Επιχειρηματικότητα: Μήπως το πολύ «σθένος» βλάπτει τον εγκέφαλο;
Η επιχειρηματικότητα, όπως θα σου πουν όλοι, απαιτεί σθένος. Η ικανότητα να ξεπερνάς εμπόδια, να επιμένεις σε έναν στόχο και να ανακάμπτεις μετά από αποτυχίες θεωρούνται θεμελιώδη στοιχεία για την οικοδόμηση μιας επιχείρησης. Γι' αυτό και οι επιχειρηματίες δέχονται διαρκώς παραινέσεις να αναπτύξουν αυτήν την ιδιότητα. Μέσα όπως το Inc. είναι γεμάτα από συμβουλές για το πώς να καλλιεργήσεις την ανθεκτικότητά σου.
Όλες αυτές οι συμβουλές δεν είναι λανθασμένες. (Αν και οι ερευνητές διαφωνούν ως προς την ορολογία του «σθένους» και το πώς καλλιεργείται σωστά.) Ωστόσο, σύμφωνα με νέα έρευνα, ίσως να αγνοείται μια βασική πλευρά του θέματος.
Σίγουρα, το σθένος μπορεί να σε βοηθήσει να προχωρήσεις. Όμως, μια νέα μελέτη διαπίστωσε πως αν βασίζεσαι αποκλειστικά σε αυτό για να ξεπερνάς τις δυσκολίες και δεν μαθαίνεις άλλους τρόπους να φροντίζεις τον εαυτό σου, μπορεί τελικά να προκαλέσεις ζημιά στον εγκέφαλό σου.
Περισσότερο σθένος, περισσότερη ζημιά στον εγκέφαλο;
Πριν εξηγήσουμε τη μελέτη, είναι σημαντικό να διευκρινιστεί πως κανείς δεν λέει ότι το σθένος είναι κάτι κακό. Όπως επισημαίνει η Ντάρλινγκτίνα Εσιάκα (Darlingtina Esiaka), μία από τις συντάκτριες της μελέτης, σε άρθρο της στο The Conversation, «έρευνες έχουν συνδέσει το σθένος με την επιτυχία στην επίτευξη στόχων, τη βελτιωμένη ψυχολογική ευημερία και την αυξημένη ικανοποίηση από τη ζωή».
Ωστόσο, όταν η Εσιάκα και οι συνεργάτες της εξέτασαν 158 Αφροαμερικανούς άνδρες που ζουν στις ΗΠΑ σχετικά με το πόσο σθένος επιδεικνύουν στην καθημερινότητά τους και ποια είναι η γνωστική τους λειτουργία, οι επιστήμονες ανακάλυψαν ότι υπάρχει ένα τίμημα στην αδιάκοπη υπέρβαση προκλήσεων.
«Διαπιστώσαμε ότι οι άνδρες με υψηλότερα επίπεδα σθένους ανέφεραν περισσότερες γνωστικές δυσκολίες, όπως προβλήματα συγκέντρωσης και νοητική κόπωση, παρ’ όλη την έντονη θέλησή τους να επιμείνουν», αναφέρει η Εσιάκα.
Τι προκαλεί το υπερβολικό σθένος στον εγκέφαλο
Η μελέτη είναι μικρής κλίμακας και δεν διερευνά τις αιτίες του συνδέσμου μεταξύ σθένους και εγκεφαλικών προβλημάτων. Όμως οι ερευνητές έχουν κάποιες υποθέσεις.
«Μια έννοια που ονομάζεται ολοστατικό φορτίο παρέχει μια πιθανή εξήγηση για τη σύνδεση μεταξύ επιμονής και της γνωστικής επιδείνωσης που παρατηρήσαμε στη μελέτη μας. Το ολοστατικό φορτίο είναι η φθορά που συσσωρεύεται στο σώμα με την πάροδο του χρόνου λόγω του χρόνιου στρες», εξηγεί η Εσιάκα.
Το συνεχές άγχος είναι καταστροφικό για το σώμα – αλλά είναι εξίσου επιβλαβές και για τον εγκέφαλο. «Η συνεχής έκθεση σε στρες μπορεί να υπερλειτουργήσει ορισμένα μέρη του εγκεφάλου», λέει η Εσιάκα. «Αυτή η ζημιά μπορεί να συσσωρευτεί και να κάνει πιο δύσκολη τη μάθηση νέων πραγμάτων, την απομνημόνευση και τη διατήρηση της πνευματικής διαύγειας όσο μεγαλώνουμε».
