FT: Γιατί το Ισραήλ επέλεξε να επιτεθεί στο Ιράν τώρα; Οι έξι λόγοι

Η επίθεση του Ισραήλ κατά του Ιράν ετοιμαζόταν εδώ και 20 χρόνια. Για δεκαετίες, οι ισραηλινοί αξιωματούχοι επέμεναν ότι δεν μπορεί να επιτραπεί στο Ιράν να αναπτύξει πυρηνικά όπλα. Επίσης, κατέστησαν σαφές ότι ήταν έτοιμοι να χρησιμοποιήσουν στρατιωτική δύναμη για να καταστρέψουν το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν, εκτιμά ο Gideon Rachman σε άρθρο του στους βρετανικούς Financial Times.

Μετά την επίθεση, προκύπτουν δύο ερωτήματα. Γιατί τώρα; Και τι θα συμβεί στη συνέχεια;

Κατά τον αρθρογράφο της βρετανικής εφημερίδας, υπάρχουν έξι σημαντικοί παράγοντες που οδήγησαν στην απόφαση του Ισραήλ να επιτεθεί.

Ο πρώτος είναι η ριζοσπαστικοποίηση που προκάλεσε η επίθεση της Χαμάς εναντίον του Ισραήλ στις 7 Οκτωβρίου 2023. Οι Ισραηλινοί ηγέτες είναι πιο πεπεισμένοι από ποτέ ότι βρίσκονται σε μάχη για την επιβίωση του έθνους τους. Θεωρούν ότι η ιρανική «βόμβα» αποτελεί υπαρξιακό κίνδυνο. Μετά το σοκ της 7ης Οκτωβρίου, πιστεύουν ότι δεν μπορούν πλέον να ανεχθούν έναν τέτοιο κίνδυνο.

Ο δεύτερος παράγοντας είναι ότι το Ιράν βρίσκεται σε πολύ πιο αδύναμη αμυντική θέση από ό,τι τα τελευταία χρόνια. Οι ισραηλινές αεροπορικές επιθέσεις τον περασμένο Οκτώβριο — που ακολούθησαν μια ιρανική πυραυλική επίθεση εναντίον του Ισραήλ — έχουν προκαλέσει σοβαρές ζημιές στην αεροπορική άμυνα και την ικανότητα παραγωγής πυραύλων του Ιράν. Οι Ισραηλινοί πίστευαν ότι είχαν μια μοναδική ευκαιρία να επιτεθούν στο Ιράν, ενώ αυτό ήταν ακόμα αποδυναμωμένο.

Ο τρίτος λόγος είναι ότι το Ιράν πλησίαζε την «ικανότητα ξεμπλοκαρίσματος», η οποία θα του επέτρεπε να κατασκευάσει ένα πυρηνικό όπλο σε σχετικά σύντομο χρονικό διάστημα.

Η Διεθνής Οργάνωση Ατομικής Ενέργειας (ΔΟΑΕ) ανακοίνωσε νωρίτερα αυτή την εβδομάδα ότι το Ιράν παραβίασε τις δεσμεύσεις του στο πλαίσιο της Συνθήκης για τη Μη Διάδοση των Πυρηνικών Όπλων.

Ο τέταρτος παράγοντας είναι ότι το Ισραήλ αισθάνεται πολύ πιο σίγουρο για την ικανότητά του να αναδιαμορφώσει ριζικά τη Μέση Ανατολή και να γίνει η περιφερειακή υπερδύναμη.

Οι Ισραηλινοί προειδοποιήθηκαν από την κυβέρνηση Μπάιντεν ότι αν επιτεθούν στη Χεζμπολάχ στο Λίβανο, θα προκαλέσουν ενδεχομένως καταστροφικές αντιποίνες. Η κυβέρνηση του Μπενιαμίν Νετανιάχου αγνόησε αυτές τις προειδοποιήσεις, «αποκεφάλισε» την ηγεσία της Χεζμπολάχ και περιόρισε τις επακόλουθες αντιδράσεις. Το Ισραήλ έχει πλέον προχωρήσει σε άμεση επίθεση κατά του Ιράν, του κύριου περιφερειακού του αντιπάλου.

Ο πέμπτος λόγος είναι ότι το Ισραήλ δέχεται αυξανόμενη διεθνή πίεση για τον πόλεμο και την κατάσταση στη Γάζα. Η επίθεση κατά του Ιράν επιτρέπει στην κυβέρνηση Νετανιάχου να ξεφύγει η πίεση για την κατάσταση στη Γάζα και ενδεχομένως να αναγκάσει τις ευρωπαϊκές χώρες, που έχουν γίνει όλο και πιο επικριτικές απέναντι στο Ισραήλ, να συσπειρωθούν για την υπεράσπισή του.

Ο έκτος και τελευταίος παράγοντας ήταν η απώλεια εμπιστοσύνης του Ισραήλ στις πυρηνικές συνομιλίες της κυβέρνησης Τραμπ με το Ιράν. Οι Ισραηλινοί πίστευαν ότι αυτές οι συνομιλίες δεν ήταν μόνο λανθασμένες, αλλά και δυνητικά επικίνδυνες, επειδή θα μπορούσαν να αφήσουν το Ιράν με ένα πυρηνικό πρόγραμμα. Με τις κρίσιμες συνομιλίες μεταξύ Ιράν και ΗΠΑ να έχουν προγραμματιστεί για αυτό το Σαββατοκύριακο, το Ισραήλ αποφάσισε να βραχυκυκλώσει τη διαδικασία.

