Πώς τα τουρκικά αλιευτικά στο Αιγαίο υπηρετούν τη στρατηγική της «Γαλάζιας Πατρίδας»
Η συνεχιζόμενη παράνομη δραστηριοποίηση τουρκικών αλιευτικών σκαφών σε ελληνικά ύδατα έχει εξελιχθεί σε μια σταθερή πρακτική που αποτυπώνει ένα βαθύτερο μία βαθύτερη πολιτική και στρατηγική στόχευση του τουρκικού κράτους.
Το θέμα είχε αναδείξει το Newsbomb με συνεχή ρεπορτάζ του από διάφορα σημεία του Αιγαίου.
Οι συχνές εισόδοι μηχανότρατων κοντά στη Μυτιλήνη, τη Σαμοθράκη και τα Δωδεκάνησα προκαλούν διαρκείς παρεμβάσεις του Λιμενικού Σώματος, με βίντεο και μαρτυρίες να τεκμηριώνουν τις καταδιώξεις.
Οι Έλληνες αλιείς καταγγέλλουν σοβαρές ζημιές στα αποθέματα και στον βυθό, ενώ τα τουρκικά μέσα παρουσιάζουν τα περιστατικά ως κινήσεις σε «διεθνή ύδατα».
Η τουρκική στρατηγική πίσω από τα αλιευτικά
Η δράση των αλιευτικών λειτουργεί ουσιαστικά ως πρακτική εφαρμογή του δόγματος της «Γαλάζιας Πατρίδας», σύμφωνα με διπλωματικούς κύκλους. Η Άγκυρα, σύμφωνα με τους ίδιους, επιχειρεί να εδραιώσει παρουσία σε θαλάσσιες ζώνες όπου αμφισβητεί τα ελληνικά κυριαρχικά δικαιώματα με τη συστηματική δραστηριότητα να επιδιώκει να δημιουργήσει εικόνα «συνεκμετάλλευσης» και να ενισχύσει την πάγια τουρκική θέση ότι το Αιγαίο και η Ανατολική Μεσόγειος αποτελούν πεδία διαμοιρασμού, με την Τουρκία να έχει ρόλο καθοριστικό.
Οικονομικές και κοινωνικές επιπτώσεις
Πέρα από τη γεωπολιτική διάσταση, οι τουρκικές τράτες επιφέρουν άμεση πίεση στους Έλληνες αλιείς. Οι καταστροφικές πρακτικές με συρόμενα εργαλεία αφαιρούν εισόδημα από μικρές κοινότητες που εξαρτώνται από τη θάλασσα, ενώ ταυτόχρονα δημιουργούν περιβαλλοντική ζημία με μακροχρόνιες συνέπειες. Η Αθήνα αντιμετωπίζει το ζήτημα τόσο σε διμερές επίπεδο όσο και σε θεσμικό πλαίσιο, καθώς έχει τεθεί θέμα στην Ευρωπαϊκή Ένωση για παραβιάσεις της ελληνικής κυριαρχίας.
Η γεωπολιτική διάσταση της τουρκικής τακτικής
Η χρήση αλιευτικών ως μέσου προβολής ισχύος συνδέεται με τον ευρύτερο αναθεωρητισμό της Τουρκίας. Το τουρκικό δόγμα της «Γαλάζιας Πατρίδας» προβάλλει μια θαλάσσια επικράτεια που εκτείνεται από το Αιγαίο έως την Ανατολική Μεσόγειο, επιχειρώντας να αμφισβητήσει την ισχύ του Δικαίου της Θάλασσας και τη νομιμότητα των ελληνικών θαλάσσιων ζωνών.
Η Άγκυρα χρησιμοποιεί την παρουσία των αλιευτικών για να εμπεδώσει την εικόνα μιας «φυσικής δραστηριότητας» στις επίμαχες περιοχές. Με τον τρόπο αυτό, τα αλιευτικά μετατρέπονται σε εργαλεία υβριδικής στρατηγικής, που συνδυάζει οικονομικό όφελος, πίεση σε τοπικούς πληθυσμούς και δοκιμή των επιχειρησιακών αντανακλαστικών του ελληνικού Λιμενικού.
Η γεωπολιτική αξία αυτής της τακτικής βασίζεται, όπως επισημαίνουν διπλωμάτες, στη δημιουργία τετελεσμένων. Η συνεχής παρουσία αλιευτικών σκαφών, σε συνδυασμό με τις συνοδείες της τουρκικής Ακτοφυλακής, επιτρέπει στην Άγκυρα να καλλιεργεί την αντίληψη ότι οι επίμαχες περιοχές είναι «γκρίζες ζώνες» και όχι θαλάσσια σύνορα με ξεκάθαρη ελληνική κυριαρχία.