Ίσως οι ερευνητές χρειάζονται περισσότερα δεδομένα για να αποδείξουν επιστημονικά αυτή τη σύνδεση, όμως, όπως σχολιάζει η συγγραφέας του άρθρου, το εύρημα «αντέχει στο τεστ της κοινής λογικής».
Η Εσιάκα δίνει ως παράδειγμα έναν 40χρονο που δουλεύει δύο απαιτητικές δουλειές για να συντηρήσει την οικογένειά του. Όπως η σωματική καταπόνηση μπορεί να φθείρει το σώμα, έτσι και η χρόνια ψυχική πίεση μπορεί να φθείρει τον εγκέφαλο.
«Με τον καιρό, αυτή η συνεχής καταπόνηση μπορεί να οδηγήσει σε υπέρταση, εγκεφαλικά επεισόδια και κατάθλιψη – όλα τους έχουν συνδεθεί με γνωστική εξασθένηση», γράφει η Εσιάκα.
Υπάρχει και κάτι που λέγεται υπερβολική ανθεκτικότητα
Δεν είναι δύσκολο να το φανταστούμε αυτό. Αλλά μόνο και μόνο επειδή τα αποτελέσματα δεν προκαλούν έκπληξη, δεν σημαίνει πως δεν είναι σημαντικά ή χρήσιμα.
Η ποπ κουλτούρα συχνά εξυμνεί το σθένος χωρίς να αναγνωρίζει το κόστος του. Αυτό οδηγεί τους ανθρώπους στο να υπερτιμούν την ικανότητα να αντέχουν τις δυσκολίες και να υποτιμούν άλλες προσεγγίσεις που μπορούν να τους βοηθήσουν χωρίς να προκαλέσουν τόση φθορά στον εγκέφαλο.
Όπως έχει τεκμηριώσει ο δημοσιογράφος ψυχικής υγείας Tanmoy Goswami, οι εργοδότες συχνά παροτρύνουν τους υπαλλήλους τους να δείχνουν «ανθεκτικότητα» αντί να προβαίνουν σε ουσιαστικές ενέργειες που θα μείωναν την ανάγκη για τόσο σθένος. Κάτι τέτοιο προκαλεί εκνευρισμό στους εργαζόμενους, που αντιλαμβάνονται πως ένα «παρακινείστε» κοστίζει λιγότερο από την πρόσληψη προσωπικού ή την παροχή επιπλέον εκπαίδευσης.
Η εργασία της Εσιάκα μας υπενθυμίζει ότι αυτό το φαινόμενο δεν περιορίζεται στη διοίκηση – συχνά κάνουμε το ίδιο και στους εαυτούς μας. Αντί να ζητήσουμε βοήθεια ή υποστήριξη, προσπαθούμε να πιέσουμε τον εαυτό μας σε όλο και μεγαλύτερα επίπεδα σθένους.
Τι λειτουργεί καλύτερα από το σθένος
Αν αντιλαμβάνεσαι το κόστος της υπερβολικής άσκησης σθένους, είναι πιο πιθανό να καταφύγεις και σε άλλες στρατηγικές για να αντέξεις τις δυσκολίες.
Ποιες είναι αυτές; Η Εσιάκα επισημαίνει πως «πρακτικές όπως ο διαλογισμός, η βαθιά αναπνοή και η καθοδηγούμενη χαλάρωση μπορούν να βοηθήσουν στη ρύθμιση των αντιδράσεων στο στρες και να μειώσουν τη γνωστική καταπόνηση». Ο ύπνος, η άσκηση, η αυτοσυμπόνια και οι στρατηγικές συναισθηματικής ρύθμισης μπορούν επίσης να βοηθήσουν σημαντικά.
Αλλά ξανά και ξανά, η επιστήμη έχει δείξει πως ο καλύτερος τρόπος να είμαστε ανθεκτικοί όταν έρχονται τα δύσκολα είναι να αναζητήσουμε κοινωνική υποστήριξη και να συνδεθούμε με άλλους ανθρώπους.
Αντί να «τηγανίζεις» τον εγκέφαλό σου σφίγγοντας τα δόντια μέσα στις δυσκολίες, αυτή η έρευνα μας υπενθυμίζει ότι το να στηριχθείς στους άλλους είναι συχνά πιο υγιής και πιο αποτελεσματικός τρόπος να αντιμετωπίσεις τις προκλήσεις. Αν ζητήσεις βοήθεια ή απλώς μιλήσεις με έναν φίλο, ο εγκέφαλός σου θα σε ευχαριστήσει.