Κλαούντια Σάινμπάουμ: Η «Βασίλισσα του πάγου» που γοήτευσε τον Τραμπ

Το ψυχρό, απαθές, αποστασιοποιημένο στυλ της Κλαούντια Σάινμπαουμ θεωρήθηκε ως πολιτική αδυναμία στη διάρκεια της προεκλογικής εκστρατείας, τόσο πολύ που ο αντίπαλός της στις προεδρικές εκλογές του Μεξικού τη χαρακτήρισε με μία δόση ειρωνείας «Βασίλισσα του Πάγου». Σήμερα ωστόσο και ενώ μαίνεται o εμπορικός πόλεμος με τις ΗΠΑ, η τεχνοκρατική προσέγγιση της Σάινμπαουμ στην πολιτική έχει μετατραπεί ξαφνικά σε υπολογίσιμη δύναμη. Η συμπεριφορά της αποδείχθηκε ότι ταιριάζει με τον απρόβλεπτο γείτονά της, του οποίου οι δασμολογικές απειλές αντιμετωπίστηκαν με οργή από τον Καναδό Τζάστιν Τριντό.

Την περασμένη Κυριακή δεκάδες χιλιάδες Μεξικανοί ξεχύθηκαν στη μεγαλύτερη πλατεία της χώρας για να επευφημήσουν την «σενιόρα πρεζιντέντε» μετά την επιτυχία της σε μια από τις πιο τρομακτικές προκλήσεις στην παγκόσμια πολιτική: τη διαπραγμάτευση με τον Ντόναλντ Τραμπ. Ο Αμερικανός πρόεδρος είχε μόλις αναβάλλει τα σχέδιά του να επιβάλει δασμούς 25% σε όλα τα μεξικανικά και καναδικά προϊόντα «από σεβασμό προς τον πρόεδρο Σάινμπάουμ» όπως είπε.

«Η σχέση μας είναι πολύ καλή και δουλεύουμε σκληρά, μαζί, στα σύνορα». Τα σχόλια του ήταν πλήρως αντίθετα με το είδος της γλώσσας που χρησιμοποίησε για τον απερχόμενο πρωθυπουργό του Καναδά, Τζάστιν Τριντό, τον οποίο αποκαλεί «κυβερνήτη στην 51η Πολιτεία» των ΗΠΑ και άλλους ηγέτες στο διεθνές στερέωμα που δεν διστάζει να απαξιώσει με την πρώτη ευκαιρία.

Ήταν η δεύτερη φορά μέσα σε δύο μήνες που η ηγέτης του Μεξικού κέρδιζε καθυστέρηση. Υποστηρικτές του κόμματός της, κορυφαίοι επιχειρηματίες και απλοί πολίτες γέμισαν την εμβληματική πλατεία Zócalo στο ιστορικό κέντρο της πρωτεύουσας, φωνάζοντας: «Μεξικό! Μεξικό!» σε μία ακόμη ένδειξη ότι η πρώτη γυναίκα πρόεδρος του έθνους έχει ενώσει μετά από χρόνια τον πληθυσμό. Η δημοτικότητά της εκτινάχθηκε από 70% όταν ανέλαβε τα καθήκοντά της τον Οκτώβριο σε 85% τον περασμένο μήνα, σύμφωνα με δημοσκόπηση της εφημερίδας El Financiero.

Δημοφιλής και σίγουρη για τον εαυτό της, η Σάινμπαυυμ βγήκε από τις συναντήσεις της με τον πρόεδρο των ΗΠΑ πολύ πιο «συνετή και μετρημένη», λέει η Κάριν Ζίσις, συνεργάτης στο Μεξικανικό Ινστιτούτο του Wilson Center στην Ουάσιγκτον. «Της έχει δώσει μια παγκόσμια παρουσία που είναι ξεχωριστή». Την ίδια ώρα πολιτικοί σε όλο τον κόσμο, συμπεριλαμβανομένων των ηγετών της Ουκρανίας, της Κολομβίας και του Καναδά, έχουν ξεσηκωθεί από το κύμα της οργής ενάντια στον Τραμπ.

