Το σχέδιο των αρχαίων Ελλήνων για να νικήσουν τους Πέρσες στη ναυμαχία της Σαλαμίνας
Η Ναυμαχία της Σαλαμίνας, που διεξήχθη τον Σεπτέμβριο του 480 π.Χ. ανάμεσα στους Πέρσες και έναν κατά πολύ υποδεέστερο αριθμητικά ελληνικό στόλο, θεωρείται από πολλούς ιστορικούς ως μία από τις πιο αποφασιστικές μάχες στην παγκόσμια ιστορία.
Νέα έρευνα από το Κέντρο Ατμοσφαιρικής Φυσικής και Κλιματολογίας της Ακαδημίας Αθηνών υποστηρίζει ότι οι Έλληνες επέλεξαν τη Σαλαμίνα ως πεδίο μάχης μετά από μελέτη των τοπικών κλιματικών συνθηκών, μια πρωτοποριακή προσέγγιση για αυτήν την ιστορική αναμέτρηση.
Κατά την κλασική περίοδο, η Αθήνα ανέδειξε τον πολιτισμό, τη φιλοσοφία και το δημοκρατικό πολίτευμα, στοιχεία που άνθισαν μετά τη νίκη των Ελλήνων στους Περσικούς Πολέμους. Παρόμοια με τη μάχη των Θερμοπυλών, η Σαλαμίνα έχει αποκτήσει ηρωτικό χαρακτήρα. Οι ελληνικές πόλεις-κράτη συγκέντρωσαν περίπου370 τριήρεις, ενώ οι Πέρσες διέθεταν πάνω από1.000, σύμφωνα με αρχαίες πηγές.
Ο βασιλιάς Ξέρξης ήλπιζε να συντρίψει τους Έλληνες με την υπεροχή του στόλου του. Ο Θεμιστοκλής, επικεφαλής των ελληνικών πλοίων, εκμεταλλεύτηκε τη στενότητα του Στενού της Σαλαμίνας, προσελκύοντας τον περσικό στόλο σε περιορισμένο χώρο όπου η αριθμητική υπεροχή των Περσών μετατράπηκε σε μειονέκτημα λόγω της δυσκολίας ελιγμών και οργάνωσης.
Ο ρόλος του κλίματος στην ελληνική νίκη
Όμως, πέρα από τη στρατιωτική ευφυΐα του Θεμιστοκλή, η πρόσφατη μελέτη της Ακαδημίας Αθηνών αναδεικνύει τη σημασία της γνώσης των κλιματικών συνθηκών. Η έρευνα, υπό την καθοδήγηση του καθηγητή Χρήστου Ζερεφού και δημοσιευμένη στο επιστημονικό περιοδικό Atmosphere, διαπιστώνει ότι τα σύγχρονα δεδομένα για τους ανέμους στο Στενό της Σαλαμίνας συμφωνούν με τις αρχαίες μαρτυρίες.
Σύμφωνα με τη μελέτη, οι Έλληνες επέλεξαν να επιτεθούν αργά το πρωί, όταν οι τοπικοί άνεμοι - οι γνωστοί ως «Ετησίων» βόρειοι άνεμοι και οι νότιοι θαλάσσιοι άνεμοι της Σαρωνίδας - δημιουργούσαν δυσκολίες στους Πέρσες να υποχωρήσουν. Αυτοί οι άνεμοι παγίδεψαν τον περσικό στόλο στο στενό κατά το απόγευμα, επιτρέποντας την ελληνική νίκη πριν από τη δύση του ηλίου.
Η συγκεκριμένη ατμοσφαιρική κατάσταση, που παρατηρείται κυρίως από Μάιο έως Σεπτέμβριο, όταν η έντονη ηλιοφάνεια θερμαίνει την ατμόσφαιρα, υπήρχε και κατά τον Σεπτέμβριο του 480 π.Χ., σύμφωνα με το παραδοσιακό χρονολόγιο της μάχης. Η νίκη στη Σαλαμίνα αποτέλεσε καθοριστικό σημείο για την αποτροπή της περσικής εισβολής στην Ελλάδα και τη διαμόρφωση της πορείας της δυτικής ιστορίας.
Η έρευνα αυτή προσφέρει νέα οπτική στην κατανόηση της αρχαίας στρατηγικής, υπογραμμίζοντας τη σημασία της μελέτης του φυσικού περιβάλλοντος στις ιστορικές μάχες και αναδεικνύει το συνδυασμό ανθρώπινης ευφυίας και περιβαλλοντικής γνώσης ως κλειδί της ελληνικής νίκης στη Ναυμαχία της Σαλαμίνας.