«Τουρισμός θανάτου στο Σαράγεβο»:Έρευνα στην Ιταλία για πλούσιους που πλήρωναν να πυροβολούν αμάχους
Η Ιταλία διερευνά ισχυρισμούς ότι τουρίστες πλήρωναν για να πυροβολήσουν πολίτες στη Βοσνία κατά τη διάρκεια του πολέμου, τη δεκαετία του 1990. Σύμφωνα με τη μήνυση που κατέθεσε ο Ιταλός δημοσιογράφος και μυθιστοριογράφος Έτσιο Γκαβατσένι και την οποία επικαλείται το BBC, εύποροι Ευρωπαίοι πλήρωναν μεγάλα ποσά για να πυροβολούν άοπλους αμάχους στο πολιορκημένο Σαράγεβο, από θέσεις των Σέρβων στους λόφους γύρω από την πόλη.
Φρίκη προκαλούν οι αναφορές οτι χρεώνονταν διαφορετικές τιμές για τη δολοφονία ανδρών, γυναικών ή παιδιών. Περισσότεροι από 11.000 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους κατά τη διάρκεια της βάναυσης τετραετούς πολιορκίας του Σαράγεβο. Η Γιουγκοσλαβία διαμελίστηκε από τον πόλεμο και η πόλη περικυκλώθηκε από σερβικές δυνάμεις και δέχτηκε συνεχείς βομβαρδισμούς και πυρά ελεύθερων σκοπευτών.
Παρόμοιοι ισχυρισμοί για «ανθρώπους-κυνηγούς» από το εξωτερικό έχουν διατυπωθεί αρκετές φορές όλα αυτά τα χρόνια, αλλά τα στοιχεία που συγκέντρωσε ο Γκαβατσένι, στα οποία περιλαμβάνεται η μαρτυρία ενός αξιωματικού των στρατιωτικών πληροφοριών της Βοσνίας, εξετάζονται τώρα από τον Ιταλό εισαγγελέα αντιτρομοκρατίας Αλεσάντρο Γκόμπις. Η κατηγορία είναι η δολοφονία.
Ο Βόσνιος αξιωματικός προφανώς αποκάλυψε ότι οι Βόσνιοι συνάδελφοί του ανακάλυψαν για τα λεγόμενα σαφάρι στα τέλη του 1993 και στη συνέχεια διαβίβασαν τις πληροφορίες στην ιταλική στρατιωτική υπηρεσία πληροφοριών Sismi στις αρχές του 1994. Η απάντηση από τη Sismi ήρθε μερικούς μήνες αργότερα, είπε. Ανακάλυψαν ότι οι τουρίστες των «σαφάρι» της φρίκης πετούσαν από την Τεργέστη στα βόρεια ιταλικά σύνορα και στη συνέχεια ταξίδευαν στους λόφους πάνω από το Σεράγεβο.
«Το έχουμε σταματήσει και δεν θα υπάρξουν άλλα σαφάρι», ειπώθηκε στον αξιωματικό, σύμφωνα με το πρακτορείο ειδήσεων Ansa. Μέσα σε δύο με τρεις μήνες τα ταξίδια είχαν σταματήσει. Ο Έτσιο Γκαβατσένι, ο οποίος συνήθως γράφει για την τρομοκρατία και τη μαφία, διάβασε για πρώτη φορά για τις περιοδείες ελεύθερων σκοπευτών στο Σαράγεβο πριν από τρεις δεκαετίες, όταν η ιταλική εφημερίδα Corriere della Sera ανέφερε την ιστορία, αλλά χωρίς αδιάσειστα στοιχεία.
Επέστρεψε στο θέμα αφού είδε το «Sarajevo Safari», ένα ντοκιμαντέρ του 2022 του Σλοβένου σκηνοθέτη Μίραν Ζούπανιτς, το οποίο ισχυρίζεται ότι όσοι εμπλέκονται στις δολοφονίες προέρχονταν από διάφορες χώρες, συμπεριλαμβανομένων των ΗΠΑ και της Ρωσίας, καθώς και της Ιταλίας.
Ο Γκαβατσένι άρχισε να ψάχνει περαιτέρω και τον Φεβρουάριο παρέδωσε στους εισαγγελείς τα ευρήματά του, έναν φάκελο 17 σελίδων που περιλαμβάνει μια έκθεση της πρώην δημάρχου του Σαράγεβο Μπενιαμίνα Κάριτς. Η σχετική έρευνα στην ίδια τη Βοσνία φαίνεται να έχει βαλτώσει.
Μιλώντας στην ιταλική εφημερίδα La Repubblica, ο Γκαβατσένι ισχυρίζεται ότι «πολλοί» συμμετείχαν στην εν λόγω πρακτική, «τουλάχιστον εκατό» συνολικά, με τους Ιταλούς να πληρώνουν «πολλά χρήματα» για να το κάνουν, έως και 100.000 ευρώ σε σημερινές τιμές.
Το 1992, ο αείμνηστος Ρώσος εθνικιστής συγγραφέας και πολιτικός Έντουαρντ Λιμόνοφ βιντεοσκοπήθηκε να πυροβολεί στο Σαράγεβο με ένα βαρύ πολυβόλο. Ο ηγέτης των Σέρβων της Βοσνίας Ράντοβαν Κάρατζιτς -ο οποίος αργότερα καταδικάστηκε για γενοκτονία από διεθνές δικαστήριο στη Χάγη- τον ξενάγησε σε θέσεις στην πλαγιά του λόφου.
Ο Λιμόνοφ δεν πλήρωσε, ωστόσο, για τον πολεμικό τουρισμό. Ήταν εκεί ως θαυμαστής του Κάρατζιτς, λέγοντάς του: «Εμείς οι Ρώσοι πρέπει να πάρουμε παράδειγμα από εσάς». Λέγεται ότι Ιταλοί εισαγγελείς και αστυνομία έχουν ταυτοποιήσει μια λίστα μαρτύρων καθώς προσπαθούν να διαπιστώσουν ποιοι μπορεί να εμπλέκονταν.
Ωστόσο, μέλη των βρετανικών δυνάμεων που υπηρέτησαν στο Σαράγεβο τη δεκαετία του 1990 δήλωσαν στο BBC ότι δεν άκουσαν ποτέ για κανέναν λεγόμενο «τουρισμό ελεύθερων σκοπευτών» κατά τη διάρκεια της σύγκρουσης στη Βοσνία. Ανέφεραν ότι τυχόν προσπάθειες προσαγωγής ατόμων από τρίτες χώρες που είχαν πληρώσει για να πυροβολούν πολίτες στο Σαράγεβο θα ήταν «λογιστικά δύσκολο να υλοποιηθούν», λόγω του πολλαπλασιασμού των σημείων ελέγχου.
Βρετανικές δυνάμεις υπηρετούσαν τόσο μέσα στο Σαράγεβο όσο και στις περιοχές γύρω από την πόλη, όπου στάθμευαν οι σερβικές δυνάμεις και εκείνη την εποχή δεν είδαν τίποτα που να υποδηλώνει ότι λάμβανε χώρα «τουρισμός ελεύθερων σκοπευτών». Ένας στρατιώτης περιέγραψε τους ισχυρισμούς ότι ξένοι πλήρωσαν για να πυροβολούν πολίτες ως «αστικό μύθο».