Η Σάινμπαουμ κερδίζει τις εντυπώσεις εντός και εκτός συνόρων, έχει κάνει ωστόσο επίσης σημαντικές παραχωρήσεις στον Τραμπ, στέλνοντας 10.000 επιπλέον στρατιώτες στα σύνορα για να αποτρέψουν τις αποστολές φαιντανύλης και την παράνομη μετανάστευση –τους δεδηλωμένους λόγους του Τραμπ για την επιβολή δασμών. Παράλληλα παρέδωσε 29 αρχηγούς καρτέλ ναρκωτικών σε μια τεράστια επιχείρηση που περιλάμβανε 20 τζετ. Κι ενώ κάνει παραχωρήσεις, δεν διστάζει να τον αμφισβητήσει φημόσια.

«Δεν μπορούμε να παραχωρήσουμε την κυριαρχία μας», είπε στο τεράστιο πλήθος που κυμάτιζε σημαίες. «Ούτε μπορούμε να αφήσουμε τον λαό μας να πληγωθεί από αποφάσεις που λαμβάνουν ξένες κυβερνήσεις ή δυνάμεις». Κι ενώ εξακολουθεί να βαδίζει σε τεντωμένο σχοινί στις σχέσεις τις με τις ΗΠΑ, η Σάινμπάουμ έχει αποτινάξει την εικόνα ότι είναι απλώς μια υπάκουη προστατευόμενη του πρώην προέδρου Αντρές Μανουέλ Λόπες Ομπραδόρ, ιδρυτή του κεντροαριστερού τους κόμματος «Μορένα».

Τραμπ: «Η Σάινμπαουμ είναι μία υπέροχη γυναίκα»

Η Σάινμπαουμ εξακολουθεί να αντιμετωπίζει τεράστιες προκλήσεις. Ο Τραμπ μπορεί να την αποκαλεί «υπέροχη γυναίκα», αλλά η κυβέρνησή του δεν έχει αποκλείσει το ενδεχόμενο στρατιωτικών επιδρομών σε «στόχους φαιντανύλης» στο Μεξικό. Θα μπορούσε επίσης να ακρωτηριάσει την εξαρτώμενη από τις εξαγωγές οικονομία του Μεξικού με επαναλαμβανόμενες δασμολογικές απειλές και πίεση στους κατασκευαστές αυτοκινήτων να μετεγκατασταθούν στις ΗΠΑ.

«Η αβεβαιότητα και η αστάθεια θα παραμείνουν», δήλωσε ο Χουλιάν Βεντούρα, πρώην ανώτερος αξιωματούχος του υπουργείου Εξωτερικών. Ωστόσο, η Σάινμπαουμ είναι ανάμεσα σε μια χούφτα ηγετών - συμπεριλαμβανομένου του πρωθυπουργού της Βρετανίας, Κιρ Στάρμερ - που έχουν οικοδομήσει έναν εποικοδομητικό διάλογο με τον Τραμπ, είπε ο Βεντούρα, προσθέτοντας: «Είναι μια νίκη».

Η διπλωματική ικανότητα της «κας προέδρου» έχει εκπλήξει τους Μεξικανούς που την αντιμετώπισαν κυρίως ως την επιλεγμένη διάδοχο του Λόπες Ομπραδόρ. Δεν είναι ότι δεν είχε τα δικά της πολιτικά διαπιστευτήρια - υπηρέτησε ως δήμαρχος της Πόλης του Μεξικού και κέρδισε τις προεδρικές εκλογές του Ιουνίου με 30 ποσοστιαίες μονάδες. Επικρίθηκε έντονα ωστόσο ως μια έξυπνη τεχνοκράτης που κινήθηκε στα χνάρια του Ομπραδόρ, μιμούμενη ακόμη και τo αργόσυρτο στυλ ομιλίας του. Ο Λόπες Ομπραδόρ, γνωστός με τα αρχικά του, AMLO, εξακολουθεί να ασκεί τεράστια επιρροή στο κόμμα «Μορένα», η διάδοχός του ωστόσο χαράζει τον δικό της δρόμο.

Οι αναλυτές αμφισβήτησαν εάν η Σάινμπάουμ θα μπορούσε να αναπαράγει τη φιλική σχέση του μέντορά της με τον Τραμπ. Οι δύο άνδρες -αν και στα αντίθετα άκρα του πολιτικού φάσματος- συνδέθηκαν ως δύο χαρισματικοί ιδρυτές αντικαθεστωτικών κινημάτων. Η Σαινμπάουμ αντίθετα, είναι μία χαμηλών τόνων επιστήμονας με διδακτορικό στην ενεργειακή μηχανική. Μπορεί να γίνει μάλιστα τόσο ψυχρή και ρεαλίστρια που ο κύριος αντίπαλός της στην προεδρική κούρσα, ο Xóchitl Gálvez, τη βάφτισε «Βασίλισσα του Πάγου».

