβανική αντιπολίτευση αμφισβήτησε την επήρεια νησιών όπως η Κέρκυρα οι Οθωνοί, η Ερεικούσσα και το Λαζαρέτο μια νησίδα κοντά στην ανατολική ακτή της Κέρκυρας.
Οι δύο χώρες έχουν καταλήξει στις αρχές επί των οποίων θα γίνει η παραπομπή στη Χάγη, όμως το θέμα δεν έχει προχωρήσει λόγω πιέσεων της Τουρκίας.