Η Αγία Σοφία, η Μονή της Χώρας και οι άλλες βυζαντινές εκκλησίες που ο Ερντογάν μετέτρεψε σε τζαμιά

Ο Ταγίπ Ερντογάν έχει κάνει μία ισλαμιστική στροφή. Αυτό δεν είναι φανερό μόνο από τις προκλήσεις κατά της Ελλάδας αλλά από την όλη διαχείριση του θρησκευτικού ζητήματος στην Τουρκία.

Εδώ και χρόνια επιχειρεί παρουσιάσει αυτόν αλλά και την Τουρκία ως προστάτες του μουσουλμανικού κόσμου απέναντι στην Δύση. Εν μέρει, ειδικά όπως δείχνουν τα γεγονότα των τελευταίων ημερών φαίνεται σε έναν βαθμό να το πετυχαίνει. Οι επιθέσεις που εξαπέλυσε κατά του Μακρόν εισακούστηκαν σε μερίδα του μουσουλμανικού κόσμου και προκάλεσαν διαδηλώσεις κατά της Δύσης. Εσωτερικά, όμως, ο Ταγίπ Ερντογάν τι κάνει;

Ο πρόεδρος της Τουρκίας παρά το γεγονός πως ξεκίνησε ως ένας εν μέρει κοσμικός πολιτικός, χρόνο με τον χρόνο στρέφεται προς το Ισλάμ ενώ την ίδια ώρα κατηχεί και τον πληθυσμό της Τουρκίας προκειμένου να αυξήσει τον θρησκευτικό φανατισμό.

Στην καρδιά της μεταμόρφωσης αυτής της θεώρησης είναι οι χώροι λατρείας και η εκπαίδευση. Έτσι μαζί με τις εκκλησίες που μετατρέπει σε τζαμιά, έχει και ένα ακόμα όπλο, τα λεγόμενα «ιμάμ χατίπ»: τα θρησκευτικά σχολεία όπου προτεραιότητα είναι η μελέτη του Ισλάμ και η αποστήθιση του Κορανίου.

Υπό την εποπτεία του Ερντογάν, τα θρησκευτικά σχολεία έχουν δεκαπλασιαστεί ξεπερνώντας τα 5.000 και αντικαθιστώντας ουκ ολίγες φορές τα τυπικά κοσμικά λύκεια. Ταυτόχρονα, τα εκπαιδευτικά προγράμματα αλλάζουν αδιακρίτως – πρόσφατα μάλιστα αποφασίστηκε πως η θεωρία της εξέλιξης δεν θα διδάσκεται πια στα δημόσια σχολεία, καθώς, όπως ισχυρίστηκε η τουρκική κυβέρνηση, είναι πολύ περίπλοκη για να την κατανοήσουν οι μαθητές.

Από την άλλη, εκτός από τη νεολαία, ο Ερντογάν στοχεύει και τον γενικό πληθυσμό, δίνοντάς του ολοένα και περισσότερους χώρους λατρείας, δηλαδή τζαμιά για να προσευχηθεί. Εδώ όμως υπάρχει ένα πρόβλημα. Ο Ταγίπ Ερντογάν δεν χτίζει μόνο τζαμιά στην Τουρκία, αλλά μετατρέπει άλλοτε ελληνορθόδοξους ναούς σε τζαμιά. Τελευταία μεγάλα παραδείγματα η Αγία Σοφία και η Μονή της Χώρας και οι δύο στην Κωνσταντινούπολη.

Αναλυτές εκτιμούν πως ο Ταγίπ Ερντογάν προχωρά σε αυτές τις κινήσεις μόνο και μόνο για την υστεροφημία του, αφού στόχος είναι να αναδιαμορφώσει την Τουρκία με τέτοιο τρόπο έτσι ώστε το όνομά του να μείνει ανεξίτηλο στα επόμενα χρόνια και ίσως να έχει μεγαλύτερη αξία και από αυτό του Κεμάλ Ατατούρκ.

Εξού και η μετατροπή των βυζαντινών ναών σε τζαμιά, καθώς την αποθρησκειοποίηση σημαντικών μνημείων και μετατροπή τους σε μουσεία είχε κάνει ο Μουσταφά Κεμάλ.

Αναμφίβολα η κίνηση με την Αγία Σοφία ήταν αυτή που μίλησε στο θυμικό των Ελλήνων, προκαλώντας παγκόσμιες αντιδράσεις από πολιτικούς και θρησκευτικούς ηγέτες.

«Μετά από 86 χρόνια λαχτάρας, βιώσαμε την ευτυχία να επιστρέψουμε την Αγία Σοφία στην αρχική της ταυτότητα. Ζούσαμε από τα πρώτα χρόνια της νιότης μας με την ελπίδα να ακούσουμε την πρόσκληση για προσευχή από τους μιναρέδες της Αγίας Σοφίας. Το άνοιγμα της Αγίας Σοφίας σε τζαμί ήταν ο πιο γλυκός καρπός που γευτήκαμε μετά από 86 χρόνια ενός δίκαιου, δημοκρατικού και υπομονετικού αγώνα» ανέφερε ο Τούρκος πρόεδρος.

Εν τω μεταξύ και επίσημα μετατρέπεται, μετά την Αγία Σοφία, σε τζαμί η περίφημη Μονή της Χώρας το πρώην χριστιανικό μοναστήρι από την εποχή των Κομνηνών και των Παλαιολόγων με τα μοναδικά στον κόσμο ψηφιδωτά. Όπως έγινε γνωστό η πρώτη προσευχή έχει προγραμματιστεί για αυτή την Παρασκευή 30 Οκτωβρίου, παρουσία του Τούρκου Προέδρου, ωστόσο αναβλήθηκε.

