Συμμαχίες και παρασκήνιο πριν το Κονκλάβιο - Οι συνεδριάσεις που ίσως κρίνουν τον νέο Πάπα
«Όταν η Εκκλησία δεν εξέρχεται από τον εαυτό της, αρρωσταίνει. Και ο Χριστός, κάποτε, δεν χτυπά από έξω. Χτυπά από μέσα, ζητώντας να Τον αφήσουμε να βγει».
Ήταν μία παρέμβαση μόλις τεσσάρων λεπτών. Ο Αργεντίνος καρδινάλιος Χόρχε Μάριο Μπεργκόλιο, άγνωστος τότε στο ευρύ κοινό, σηκώθηκε και μίλησε. Ούτε σύνθημα ούτε πρόγραμμα — μόνο μια θεολογική εκτίμηση εκτεθειμένη στο φως. Εκείνη η ομιλία, μέσα στη σιωπηλή ένταση του Paul VI Hall, λέγεται ότι έκρινε εν πολλοίς την πορεία του Κονκλαβίου του 2013.
Δώδεκα χρόνια μετά, η Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία στέκεται πάλι στο ίδιο σημείο σε περίοδο sede vacante, το Κονκλάβιο να έχει οριστεί για τις 7 Μαΐου και μια πνευματική αναμέτρηση σε εξέλιξη, σιωπηλή αλλά αποφασιστική.
Την επόμενη κιόλας ημέρα από τον θάνατο του Πάπα Φραγκίσκου, στις 22 Απριλίου, 60 καρδινάλιοι συγκεντρώθηκαν στο Βατικανό και έδωσαν όρκο εχεμύθειας, ξεκινώντας τις μυστικές διαβουλεύσεις, προετοιμάζοντας το έδαφος για την εκλογή του διαδόχου του.
Μέχρι την τρίτη συνάντηση, στις 25 Απριλίου, παραμονή της κηδείας, ο αριθμός είχε υπερδιπλασιαστεί, φτάνοντας τους 149 καρδιναλίους, σε αυτές τις σχεδόν καθημερινές συνεδριάσεις, γνωστές ως γενικές συνελεύσεις, που προηγούνται του Κονκλαβίου. Εκεί ακούγονται φωνές, «χτίζονται» συμμαχίες και γίνεται σφυγμομέτρηση των τάσεων που διαμορφώνονται εντός της Καθολικής Εκκλησίας.
Εσωτερικό του Paul VI Hall
Πηγή: The Associated Press. All rights reservedΕσωτερικό του Paul VI Hall
Πηγή: The Associated Press. All rights reservedΕσωτερικό του Paul VI Hall
Πηγή: The Associated Press. All rights reservedΤο αθέατο κέντρο βάρους των γενικών συνελεύσεων
Πριν το Κονκλάβιο, υπάρχει αυτό που ονομάζεται γενικές συνελεύσεις — ένας θεσμός, όπου όλοι οι Καρδινάλιοι, όχι μόνο οι εκλέκτορες, συγκεντρώνονται για να συζητήσουν τις προκλήσεις της Εκκλησίας, το προφίλ του νέου Πάπα και, ανεπίσημα, τις πιθανές υποψηφιότητες.
Το Paul VI Hall, λίγα μέτρα από την πλατεία του Αγίου Πέτρου, μετατρέπεται σε πεδίο ζυμώσεων στο προσκήνιο και ενίοτε στο παρασκήνιο. Οι Καρδινάλιοι πατούν κουμπί για να λάβουν τον λόγο, ακούν μεταφράσεις από ακουστικά για τις άλλες παρεμβάσεις και κρατούν σημειώσεις. Οι παρεμβάσεις είναι μυστικές, καλυμμένες από την «απειλή» του αφορισμού αν διαρρεύσουν. Αλλά ο καθένας γνωρίζει ότι εκεί χτίζονται ή γκρεμίζονται συμμαχίες και κρίνεται η εσωτερική ισορροπία.
Το ίδιο το Κονκλάβιο δεν έχει σχεδιαστεί ως χώρος διαλόγου καθώς εκεί, οι καρδινάλιοι απλώς προσεύχονται και ψηφίζουν, καθοδηγούμενοι από το Άγιο Πνεύμα, χωρίς να λαμβάνουν τον λόγο. Οι γενικές συνελεύσεις, αντίθετα, είναι ο τόπος της ανθρώπινης κρίσης — εκεί όπου ακούγονται λόγοι, εκφράζονται οράματα, και κατανοούνται χαρακτήρες.
Οι Καρδινάλιοι άνω των 80: Εκτός Κονκλαβίου, εντός γενικών συνελεύσεων
Μπορεί οι καρδινάλιοι άνω των 80 ετών να έχουν χάσει το δικαίωμα ψήφου στο Κονκλάβιο, αλλά δεν έχουν χάσει την επιρροή τους. Αντιθέτως, οι φωνές τους, τις περισσότερες φορές λιγότερο φανερές, ακούγονται έντονα μέσα στις γενικές συνελεύσεις.
Πρόκειται για ιεράρχες με κύρος, παλαιούς προτιμητέους Ποντίφικες, επιφανείς θεολόγους, πρώην επικεφαλής Δικαστηρίων και Εκκλησιαστικών Υπηρεσιών. Ενώ δεν θα μπουν στην Καπέλα Σιστίνα, θα έχουν ήδη μιλήσει, επηρεάσει, καθοδηγήσει.
Οι παρεμβάσεις τους, ενίοτε απολογητικές, άλλοτε προφητικές, μπορούν να διαμορφώσουν το πνευματικό κλίμα, να ανανεώσουν το βάθος της θεολογικής κρίσης, ακόμα και να υποδείξουν πρόσωπα — όχι με φανερή πρόταση, αλλά με τον βαρύ υπαινιγμό που μόνο η εμπειρία μπορεί να διατυπώσει.
Οι πτέρυγες της Καθολικής Εκκλησίας
Στους διαδρόμους, στις κινήσεις, στις ελάχιστες λέξεις, αποτυπώνονται τα «ρεύματα» εντός του κολεγίου των Καρδιναλίων.
- Οι προοδευτικοί επιδιώκουν να συνεχίσουν τη γραμμή Φραγκίσκου, δίνοντας έμφαση στη συμπερίληψη, τη συνοδικότητα και τον κοινωνικό λόγο.
- Οι συντηρητικοί προειδοποιούν για «δογματική αποσύνθεση» και ζητούν ανάκαμψη της παράδοσης.
- Οι μετριοπαθείς αναζητούν ισορροπία για το πρόσωπο του επόμενου Πάπα.
Οι σχεδόν 70 επίσημες παρεμβάσεις που έχουν ήδη καταγραφεί και όσες ακολουθούν, λειτουργούν ως η σιωπηλή σφυγμομέτρηση του σώματος της Καθολικής Εκκλησίας. Ό,τι συζητείται τώρα στο Paul VI Hall, θα αποτυπωθεί στην Καπέλα Σιστίνα από τις 7 Μαΐου και μετά.
*Με πληροφορίες από το National Catholic Reporter