Πώς τα κατάφερε με τον Τραμπ;

Κάποιοι λένε ότι έχει ωφεληθεί από τη ζεστή σχέση του προκατόχου της με τον ηγέτη των ΗΠΑ. Η ίδια όμως έχει δουλέψει επίσης σκληρά. Προετοιμάζεται αυστηρά για τις συνομιλίες με τον Τραμπ, λένε οι βοηθοί της, συμβουλεύεται τους υπουργούς της, επιχειρηματίες και άλλους, και μελετά εξονυχιστικά τις δηλώσεις του προέδρου των ΗΠΑ. Δεν υποτιμά τις προσβολές του, λένε, και αντ 'αυτού εκθέτει ήρεμα και εξετάζει τα γεγονότα.

Για παράδειγμα, αφού ο Τραμπ είπε ότι θα προχωρήσει με τους δασμούς 25% στις 4 Μαρτίου, ισχυριζόμενος ότι το Μεξικό και ο Καναδάς δεν έχουν προχωρήσει στη διακοπή των διασυνοριακών αποστολών φαιντανύλης, η Σάινμπαουμ του έστειλε ένα γράφημα με τα δεδομένα από το Υπουργείο Εσωτερικής Ασφάλειας. Έδειξε ότι οι κατασχέσεις των ΗΠΑ στα νότια σύνορα πέφτουν κατακόρυφα από τον Οκτώβριο. «Δεν ήξερε για αυτά τα στοιχεία μέχρι που του το στείλαμε», είπε αργότερα στους δημοσιογράφους.

Σε μια άλλη κλήση, είπε στον Τραμπ για τη διαφημιστική εκστρατεία της μεξικανικής κυβέρνησης με στόχο να αποθαρρύνει τη χρήση φαιντανύλης. Ο Τραμπ εντυπωσιάστηκε. «Ξέρετε, δέχομαι τόσες πολλές κλήσεις και δεν μαθαίνω ποτέ τίποτα από κανέναν», είπε ο πρόεδρος των ΗΠΑ τον περασμένο μήνα. «Και μίλησα σε αυτή τη γυναίκα και μόλις το είπε… απάντησα, «Τι υπέροχη ιδέα». Σύντομα ανακοίνωσε μια δική του καμπάνια πολλών εκατομμυρίων δολαρίων.

Και στις δύο περιπτώσεις, η πραγματικότητα είναι λίγο πιο περίπλοκη από ότι την απεικόνισε η Μεξικανή πρόεδρος. Οι αναλυτές λένε ότι υπάρχουν πολλοί πιθανοί λόγοι για τη μείωση των κατασχέσεων φαιντανύλης στις ΗΠΑ, συμπεριλαμβανομένης της εσωτερικής σύγκρουσης στο καρτέλ Σιναλόα, έναν κύριο διακινητή του οπιοειδούς.
Όσον αφορά στη διαφημιστική εκστρατεία κατά της φαιντανύλης, σχεδιάστηκε σε μεγάλο βαθμό για να εντυπωσιάσει την κυβέρνηση των ΗΠΑ, δήλωσε αξιωματούχος του κόμματος Μορένα, ο οποίος μίλησε υπό τον όρο της ανωνυμίας. Το Μεξικό δεν έχει επιδημία χρήσης φαιντανύλης.

Ωστόσο, η Σάινμπαουμ έχει κάνει επίσης πολιτικά ριψοκίνδυνες κινήσεις για να κατευνάσει τις ανησυχίες του Τραμπ, με το Μεξικό να λαμβάνει πίσω όχι μόνο τους δικούς του μετανάστες αλλά και ανθρώπους από άλλες χώρες που απελάθηκαν από τις ΗΠΑ. Η ίδια έχει αποδειχθεί ότι έχει καλή αίσθηση του χρόνου. Ενώ ο Καναδός Πρωθυπουργός Τζάστιν Τριντό ανακοίνωσε γρήγορα αντίποινα μετά τις απειλές των ΗΠΑ, η Σάινμπαουμ κάθε φορά τηρούσε στάση αναμονής, αναζητώντας εποικοδομητικό διάλογο.