Το μοναστήρι χτίστηκε τον 6ο αιώνα, το 534 μ.Χ., και είναι ένα από τα παλαιότερα ιστορικά μνημεία της Κωνσταντινούπολης. Το κτήριο μετατράπηκε σε τζαμί το 1511, όπως και η Αγία Σοφία, μετά την κατάκτηση της Κωνσταντινούπολης.

Η Μονή της Χώρας χρησιμοποιήθηκε ως τζαμί για 434 χρόνια και μετατράπηκε σε μουσείο το 1945 με υπουργική απόφαση. Το Συμβούλιο της Επικρατείας αποφάσισε τη μετατροπή της σε τζαμί το 2019 κρίνοντας ότι η υπουργική απόφαση του 1945, η οποία οδήγησε στη μετατροπή του κτηρίου σε μουσείο, ήταν παράνομη, ωστόσο η απόφαση του ΣτΕ δεν είχε εφαρμοστεί.

Πριν από την Αγία Σοφία όμως, οι Τούρκοι είχαν μετατρέψει σε τζαμιά άλλες τρεις εκκλησίες - μουσεία.

Η εφαρμογή του σχεδίου της μετατροπής της Αγίας Σοφίας σε τζαμί ξεκίνησε το 2006 με τη μετατροπή σε τζαμί της Αγίας Σοφίας στη Βιζύη της Θράκης, η οποία ώς τότε ήταν μουσείο. Συνεχίστηκε με τη μετατροπή σε τζαμιά δύο άλλων βυζαντινών ναών αφιερωμένων στη Σοφία του Θεού, που ώς τότε ήταν επίσης μουσεία: της Αγίας Σοφίας στη Νίκαια της Βιθυνίας και της Αγίας Σοφίας της Τραπεζούντας στον Πόντο το 2011 και το 2013, αντίστοιχα.

Η Αγία Σοφία στη Βιζύη της Θράκης είναι ένα σημαντικό οικοδόμημα του 8ου αιώνα. Εχει ιδιαίτερη σημασία στην ιστορία της αρχιτεκτονικής, γιατί χρονολογείται σε μια περίοδο αναζητήσεων από την οποία διασώζονται ελάχιστα δείγματα. Αν και είχε το status μουσείου, το 2006 (δύο χρόνια μετά την ανάληψη της εξουσίας από τον Ερντογάν) αναστηλώθηκε και τέθηκε σε λειτουργία ως τζαμί αποσιωπώντας εντελώς τον ιστορικό χαρακτήρα του μνημείου.

Η Αγία Σοφία της Νίκαιας, στη Βιθυνία, είναι ο ναός στον οποίο το 787 συγκλήθηκε η Εβδομη Οικουμενική Σύνοδος που αποκατέστησε την τιμή προς τις εικόνες, μετά την πρώτη φάση της Εικονομαχίας. Το 2011 από μουσείο μετατράπηκε σε τζαμί. Υπέστη εκτενή αναστήλωση και συμπλήρωση, η οποία ωστόσο σεβάστηκε σε μεγάλο βαθμό την ιστορία του κτιρίου, διατηρώντας το αρμολόγημα που επιτρέπει την ανάγνωση των διαφορετικών φάσεων, αν και προστέθηκαν πολλά παράταιρα στοιχεία.

Η Αγία Σοφία της Τραπεζούντας είχε λιγότερη τύχη. Καθεδρικός ναός της πρωτεύουσας της αυτοκρατορίας της Τραπεζούντας, των Μεγάλων Κομνηνών, κατάγραφος από μοναδικής τέχνης τοιχογραφίες του 13ου αιώνα και διακοσμημένος με ανάγλυφα, μετατράπηκε από μουσείο σε τζαμί το 2013.

Οι τοιχογραφίες καλύφθηκαν από λευκά πανό, τα στηρίγματα των οποίων προξένησαν φθορές. Προστέθηκαν πολλά παράταιρα στοιχεία. Είναι αδύνατο πια να δει κανείς ως σύνολο τον εκτενή εσωτερικό διάκοσμο, αναγκάζεται να αρκεστεί σε μερικές όψεις, από συγκεκριμένες οπτικές γωνίες, παρακάμπτοντας τον κεντρικό χώρο. Ο χαρακτήρας του μνημείου είναι σαφώς αλλοιωμένος, γιατί παρ' όλο που δεν καταστράφηκε, είναι ουσιαστικά μη προσβάσιμος.

Δυστυχώς, η πρόσφατη παραδοχή του προέδρου Ερντογάν, που επιβεβαιώνεται από τη δράση του καθεστώτος του σε άλλους ναούς της Αγίας Σοφίας, πως ονειρευόταν από παιδί τη μετατροπή της Αγίας Σοφίας σε τζαμί, δηλώνει απλά ότι η μόνη αντιμετώπιση για οτιδήποτε διαφορετικό προς τις ιδέες του είναι η κατάκτηση.

Δείτε όλες τις τελευταίες Ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο, τη στιγμή που συμβαίνουν, στο Newsbomb.gr.

Διαβάστε επίσης:

Οι τζιχαντιστές προ των πυλών: Τα βρώμικα σχέδια του Ερντογάν και οι κινήσεις της Αθήνας