Γιατί η AI δεν θα πάρει τη θέση σου… αν μάθεις τη γλώσσα της

Η δημόσια συζήτηση έχει φουντώσει με δυστοπικά (ή ουτοπικά) σενάρια ενός μέλλοντος όπου ο άνθρωπος δεν χρειάζεται να δουλεύει. Ό,τι επάγγελμα αφήσει πίσω της η τεχνητή νοημοσύνη, λένε, θα είναι μη αναγνωρίσιμο και ο μόνος λόγος που κάποιοι από εμάς θα συνεχίσουμε να εργαζόμαστε θα είναι η ψυχολογική ανάγκη για σκοπό.

Ο Τζον Μέιναρντ Κέινς προέβλεψε ήδη το 1930, ότι εκατό χρόνια αργότερα θα εργαζόμασταν μόλις δεκαπέντε ώρες την εβδομάδα. Πολλοί ακόμη –από τον «μάγο του ηλεκτρισμού», Τσαρλς Στάινμετς, μέχρι τον οραματιστή αρχιτέκτονα, Μπάκμινστερ Φούλερ, έκαναν παρόμοιες εκτιμήσεις, βασισμένοι σε μια απλή λογική: Όσο καλύτερα αξιοποιούμε τα μηχανικά μας μέσα, τόσο περισσότερα αγαθά μπορούμε να παράγουμε με λιγότερη προσπάθεια.

Δεν είναι η πρώτη φορά που ακούμε το ίδιο τροπάριο. Κάθε κύμα αυτοματοποίησης συνοδεύτηκε από προφητείες μαζικής ανεργίας – και καμία δεν επαληθεύτηκε στο μέγεθος που προβλεπόταν.

Τα παραδείγματα του παρελθόντος

Αρχές 19ου αιώνα, οι πρώτοι αυτοματοποιημένοι αργαλειοί έκαναν τους υφαντές των Μίντλαντς να ξεσηκωθούν. Μέσα στη νύχτα οι Λουδίτες έσπαγαν μηχανές και έκαιγαν εργοστάσια, βέβαιοι πως το μετάξι και το μαλλί θα υφαίνονταν πια «από σίδερο». Αντί για ανεργία, η ζήτηση για ύφασμα εκτινάχθηκε και μαζί της ξεπήδησαν νέες ειδικότητες – τεχνικοί συντήρησης, μηχανικοί, επιστάτες.

Ένα αιώνα αργότερα, το εξώφυλλο του TIME (1961) κραύγαζε «The Automation Jobless». Τα πρώτα ρομπότ στην αυτοκινητοβιομηχανία, έγραφαν οι αναλυτές, θα έκαναν τους εργάτες πλεονάζοντες. Η παραγωγή πράγματι απογειώθηκε, όμως οι «χαμένες» βίδες μεταφράστηκαν σε ρόλους ελέγχου ποιότητας, logistics και προγραμματισμού.

Στα 70s, ο φόβος πήρε τη μορφή ενός μεταλλικού κουτιού με κάρτα: Το ΑΤΜ. Οι εφημερίδες προειδοποιούσαν ότι οι τραπεζικοί ταμίες θα εκλείψουν. Όταν όμως το κόστος υποκαταστήματος υποχώρησε, οι τράπεζες άνοιξαν περισσότερα καταστήματα και οι ταμίες έγιναν σύμβουλοι πελατών, πωλητές δανείων και ένα ανθρώπινο πρόσωπο της τράπεζας.

Και στα 80s, τα ρομπότ με σπινθήρες στο Ντιτρόιτ τροφοδοτούσαν ακροάσεις του Κογκρέσου για «μόνιμη ανεργία». Σήμερα, οι ίδιες γραμμές χρειάζονται λιγότερους χειριστές αλλά πολλαπλάσιους τεχνικούς ρομποτικής, μηχανικούς λογισμικού και ειδικούς αυτοματισμού.

