Παγκόσμια Ημέρα των Ζώων: Μια έκθεση διαφορετική από τις άλλες -«Δικαιοσύνη για τη μη ανθρώπινη ζωή»

Ποια είναι σήμερα η αληθινή σχέση μας με τα ζώα; Πίσω από κάθε βλέμμα που ανταλλάσσουμε με ένα ζώο, κρύβεται μια μικρή ιστορία αποξένωσης, μια αμφιθυμία γεμάτη θαυμασμό και αδιαφορία – κι ένα ανομολόγητο χρέος προς κάθε πλάσμα που μοιράζεται τον κόσμο μας.

Στον σύγχρονο ρυθμό ζωής, τα ζώα μετατράπηκαν σταδιακά σε «σκιές» που κινούνται διακριτικά μέσα στους δρόμους, πίσω από γυάλινους τοίχους, ή συρρικνωμένα σε αφανή ράφια καταστημάτων, λησμονημένα από τη συλλογική μας συνείδηση. Πού βρισκόμαστε λοιπόν, ως κοινωνία, απέναντι στα ζώα; Μπορούμε πραγματικά να συζητούμε για περιβαλλοντική δικαιοσύνη και να αφήνουμε στο περιθώριο την ίδια τη μη ανθρώπινη ζωή;

Το Εθνικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης δίνει δυναμική απάντηση σε αυτά τα ερωτήματα με την έκθεση Why Look at Animals? Δικαιοσύνη για τη μη ανθρώπινη ζωή, σε επιμέλεια της Κατερίνας Γρέγου. Είναι τολμηρή, πολυφωνική και σπάνια διοργάνωση: πάνω από 60 καλλιτέχνες από 25 χώρες, περισσότερα από 200 έργα καταλαμβάνουν κάθε όροφο του Μουσείου – ένα σιωπηλό αλλά εύγλωττο κάλεσμα για ενσυναίσθηση, διάλογο και αναθεώρηση της θέσης των ζώων στον κόσμο μας.

Εμπνευσμένη από το εμβληματικό βιβλίο του John Berger, η έκθεση «ξεδιπλώνει» τις διαδρομές της ανθρώπινης ιστορίας που οδήγησαν στην περιθωριοποίηση των ζώων: από συνταξιδιώτες στη ζωή και το μύθο, έγιναν σταδιακά αντικείμενα, θέαμα, ή ακόμη και «προϊόντα». Χάσαμε τον συναισθηματικό δεσμό – και μαζί του, την προσωπική ευθύνη απέναντί τους. Η βιομηχανική εκμετάλλευση, η αστική απομόνωση, η καταστροφή των ενδιαιτημάτων, η επιστημονική «απογύμνωση» της μοναδικής φύσης τους, όλα γίνονται σκηνές ενός καθημερινού θεάτρου αποξένωσης και σιωπής.

Το ταξίδι της έκθεσης ξεκινά στο υπόγειο του μουσείου, εκεί που διασταυρώνονται οι μνήμες της αποικιοκρατίας, της τεχνολογικής και βιομηχανικής προόδου και των πρώτων μαζικών καταστροφών του ζωικού βασιλείου. Στους ψηλότερους ορόφους, έργα μένουν να μαρτυρήσουν επιζήμιες πρακτικές, να αποκαλύψουν τις δυνατότητες ακτιβισμού και νέες μορφές γνώσης. Στην κορυφή, η τέχνη και το παιχνίδι γίνονται σύμμαχοι για να οραματιστούμε έναν επόμενο κόσμο, όπου τα ζώα θα βρουν ξανά τη φωνή, τη δημιουργικότητα και την αξιοπρέπειά τους, και όπου άνθρωπος και μη ανθρώπινη ζωή θα συνυπάρχουν σε αρμονία.

Η Why Look at Animals? δεν είναι απλώς μια έκθεση εικόνων- είναι ένα κάλεσμα να δούμε το ζώο απέναντί μας με τα μάτια της δικαιοσύνης, της συντροφικότητας, της ενσυναίσθησης. Να σηκώσουμε το βάρος που η ιστορία και η καθημερινότητά μας έχουν φορτώσει στις πλάτες αυτών των πλασμάτων. Και να αναγνωρίσουμε πως το μέλλον του πλανήτη –και το δικό μας– είναι αξεδιάλυτα δεμένο με το μέλλον όλων των υπάρξεων που μοιράζονται το σπίτι μας: τη γη.

