Θα πούμε το νερό νεράκι
Εγκαίνια δημόσιου σημείου ανεφοδιασμού επαναχρησιμοποιούμενων μπουκαλιών με νερό στην πλατεία Κοραή, στην Αθήνα - Φωτογραφία αρχείου από 22 Μαρτίου 2025
Αν ήμουν η Τζώρτζια των Μπλε και της Πλεύσης Ελευθερίας -κι εσείς είχατε τις αντοχές να περάσετε εκουσίως το βασανιστήριο να ακούσετε έναν παράφωνο να προσπαθεί να τραγουδήσει- θα μπορούσα να τσιρίξω «διψααααάσσσααμε το μεσημεεεεέριιιιι, μα το νεροοοοό γλυφό», όμως δεν αντλώ ικανοποίηση βασανίζοντας τους άλλους.
Τα πράγματα με τα αποθέματα νερού στην Ελλάδα είναι πολύ σοβαρά. Και φοβάμαι ότι αν δεν σχεδιαστεί μια στρατηγική αποτελεσματική για τη διαχείριση των υδάτων, τα επόμενα χρόνια είναι μεγάλος ο κίνδυνος οι Ελληνίδες και οι Έλληνες να διψάσουν.
Και σίγουρα, κινδυνεύουμε πολύ περισσότερο απ' ότι αντιλαμβανόμαστε να πούμε το νερό νεράκι. Η πρόσφατη σύσκεψη στο πρωθυπουργικό γραφείο, που απλώς ανακοινώθηκαν οι πέντε βασικοί άξονες των αλλαγών που θα πρέπει να γίνουν κατεπειγόντως, δεν περιελάμβανε συγκεκριμένα μέτρα για τη διασφάλιση των υδατικών αποθεμάτων και την αντιμετώπιση του προβλήματος της λειψυδρίας.
Μάθαμε ότι η στάθμη των φραγμάτων είναι σε ιστορικά χαμηλά επίπεδα κι ότι τα αποθέματα στην Αττική έχουν μειωθεί πάνω από 50% σε σχέση με το 2022! Ε, και; Τι κάνουμε για να αντιμετωπίσουμε αυτό το κολοσσιαίο πρόβλημα της λειψυδρίας; Στον Έβρο η κατάσταση από τις φωτογραφίες και τα βίντεο μοιάζουν σαν να προέρχονται από δυστοπική ταινία και ο κίνδυνος της ερημοποίησης θα είναι μεγαλύτερος όσο συνεχίζεται η ανομβρία, όσο τους χειμώνες δεν χιονίζει πολύ για να γεμίζουν οι πηγές και τα υπόγεια ρεύματα, όσο δεν διαχειριζόμαστε το πολύτιμο νερό σαν ατόφιο χρυσάφι.
Τι γίνεται άραγε με το σχέδιο μεταφοράς νερού για την υδροδότηση της Αθήνας από τη λίμνη Τριχωνίδα στην Αιτωλοακαρνανία; Εχει γίνει κάποια μελέτη ή ακόμη είμαστε στην προμελέτη; Πόσα χρόνια θα απαιτηθούν για να κατασκευαστούν οι αγωγοί, να γίνουν οι σήραγγες και όλα τα έργα που απαιτούνται ώστε να μεταφερθεί νερό στην Αττική από μια περιοχή 360 χιλιόμετρα μακριά; Και τι θα γίνει μέχρι τότε;
Πώς θα λυθεί το πρόβλημα με τόσες και τόσες περιοχές της επικράτειας -όπως το μεγαλύτερο μέρος της Κορινθίας, μια σειρά από πόλεις και χωριά στην ηπειρωτική Ελλάδα και τα περισσότερα νησιά- που δεν υπάρχει πόσιμο νερό και ακόμη κι αν υπάρχει νερό, από το βάθος που έχουν φτάσει οι γεωτρήσεις, το προσφερόμενο προϊόν είναι υφάλμυρο ή ακατάλληλο ακόμη και για την προσωπική υγιεινή ή για το πλύσιμο των πιάτων;
Πέρα από την υδροδότηση των μεγάλων πόλεων, ποιο είναι το σχέδιο για να διασφαλιστεί η συνέχιση της άρδευσης κρίσιμων καλλιεργειών από τις οποίες προέρχεται μεγάλο μέρος του εισοδήματος των αγροτών όπως οι ελαιοκαλλιέργειες, τα εσπεριδοειδή ή τα αμπέλια; Πώς θα αντιμετωπιστεί πιθανή μείωση -για παράδειγμα- στην παραγωγή του ελαιολάδου, που είναι αναπόφευκτη αν συνεχιστεί το πρόβλημα της λειψυδρίας αφού θα είναι όλο και δυσκολότερη η άρδευση των καλλιεργειών; Πόσο γρήγορα μπορούν να φέρουν αποτελέσματα παρεμβάσεις αφαλάτωσης, ώστε να χρησιμοποιείται το θαλασσινό νερό, όπου είναι δυνατό; Γιατί ακόμη και σήμερα υπάρχει διαθέσιμο γλυκό νερό, κατάλληλο και ως πόσιμο -σε περιοχές όπως η Κεφαλονιά για παράδειγμα- αλλά δεν κατασκευάζονται οι υποδομές εκείνες που θα