Ο γιατρός στον καρπό μου: Πότε το smartwatch σώζει ζωές και πότε γίνεται επικίνδυνη παγίδα;

*του Δημητρίου Βραχάτη

Στην εποχή της ψηφιακής υγείας, η τεχνολογία τρέχει με ιλιγγιώδεις ρυθμούς. Τον τελευταίο καιρό μια νέα κατηγορία ασθενών επισκέπτεται τα ιατρεία: ανθρώποι τρομοκρατημένοι από μια ένδειξη στο «έξυπνο» ρολόι τους ή – ακόμα χειρότερα – ανθρώποι ψευδώς εφησυχασμένοι που αγνόησαν σοβαρά συμπτώματα επειδή «το ρολόι έδειξε πως όλα είναι καλά».

Τα wearables (με πιο δημοφιλή τα έξυπνα ρολόγια) είναι θαυμάσια εργαλεία, αλλά δεν είναι γιατροί. Και η χρήση τους χωρίς ιατρική καθοδήγηση κρύβει δύο μεγάλες παγίδες: τον αδικαιολόγητο πανικό και την επικίνδυνη ημιμάθεια.

Η μεγάλη αλήθεια: Τι πραγματικά βλέπει το ρολόι σας;
Είναι σημαντικό να κατανοήσουμε πώς λειτουργεί. Το ηλεκτροκαρδιογράφημα που κάνουμε στο ιατρείο ή στο νοσοκομείο είναι 12 απαγωγών – φανταστείτε ότι βλέπουμε την καρδιά από 12 διαφορετικές «κάμερες». Το ρολόι κάνει καταγραφή μίας μόνο απαγωγής. Βλέπει την καρδιά από μία «κλειδαρότρυπα».

Οι αλγόριθμοι αυτών των σημερινών συσκευών είναι προγραμματισμένοι να ανιχνεύουν κυρίως έναν εχθρό: την Κολπική Μαρμαρυγή. Η επικέντρωση αυτή δεν είναι τυχαία: η κολπική μαρμαρυγή είναι η πιο συχνή αρρυθμία και ευθύνεται για το 20-30% όλων των ισχαιμικών εγκεφαλικών επεισοδίων. Η έγκαιρη διάγνωσή της είναι σωτήρια.

Σε αυτό το κομμάτι, τα ρολόγια προσφέρουν σπουδαίο έργο. Αν το ρολόι χτυπήσει «συναγερμό» για πιθανή Κολπική Μαρμαρυγή, πρέπει οπωσδήποτε να επισκεφθείτε τον καρδιολόγο σας. Τι γίνεται όμως με όλα τα υπόλοιπα;

Η Παγίδα 1η: «Δεν έχετε Κολπική Μαρμαρυγή» δεν σημαίνει «Είστε Υγιής»
Εδώ εντοπίζεται ο μεγαλύτερος κίνδυνος. Πολλοί χρήστες, νιώθοντας ένα «φτερούγισμα» ή αδιαθεσία, κάνουν ένα καρδιογράφημα με το ρολόι. Η συσκευή απαντά: «Δεν ανιχνεύθηκε Κολπική Μαρμαρυγή». Ο χρήστης ανακουφίζεται και δεν αναζητά ιατρική βοήθεια. Λάθος.
Η καρδιά μπορεί να υποφέρει από δεκάδες άλλες διαταραχές που το ρολόι δεν είναι προγραμματισμένο να αναγνωρίσει ή να ονομάσει.
• Μπορεί να έχετε σοβαρές έκτακτες συστολές.
• Μπορεί ακόμα και να έχετε ενδείξεις ισχαιμίας (προάγγελο εμφράγματος) που το ρολόι αδυνατεί να δει με μία απαγωγή.