Καθώς τα χρηματιστήρια των ΗΠΑ βυθίζονταν και οι λιανοπωλητές προειδοποιούσαν για υψηλότερες τιμές, αυξανόταν η πίεση στον Τραμπ να ακυρώσει τα μέτρα.
Η μεξικανική κυβέρνηση οικοδόμησε αυτή την πίεση χωρίς να χρειαστεί να εφαρμόσει πραγματικά τα μέτρα της. Το αποτέλεσμα; Οι Μεξικανοί δεν εξοργίστηκαν με τον Τραμπ, όπως οι Καναδοί.

Η Σάινμπαουμ εδραιώνει τη δύναμή της

Το κόμμα της κατέχει πλειοψηφίες και στα δύο σώματα του Κογκρέσου. Όταν ρωτήθηκαν στη δημοσκόπηση του Φεβρουαρίου ποιος ασκεί τη μεγαλύτερη εξουσία στο Μεξικό, το 49% των ερωτηθέντων απάντησαν η Σάινμπαουμ ενώ μόνο το 11% απάντησε ο Ομπραδόρ. Περίπου το ένα τέταρτο των Μεξικανών απάντησε το «οργανωμένο έγκλημα».

Η απέλαση των 29 διακινητών ναρκωτικών ήταν μια κομβική στιγμή, δήλωσε ο πολιτικός αναλυτής Κάρλος Ερέδια. «Με αυτή την ενέργεια, ουσιαστικά χτύπησε τη γροθιά της στο τραπέζι και είπε: «Εγώ κάνο κουμάντο»», είπε.

Ανέλαβε τα ηνία της χώρας σε μία δύσκολη περιόδο, καθώς το Μεξικό αντιμετωπίζει μια δύσκολη περίοδο, με επιβράδυνση της οικονομίας και αυξανόμενη επιφυλακτικότητα μεταξύ των επενδυτών. Η νέα σχέση με τον Λευκό Οίκο έχει πολύ δρόμο μπροστά της, με την εμπορική συμφωνία ελευθέρου εμπορίου USMCA να τίθεται υπό διαπραγμάτευση τον επόμενο χρόνο. Αλλά σίγουρα, μέσα σε όλο το πολιτικό θέατρο, η Κλαούντια Σάινμπαουμ έχει κερδίσει την εμπιστοσύνη του κοινού αλλά και των «συμπρωταγωνιστών» της τουλάχιστον σε πρώτη φάση.

Λίγα λόγια για την Κλαούντια Σάινμπαουμ

Από το 2000 έως το 2006, η Σέινμπαουμ υπηρέτησε ως υπουργός Περιβάλλοντος υπό τον πρόεδρο Λόπες Ομπραδόρ κατά τη διάρκεια της θητείας του ως επικεφαλής της κυβέρνησης της Πόλης του Μεξικού . Διετέλεσε δήμαρχος του Τλάλπαν από το 2015 έως το 2017 και εξελέγη επικεφαλής της κυβέρνησης της Πόλης του Μεξικού στις εκλογές του 2018, μετά από μια εκστρατεία που έδινε έμφαση στον περιορισμό του εγκλήματος και στην επιβολή των νόμων για τις ζώνες

Επιστήμονας στο επάγγελμα, η Σέινμπαουμ έκανε το διδακτορικό της στη Φιλοσοφία στην ενεργειακή μηχανική στο Εθνικό Αυτόνομο Πανεπιστήμιο του Μεξικού . Έχει συγγράψει πάνω από 100 άρθρα και δύο βιβλία για την ενέργεια, το περιβάλλον και τη βιώσιμη ανάπτυξη. Συνέβαλε στη Διακυβερνητική Επιτροπή για την Κλιματική Αλλαγή και το 2018 αναδείχθηκε μία από τις 100 πιο ισχυρές γυναίκες στη λίστα του BBC.

Τον Ιούνιο του 2023 η Σέινμπαουμ παραιτήθηκε από τη θέση της για να επιδιώξει την προεδρική υποψηφιότητα του κόμματος Μορένα στις εκλογές του 2024 . Τον Σεπτέμβριο, εξασφάλισε την υποψηφιότητα του κόμματος έναντι του πλησιέστερου αντιπάλου της, του πρώην υπουργού Εξωτερικών Μαρσέλο Έμπραντ και τον Ιούνιο κέρδισε με μεγάλη πλειοψηφία τις γενικές εκλογές. Μετά την ανάληψη των καθηκόντων της, την 1η Οκτωβρίου του 2024, έγινε η πρώτη γυναίκα πρόεδρος του Μεξικού, καθώς και η πρώτη πρόεδρος με εξέχουσα εβραϊκή καταγωγή.