επιτρέψουν την αξιοποίηση των αποθεμάτων προς όφελος των πολιτών; Πόσο μεγάλο είναι το πρόβλημα από το απαρχαιωμένο δίκτυο μεταφοράς νερού εντός των πόλεων, από τις βλάβες στο σύστημα σωληνώσεων και γιατί δεν μπορούμε ταχύτερα να αντικαταστήσουμε τους αγωγούς που έχουν καταστραφεί ή καταστρέφονται με καινούριους για να μειωθεί η απώλεια νερού; Τι έχει συμβεί με τη διαχείριση των υδάτων στη Θεσσαλία; Πόσα χρόνια θα χρειαστούν για να κατασκευαστούν τα φράγματα που σχεδιάζονται και να υλοποιηθούν όλα τα απαιτούμενα έργα για τη διευθέτηση των υδάτων, την βέλτιστη αξιοποίησή τους ώστε να εξυπηρετούνται και οι ανάγκες άρδευσης αλλά και οι ανάγκες υδροδότησης πόλεων, χωριών και οικισμών;
Είναι αλήθεια ότι μόνο ένα ποσοστό περίπου 10% από τα συνολικά αποθέματα νερού απαιτείται για να πίνουμε; Τι συμβαίνει με το υπόλοιπο 90%; Μήπως το βασικό πρόβλημα είναι ο εξορθολογισμός και η σωστή διαχείριση των αποθεμάτων νερού που χρησιμοποιούνται για την άρδευση;
Οι πισίνες και η σπατάλη
Δεν είναι ξεκάθαρο ότι ήλθε η ώρα να ληφθούν δραστικά μέτρα για την εξοικονόμηση του πολύτιμου πόσιμου νερού; Δεν είναι η στιγμή να απαγορευθεί άμεσα να γεμίζουν οι χιλιάδες πισίνες σε όλη τη χώρα με πολύτιμο πόσιμο ή γλυκό νερό που θα μπορούσε να αποθηκευτεί για την υδροδότηση πόλεων ή για την άρδευση χρήσιμων καλλιεργειών; Ποια είναι η λογική σε μια τόσο δύσκολη συγκυρία, με τόσο μεγάλο το πρόβλημα της λειψυδρίας να είναι γεμάτες με πόσιμο ή γλυκό νερό χιλιάδες πισίνες στα νησιά του Αιγαίου και του Ιονίου, δίπλα στην ακτογραμμή και γιατί δεν απαγορευέται άμεσα να χρησιμοποιείται στις πισίνες το νερό που είναι πόσιμο ή κατάλληλο για άρδευση;
Πότε θα λάβουμε πραγματικά, δρακόντεια μέτρα για τη διασφάλιση της ορθής χρήσης του νερού; Γιατί δεν ξεκινάμε άμεσα τις καμπάνιες να ενημερωθούν οι πολίτες να σταματήσουν να πλένουν τα μπαλκόνια, τα πεζοδρόμια, τα αυτοκίνητά τους ή να καταβρέχουν τους δρόμους, τα πλακόστρωτα, τις αυλές τους με το πολύτιμο νερό; Αντέχουμε αυτή την σπατάλη νερού σε μια τόσο δύσκολη συγκυρία;
Η επαναχρησιμοποίηση νερού, όπως στην Ιαπωνία
Δεν μπαίνω καν στη διαδικασία να ρωτήσω γιατί δεν συζητούμε το ενδεχόμενο επαναχρησιμοποίησης νερού που αντλούμε από το δίκτυο για την οικιακή κατανάλωση και γιατί δεν αντιγράφουμε το μοντέλο της Ιαπωνίας, όπου το νερό από τις εσωτερικές βρύσες ξαναχρησιμοποιείται για τα καζανάκια; Είναι λογικό στις τουαλέτες να τρέχει καθαρό, πόσιμο νέρο όταν σε λιγό καιρό κινδυνεύουμε να μην έχουμε να πιούμε; Και δεν αξίζει καν να συζητήσουμε το ενδεχόμενο θεσμοθέτησης της υποχρέωσης δημιουργίας εσωτερικών εγκαταστάσεων επαναχρησιμοποίησης/ ανακύκλωσης του νερού με το οποίο πλένουμε τα χέρια μας ή τα πιάτα στις καινούριες κατοικίες που χτίζουμε τώρα;
Η κατάσταση είναι πραγματικά κρίσιμη για να καθυστερούμε την έναρξη συζητήσεων ή την άμεση λήψη μέτρων. Διότι στο τέλος, για να μειώσουμε την οικιακή κατανάλωση νερού -όπου ξαναλέω χρησιμοποιείται περίπου το 10% των συνολικών υδατικών αποθεμάτων- θα συρθούμε στην απόφαση αύξησης των λογαριασμών και της υψηλής χρέωσης από μια συγκεκριμένη κατανάλωση και πάνω.
Δεν είναι ακόμη πολύ αργά για να σχεδιάσουμε, να λάβουμε αποφάσεις και να λειτουργήσουμε προληπτικά. Το νερό δεν είναι ανεξάντλητο και η αξία του για τη ζωή όλων μας δεν αποτιμάται.