Κάθε τεχνολογικό κύμα φτάνει με την προφητεία ότι θα μας καταργήσει. Κάθε φορά, η εργασία αλλάζει σχήμα – συχνά και μέγεθος.

Η τεχνητή νοημοσύνη σήμερα ενσωματώνεται – δεν αντικαθιστά

Φτάνοντας στο σήμερα, το ίδιο σενάριο επαναλαμβάνεται. Η τεχνητή νοημοσύνη δεν «σβήνει» τα επαγγέλματα, αφαιρεί το μονότονο κομμάτι τους και τα αναδιαμορφώνει. Μόλις τρία χρόνια μετά την έκρηξη των ChatGPT, Claude και Copilot, οι ανεπτυγμένες οικονομίες καταγράφουν ιστορικά χαμηλή ανεργία και παράλληλη άνοδο παραγωγικότητας. Σύμφωνα με την τελευταία έκθεση Future of Jobs του Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρουμ, την επόμενη πενταετία θα δημιουργηθούν 170 εκατ. νέες θέσεις ενώ θα εκτοπιστούν 92 εκατ., αφήνοντας καθαρό θετικό ισοζύγιο περίπου 78 εκατ. (+7 %). Με άλλα λόγια: Θέσεις χάνονται, περισσότερες ανοίγουν—φτάνει να είμαστε έτοιμοι να τις καλύψουμε.

Για να το δούμε όμως, στην πράξη: Ένας σημερινός ειδικός digital marketing δουλεύει ήδη με εργαλεία AI που γράφουν προσχέδια κειμένων, προτείνουν λέξεις‑«κλειδιά» και βελτιστοποιούν καμπάνιες σε πραγματικό χρόνο. Κι όμως, ο στρατηγικός σχεδιασμός, η κατανόηση του κοινού και η μεγάλη δημιουργική ιδέα παραμένουν βαθιά ανθρώπινες αρμοδιότητες. Η AI ενσωματώνεται – δεν αντικαθιστά. Γιατί συμβαίνει αυτό; Επειδή την τελική ευθύνη, την κρίση και την επιμέλεια θα τις αναλαμβάνει πάντα ένας άνθρωπος. Ακόμη περισσότερο, η τεχνητή νοημοσύνη στερείται ικανότητα αυτόνομης δράσης (lack of agency)—δεν παίρνει πρωτοβουλία από μόνη της ούτε λογοδοτεί για τις συνέπειες.

Και όσο για τις δεξιότητες, το Future of Jobs Report δείχνει ότι 39% των σημερινών δεξιοτήτων θα χρειαστεί ανανέωση ως το 2030, ενώ 59% των εργαζομένων θα πρέπει να περάσει από ουσιαστική αναβάθμιση δεξιοτήτων. Με απλά λόγια, σχεδόν οι μισοί από εμάς θα χρειαστούμε «φρεσκάρισμα» εργαλείων μέσα στην επόμενη πενταετία. Οι δεξιότητες που ανεβαίνουν ταχύτερα είναι η αναλυτική σκέψη, η προσαρμοστικότητα, η δημιουργική επίλυση προβλημάτων, μαζί με αλφαβητισμό στην AI— ακριβώς τα πεδία όπου μόνο ο άνθρωπος μπορεί να κάνει τη διαφορά.

Η ιστορία επαναλαμβάνεται: Κάθε τεχνολογικό κύμα ανατρέπει ρουτίνες, αλλά ανοίγει περισσότερες πόρτες απ’ όσες κλείνει. Η τεχνητή νοημοσύνη δεν έρχεται να μας αντικαταστήσει. Έρχεται να μας αναβαθμίσει — όσους, βέβαια, επιλέξουμε να μάθουμε τη γλώσσα της. Το πραγματικό ερώτημα δεν είναι «αν θα υπάρχει δουλειά;», αλλά ποιος θα είναι έτοιμος να την αναλάβει.

Δείτε ολόκληρο το αφιέρωμα εδώ