Με την επίθεσή του, το Ισραήλ έθεσε επίσης, τέλος, σε μια έντονη και διχαστική συζήτηση εντός της κυβέρνησης Τραμπ σχετικά με το αν πρέπει να βοηθήσει το Ισραήλ σε μια επίθεση κατά του Ιράν ή ακόμη και αν πρέπει να συμμετάσχει άμεσα.
Όταν ο Τραμπ απέλυσε τον Μάικ Γουόλτς από τη θέση του συμβούλου εθνικής ασφάλειας στις αρχές Μαΐου, επικράτησε η άποψη ότι η φιλοπολεμική, φιλοϊσραηλινή πτέρυγα της κυβέρνησης είχε αποδυναμωθεί και ότι οι λεγόμενοι «συγκρατημένοι», που είναι πολύ πιο επιφυλακτικοί όσον αφορά την εμπλοκή των ΗΠΑ σε νέους πολέμους στη Μέση Ανατολή, είχαν πάρει το πάνω χέρι.

Ωστόσο, η επίθεση του Ισραήλ έχει μπερδέψει τους συγκρατημένους στην κυβέρνηση Τραμπ. Η κυβέρνηση Νετανιάχου γνωρίζει — από το πρόσφατο προηγούμενο του Λιβάνου — ότι το Ισραήλ μπορεί πιθανώς να αγνοήσει τις εκκλήσεις των ΗΠΑ για αυτοσυγκράτηση και ότι οι ΗΠΑ και οι σύμμαχοί τους θα συνεχίσουν να υπερασπίζονται το Ισραήλ από οποιαδήποτε αντίποινα του Ιράν. Η εναλλακτική λύση θα ήταν να δούμε το Τελ Αβίβ να χτυπιέται από βαλλιστικούς πυραύλους και drones — και καμία κυβέρνηση των ΗΠΑ δεν είναι πιθανό να το δεχτεί.

Παρ' όλα αυτά, το Ισραήλ κινδυνεύει να πληρώσει μακροπρόθεσμα το τίμημα στις ΗΠΑ αν θεωρηθεί ότι παρασύρει τις ΗΠΑ σε έναν ακόμη πόλεμο στη Μέση Ανατολή. Η κυβέρνηση Τραμπ, που αγωνίζεται να συγκρατήσει τον πληθωρισμό, θα απογοητευτεί επίσης από οποιαδήποτε αύξηση της τιμής του πετρελαίου παγκοσμίως.

Οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις είναι προετοιμασμένες για προβλήματα. Ανησυχούν για επιθέσεις κατά της ναυτιλίας στον Κόλπο, την αύξηση των τιμών της ενέργειας, νέες ροές προσφύγων και τη σταθερότητα βασικών χωρών της περιοχής, όπως η Αίγυπτος.

Το τι θα ακολουθήσει θα εξαρτηθεί από την κλίμακα και την αποτελεσματικότητα των αντιποίνων του Ιράν, οι οποίες θα γίνουν πολύ πιο εμφανείς τις επόμενες ημέρες.

Αν το Ιράν δυσκολευτεί να χτυπήσει απευθείας το Ισραήλ, μπορεί να μπεί στον πειρασμό να επιτεθεί σε αμερικανικές βάσεις στην περιοχή, συμπεριλαμβανομένων του Κατάρ και του Μπαχρέιν. Ωστόσο, οποιαδήποτε τέτοια κίνηση θα μπορούσε να είναι αντιπαραγωγική, καθώς θα εξασφάλιζε την πλήρη συμμετοχή των ΗΠΑ στον πόλεμο.

Άλλες επικίνδυνες επιλογές του Ιράν — που συζητούνται εδώ και καιρό από στρατηγικούς αναλυτές της περιοχής — θα μπορούσαν να περιλαμβάνουν τον αποκλεισμό ή τη διακοπή των εξαγωγών πετρελαίου από την περιοχή. Η Σαουδική Αραβία ανησυχεί εδώ και καιρό για επιθέσεις κατά των μονάδων αφαλάτωσης, οι οποίες είναι ζωτικής σημασίας για την υδροδότηση του βασιλεί

Οποιαδήποτε τέτοια ενέργεια θα προκαλούσε περαιτέρω επιθέσεις κατά του Ιράν από χώρες εκτός του Ισραήλ. Ωστόσο, το ιρανικό καθεστώς, όπως και το Ισραήλ, ενδέχεται να αισθάνεται πλέον ότι αγωνίζεται για την επιβίωσή του. Πρέπει επίσης να επιδείξει τη δύναμή του στον ιρανικό λαό και στην ευρύτερη περιοχή.

Ένας κύκλος κλιμάκωσης ενδέχεται να βρίσκεται μόλις στην αρχή, σχολιάζει καταληκτικά ο Γιδεόν Ράχμαν.