Γιατί τελικά δεν κοιτάζουμε τα ζώα… Τα ζώα μας κοιτούν πίσω. Και μέσα σε αυτό το βλέμμα υπάρχει η πιο βαθιά ερώτηση για το ήθος, τη δικαιοσύνη και τη συλλογική μας μοίρα.

Η έκθεση Why Look at Animals? Δικαιοσύνη για τη μη ανθρώπινη ζωή αποτελεί τον πυρήνα ενός μεγάλου δημόσιου διαλόγου που θέτει στο επίκεντρο της περιβαλλοντικής και κοινωνικής συζήτησης δικαιώματα που παρέμεναν σιωπηρά. Το ΕΜΣΤ καλεί τους επισκέπτες να αναλογιστούν, να αισθανθούν και να πράξουν, υψώνοντας επιτέλους το ανάστημά μας απέναντι στην αδικία που διαπράττεται σε βάρος της ζωής που σπάνια είναι ορατή, αλλά πάντα παρούσα γύρω μας.

Η έκθεση

Αφετηρία της έκθεσης είναι ο όροφος -1 του μουσείου. Εδώ εξετάζονται τα αλληλένδετα φαινόμενα της αποικιοκρατίας, της εκβιομηχάνισης και της τεχνολογικής «προόδου», που οδήγησαν στην πρώτη μεγάλης κλίμακας καταστροφή βιότοπων και στη βίαιη εκμετάλλευση ζώων. Από το ισόγειο και πάνω, οι επισκέπτες θα συναντήσουν έργα που εστιάζουν στην κατάσταση των ζώων σήμερα: πώς επιβιώνουν σε αστικά περιβάλλοντα, αλλά και παραδείγματα ακτιβισμού για τα δικαιώματά τους και νέες μορφές γνώσης σχετικά με αυτά, μεταξύ άλλων. Τέλος, στον τέταρτο όροφο του μουσείου διασταυρώνονται η ποιητική, ο οικοφεμινισμός, ο ανιμισμός, το παιχνίδι, η δημιουργικότητα και το χιούμορ και τα ζώα διεκδικούν την χαμένη αξιοπρέπειά τους, ενώ καλούμαστε να φανταστούμε έναν μελλοντικό κόσμο με πιο αρμονική διαειδική συνύπαρξη και συνεργασία.

Στην Έκθεση συμμετέχουν οι καλλιτέχνες: Art Orienté Objet (Marion Laval-Jeantet & Benoît Mangin), Sammy Baloji, John Berger, Mike Dibb & Chris Rawlence, Ευριπίδης Βαβούρης, Κωστής Βελώνης, Elisabetta Benassi, Kasper Bosmans, Rossella Biscotti, Xavi Bou, Nabil Boutros, David Brooks, Ang Siew Ching, David Claerbout, Marcus Coates, Sue Coe, Simona Denicolai & Ivo Provoost, Mark Dion, Maarten Vanden Eynde, Jakup Ferri, Αλέξανδρος Γεωργίου, Igor Grubić, Laura Gustafsson & Terike Haapoja, Joseph Havel, Lynn Hershman Leeson, Annika Kahrs, Μενέλαος Καραμαγγιώλης, Anne Marie Maes, Britta Marakatt-Labba, Lin May Saeed, Νίκος Μάρκου, Άγγελος Μεργές, Wesley Meuris, Tiziana Pers, Πάρις Πετρίδης, Τζάνις Ράφα, Minna Rainio & Mark Roberts, Marta Roberti, Mostafa Saifi Rahmouni, Πάνος Σκλαβενίτης, Jonas Staal, Daniel Steegmann Mangrané, Oussama Tabti, Emma Talbot, Νίκος Τρανός, Μαρία Τσάγκαρη, Δημήτρης Τσουμπλέκας, Cheng Xinhao, Driant Zeneli.

Διαβάστε επίσης

• Peter Singer: Ο παγκόσμιος θεμελιωτής των δικαιωμάτων των ζώων ανοίγει τα χαρτιά του στο Newsbomb.gr
• «HIDDEN»: Η σοκαριστική έκθεση φωτογραφίας για όσα φοβόμαστε να δούμε
• «Παράδειγμα, όχι μαστίγιο»: Τελικά οι πολύ αυστηρές ποινές προστατεύουν τα ζώα ή μήπως όχι;