Το αφήγημα αυτό εξυπηρετεί την πάγια θέση της Τουρκίας για μη αναγνώριση πλήρους δικαιώματος θαλάσσιων ζωνών στα ελληνικά νησιά, από το Καστελόριζο και σε ολόκληρο το Αιγαίο.
«Παραβίαση της εθνικής μας κυριαρχίας»
Ο Νικόλαος Σπανός, πρώην Ανώτατος αξιωματικός του Λιμενικού, μιλώντας πρόσφατα στο Newsbomb κρούει τον κώδωνα του κινδύνου κάνει λόγο για παραβίαση της εθνικής μας κυριαρχίας!
«Η παράνομη αλιεία ισοδυνάμει με παραβίαση της εθνικής μας κυριαρχίας και η απάντησή μας θα πρέπει να είναι άμεση. Σύμφωνα με τον Νόμο 4855/2021 και το άρθρο 398 του Ποινικού Κώδικα τα μέσα αυτά θα πρέπει να κατάσχονται και οι Τούρκοι αλιείς να οδηγούνται στη Δικαιοσύνη - πρόκειται για αδικήματα που τιμωρούνται με φυλάκιση».
«Η αναλγησία σημαίνει ανοχή και τετελεσμένα», επισημαίνει ο έμπειρος αξιωματικός. «Η θάλασσά μας είναι η ψυχή της πατρίδας και θα πρέπει να την υπερασπίζουμε αποτελεσματικά και με αποφασιστικότητα στο πεδίο, ώστε να διασφαλίσουμε την κυριαρχία μας, αλλά και να προστατέψουμε τους Έλληνες αλιείς που μοχθούν για το μεροκάματο.
Μόνο με συστηματική επιτήρηση και διαρκείς ελέγχους και εφαρμογή των ποινών μπορούμε να βάλουμε τέλος στο φαινόμενο που πλήττει την κυριαρχία και τον θαλάσσιο πλούτο μας», καταλήγει.
Από πού αντέγραψε η Τουρκία την τακτική με τα αλιευτικά;
Η τακτική που εφαρμόζει η Άγκυρα με τα αλιευτικά της σκάφη εντάσσεται σε μια διεθνώς αναγνωρίσιμη πρακτική όπου η αλιεία μετατρέπεται σε εργαλείο ήπιας ισχύος. Το παράδειγμα της Κίνας στο Νότιο Σινικό Πέλαγος, με τη χρήση αλιευτικών και ναυτικής πολιτοφυλακής για συνεχή παρουσία σε αμφισβητούμενες περιοχές, δείχνει πώς μια δύναμη αξιοποιεί τον στόλο των αλιευτικών για να κατοχυρώσει διεκδικήσεις. Έρευνα του Military Review έχει σχολιάσει ότι τα αλιευτικά λειτουργούν ως «εργαλείο δικαιωμάτων», λιγότερο επιθετικό από επιθετική στάση στρατιωτικών μονάδων, αλλά πολύ αποτελεσματικό ως μέσο άσκησης πίεσης.
Οι «Cod Wars» μεταξύ Ισλανδίας και Ηνωμένου Βασιλείου τη δεκαετία του 1950 έως το 1970, ανέδειξαν πώς τα αλιευτικά μπορούν να βρεθούν στο επίκεντρο μιας σύγκρουσης για θαλάσσια όρια, ενώ ο «Πόλεμος του Αστακού» ανάμεσα στη Βραζιλία και τη Γαλλία την περίοδο 1961–1963, έδειξε την ικανότητα των παράκτιων κρατών να κινητοποιούν στρατιωτικά μέσα για να προστατεύσουν θαλάσσιους πόρους. Ακόμη και ο «Turbot War» Καναδά – Ισπανίας, στις αρχές της δεκαετίας του 1990, απέδειξε ότι οι συγκρούσεις για την αλιεία μπορούν να λάβουν χαρακτήρα διεθνούς κρίσης με διπλωματικές και εμπορικές προεκτάσεις.
Η τουρκική πρακτική εντάσσεται έτσι σε μια ακολουθία παραδειγμάτων όπου η αλιεία γίνεται όχημα στρατηγικής επιρροής. Η διαφορά είναι ότι στο Αιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο οι διεκδικήσεις της Άγκυρας συνδέονται με ένα συνολικό αφήγημα αναθεώρησης συνόρων και αποδυνάμωσης του Διεθνούς Δικαίου. Η «Γαλάζια Πατρίδα» αποκτά υλική διάσταση μέσα από τα τουρκικά αλιευτικά, που λειτουργούν ως αιχμή μιας πιο σύνθετης γεωπολιτικής επιδίωξης.