Το ότι «δεν έχετε κολπική μαρμαρυγή», δεν σημαίνει ότι η καρδιά σας λειτουργεί άψογα. Αν έχετε συμπτώματα, η τεχνολογία δεν υποκαθιστά την κλινική εξέταση.
Η Παγίδα 2η: Το μυστήριο του «Μη Διαγνωστικού» αποτελέσματος
Συχνά, το ρολόι βγάζει την ένδειξη «Μη Διαγνωστικό» (Inconclusive) ή «Ανεπαρκής Εγγραφή». Ο μέσος χρήστης, μη βλέποντας κάποια λέξη-κίνδυνο, το μεταφράζει στο μυαλό του ως: «Εντάξει, δεν βρήκε κάτι κακό, άρα είμαι υγιής».

Αυτή είναι ίσως η πιο επικίνδυνη παρανόηση. Το «Μη Διαγνωστικό» μπορεί να σημαίνει ότι:
1. Υπάρχουν πολλά παράσιτα (κούνημα χεριού).
2. ΑΛΛΑ, μπορεί να σημαίνει ότι ο ρυθμός της καρδιάς είναι τόσο άτακτος ή τόσο γρήγορος/αργός που ο αλγόριθμος του ρολογιού «μπερδεύεται» και δεν μπορεί να τον κατατάξει.

Ένα «μη διαγνωστικό» αποτέλεσμα, ειδικά αν συνοδεύεται από ζάλη, πόνο ή δύσπνοια, μπορεί να κρύβει μια σοβαρή παθολογία που απαιτεί άμεση ιατρική παρέμβαση. Δεν είναι πιστοποιητικό υγείας, είναι απλά ένδειξη ότι «κάτι δεν διαβάζεται σωστά».

Το άγχος της υπερ-διάγνωσης

Από την άλλη πλευρά, έχουμε το φαινόμενο του «ψηφιακού υποχόνδριου». Άνθρωποι νέοι, χωρίς ιστορικό, που ελέγχουν το καρδιογράφημά τους 20 φορές τη μέρα. Κάθε μικρή διακύμανση των παλμών ή ένα παράσιτο στην καταγραφή μεταφράζεται ως «έμφραγμα». Αυτό το χρόνιο στρες αυξάνει την αδρεναλίνη και, ειρωνικά, μπορεί να προκαλέσει αληθινές ταχυκαρδίες!

Συμπέρασμα: Σύμμαχος, όχι Αφεντικό

Οφείλουμε να καλωσορίσουμε την τεχνολογία και να εκμεταλλευτούμε τα οφέλη της. Έχουμε παραδείγματα ασθενών που σώθηκαν επειδή το ρολόι τους ειδοποίησε έγκαιρα για μια σημαντική αρρυθμία.

Όμως, ας βάλουμε τα πράγματα στη σωστή τους βάση:
1. Το smartwatch είναι εργαλείο screening (ανίχνευσης), όχι διάγνωσης.
2. Αν έχετε σύμπτωμα, μην καθησυχάζεστε από μια «καλή» ένδειξη στο ρολόι.
3. Το «Μη Διαγνωστικό» αποτέλεσμα θέλει διερεύνηση, όχι αγνόηση.
4. Η ερμηνεία μιας αρρυθμίας είναι δουλειά του εξειδικευμένου καρδιολόγου.
Χαρείτε την τεχνολογία, χρησιμοποιήστε την για να βελτιώσετε τη φυσική σας κατάσταση, αλλά μην αφήνετε έναν αλγόριθμο να αποφασίζει για την υγεία της καρδιάς σας. Ο καλύτερος «αισθητήρας» παραμένει το πώς αισθάνεστε εσείς και ο μόνος αρμόδιας για να το κρίνει είναι ο γιατρός σας.

*Ο Δημήτριος Α. Βραχάτης, είναι Επεμβατικός Καρδιολόγος – Αρρυθμιολόγος, Εκλεγείς Επίκουρος Καθηγητής Βιοϊατρικής Τεχνολογίας – Ιατρική Σχολή, Εθνικό & Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών