LIVE BLOG: Πάνω 800 σεισμοί από 3 έως 5,2 Ρίχτερ σε 8 μέρες - Κλειστά τα σχολεία άλλη μια εβδομάδα

Παρά το γεγονός ότι συγκρατημένα αισιόδοξοι εμφανίζονται οι επιστήμονες για την εξέλιξη της σεισμικής δραστηριότητας στις Κυκλάδες, η μέρα ξεκίνησε με διαδοχικές δονήσεις - Λεπτό προς λεπτό όλες οι εξελίξεις στο Newsbomb.gr
Newsbomb.gr
2'

Σείεται η γη σε Σαντορίνη και Αμοργό, ωστόσο όπως όλα δείχνουν το φαινόμενο βρίσκεται σε ύφεση και ο μηχανισμός σε εγρήγορση.

Οι σεισμικές δονήσεις είναι συνεχής με την πιο πρόσφατη να καταγράφεται στις 12 το μεσημέρι με μέγεθος 4,8 Ρίχτερ. Από την 1η Φεβρουαρίου μέχρι σήμερα έχουν καταγραφεί πάνω από 800 σεισμοί με μέγεθος άνω του 3.0 (και με μέγιστο καταγεγραμμένο μέγεθος Μ 5.2 Ρίχτερ).

Σήμερα, εξάλλου σε σύσκεψη που πραγματοποιήθηκε νωρίτερα αποφασίστηκε να παραμείνουν κλειστά για μία ακόμα εβδομάδα, μέχρι και την Παρασκευή 14 Φεβρουαρίου 2025 σε Θήρα, Ίο, Ανάφη και Αμοργό.

Οι Επιστημονικές Επιτροπές θα συνεδριάσουν εκ νέου την Τρίτη 11 Φεβρουαρίου στις 18:00.

Σε ανακοίνωση της Πολιτικής Προστασίας αναφέρεται ότι:

1. Η σεισμική ακολουθία στη θαλάσσια περιοχή της Ανύδρου μεταξύ Θήρας και Αμοργού παραμένει σταθερή, με περισσότερους από 800 σεισμούς από την 1η Φεβρουαρίου έως σήμερα με μέγεθος άνω του 3.0 (και με μέγιστο καταγεγραμμένο μέγεθος Μ 5.2).

2. ⁠Η τρέχουσα σεισμική δραστηριότητα στην περιοχή της νήσου Ανύδρου οφείλεται σε υποθαλάσσια ρήγματα με διεύθυνση ΒΑ-ΝΔ και δεν σχετίζεται με την ηφαιστειακή δραστηριότητα των Καμμένων και του υποθαλάσσιου ηφαιστείου του Κολούμπου.

3. ⁠Η σεισμική δραστηριότητα εντός της καλδέρας παραμένει στα ίδια χαμηλά επίπεδα με τις προηγούμενες μέρες.

4. Οι Επιτροπές υπενθυμίζουν τα ακόλουθα προληπτικά μέτρα:

Οι πολίτες θα πρέπει:

- να αποφεύγουν τις μεγάλες συναθροίσεις εντός κτιρίων.

- να αποφεύγουν την προσέγγιση σε εγκαταλελειμμένα κτίρια.

- να αποφεύγουν την πρόσβαση και παραμονή στα λιμάνια Αμμουδίου, Αρμένης, Κόρφου και Παλαιού Λιμένα Φηρών.

-να προχωρήσουν σε άρση επικίνδυνων στοιχείων μη δομικής τρωτότητας στα κτίριά τους (βαριά επικρεμάμενα αντικείμενα, ψευδοροφές κλπ) και στο άδειασμα των υδάτων στις κολυμβητικές δεξαμενές (πισίνες).

-να επιλέγουν ασφαλείς διαδρομές κατά τη μετακίνησή τους μέσα στον αστικό ιστό και στο επαρχιακό οδικό δίκτυο, ιδιαίτερα στα σημεία που υπάρχουν έντονες μορφολογικές κλίσεις και είναι πιθανόν να εκδηλωθούν κατολισθητικά φαινόμενα.

-να υπάρχει άμεση απομάκρυνση από τις παράκτιες περιοχές, σε περίπτωση ισχυρής σεισμικής δόνησης.

-Τα σχολεία να παραμείνουν κλειστά μέχρι και την Παρασκευή 14 Φεβρουαρίου 2025 σε Θήρα, Ίο, Ανάφη και Αμοργό.

19:41
Χρήστος Χριστοφιλόπουλος

Νέος σεισμός στην Αμοργό

Ακόμη μια σεισμική δόνηση σημειώθηκε στις Κυκλάδες και συγκεκριμένα στην Αμοργό, το απόγευμα του Σαββάτου 8 Φεβρουαρίου.

Ο σεισμός είχε μέγεθος 4,4 της κλίμακας Ρίχτερ με εστιακό βάθος 11 χιλιομέτρων, ενώ το επίκεντρό του βρίσκεται 26 χιλιόμετρα Βόρεια - βορειοδυτικά της Ανάφης.

Διαβάστε περισσότερα εδώ

15:24
Μάνος Χατζηγιάννης

Γ. Παπαδόπουλος: «Δεν έχει καμία σχέση το ηφαίστειο της Σαντορίνης με τη σεισμική δραστηριότητα»

14:18
Δέσποινα Σοφιανίδου

O Κώστας Παπαζάχος εκπρόσωπος ενημέρωσης για τη σεισμική δραστηριότητα

Ο καθηγητής Κώστας Παπαζάχος ορίζεται με απόφαση του υπουργού Πολιτικής Προστασίας, Βασίλης Κικίλια, ως εκπρόσωπος για την ενημέρωση σχετικά με τη σεισμική δραστηριότητα.

13:50
Χριστίνα Κόντρα

Ποια σχολεία θα παραμείνουν κλειστά

Ολοκληρώθηκε η συνεδρίαση της Μόνιμης Eπιστημονικής Eπιτροπής Εκτίμησης Σεισμικού Κινδύνου και της Μόνιμης Επιστημονικής Επιτροπής Παρακολούθησης του Ελληνικού Ηφαιστειακού Τόξου.

Όπως ανακοινώθηκε, τα σχολεία θα παραμείνουν κλειστά μέχρι και την Παρασκευή 14 Φεβρουαρίου 2025 σε Θήρα, Ίο, Ανάφη και Αμοργό. Ενώ, στην σχετική ανακοίνωση παρέχονται και οδηγίες προς τους πολίτες.

13:35
Μάνος Χατζηγιάννης

Οι συγκλονιστικές μαρτυρίες κατοίκων που έζησαν τον σεισμό του '56 στην Σαντορίνη

12:38
Μάνος Χατζηγιάννης

Στις κατασκηνώσεις του Αγίου Ανδρέα θα φιλοξενηθούν 23 οικογένειες από τη Σαντορίνη

11:29
Μάνος Χατζηγιάννης

Νέος σεισμός 4,6 ανοιχτά της Ανάφης

11:28
Μάνος Χατζηγιάννης

Παπανικολάου: «Οι κάτοικοι της Σαντορίνης μέχρι το Πάσχα θα πρέπει να ζουν με τους σεισμούς»

«Είμαστε στην κορύφωση του φαινομένου» πρόσθεσε ο καθηγητής Τεκτονικής Γεωλογίας και Γεωδυναμικής, Δημήτρης Παπανικολάου, μιλώντας για τη σεισμική δραστηριότητα στις Κυκλάδες

11:18
Μάνος Χατζηγιάννης

Και νέος διπλός σεισμός στην Οία, 4,2 και 3,9

11:05
Μάνος Χατζηγιάννης

Μπαράζ δονήσεων, 4,8 και 4,1 Ρίχτερ στην Αμοργό και στην Ανάφη

10:48
Χριστίνα Κόντρα

Νέος ισχυρός σεισμός στην Αμοργό

Ισχυρή σεισμική δόνηση σημειώθηκε το πρωί του Σαββάτου 8 Φεβρουαρίου, ανοιχτά της Αμοργού. Πρόκειται για σεισμό μεγέθους 4,6 βαθμών της κλίμακας Ρίχτερ, 27χλμ νότια νοτιοδυτικά της Αρκεσίνης Αμοργού.

10:40
Μάνος Χατζηγιάννης

Σεισμός 4 Ρίχτερ 16 χλμ. νότια της Αρκεσίνης Αμοργού

Μία ακόμα δόνηση έγινε στις Κυκλάδες,. Ήταν έντασης 4 Ρίχτερ και σημειώθηκε 16 χλμ. νότια της Αρκεσίνης Αμοργού στις 10:16.

09:46
Χριστίνα Κόντρα

«Αυτή τη στιγμή τα μηνύματα είναι αισιόδοξα για την εξέλιξη του φαινομένου»

Ο καθηγητής Γεωφυσικής και σεισμολογία, Κώστας Παπαζάχος μιλώντας στην ΕΡΤ υπογράμμισε πως τις τελευταίες δύο ημέρες υπάρχει μια σχετική ύφεση, ενώ έχει σταματήσει και επέκταση της δραστηριότητας βορειοανατολικά.

Εξήγησε όμως πως «δεν μπορούμε σε καμία περίπτωση να πούμε πως υπάρχει λήξη του συναγερμού». Αναφορικά με τις εκτιμήσεις πως οι σεισμικές δονήσεις ενεργοποιήσουν το ηφαίστειο της Σαντορίνης απάντησε πως δεν υπάρχουν στοιχεία που να συνδέουν το ηφαίστειο με τη σεισμική δραστηριότητα, κάνοντας σαφές πως τέτοια ποσοτικά στοιχεία δεν έχουν παρουσιαστεί.

09:36
Χριστίνα Κόντρα

«Παραμένει μικρή η πιθανότητα να έχουμε το 5,8 με 6 βαθμούς Ρίχτερ»

Ο ομότιμος καθηγητής γεωλογίας, Δημήτρης Παπανικολάου, μιλώντας στην κάμερα του MEGA για τη σεισμική δραστηριότητα στις Κυκλάδες, σημείωσε: «Το βέβαιο είναι ότι έχουμε μια πολύ ιδιόμορφη ακολουθία, δεν μπορούμε να την προσμοιάσουμε με καμία άλλη δραστηριότητα στην Ελλάδα όλα αυτά τα χρόνια που παρακολουθούμε την κατάσταση και αυτό διότι δεν πρόκειται για αυτό που συνήθως συμβαίνει, να έχομε μια αποσεισμική ακολουθία, μια κορύφωση με έναν ή δύο κύριους σεισμούς και μετά να περνάμε στη μετασεισμική ακολουθία. Αυτό δεν υπάρχει εδώ».

Όπως λέει ο ίδιος: «Το ανησυχητικό ήταν η κλιμάκωση που βλέπαμε μέχρι προχθές. Ήδη όμως πάμε σε τρίτη ημέρα που από το 5.2 δεν κλιμακώθηκε η κατάσταση».

«Παραμένει μικρή η πιθανότητα, τη θεωρούσα πολύ μεγαλύτερη μέχρι πριν τρεις ημέρες τώρα τη θεωρώ μικρή, να έχουμε το 5.8 με 6 που είναι το δυναμικό του ρήγματος της Ανύδρου που υπάρχει μέσα στον χώρο αυτόν τον διεγερμένο και το οποίο δεν αποκλείεται κάποια στιγμή να δώσει αυτό το γεγονός. Όμως, έτσι όπως τώρα εξελίσσεται η κατάσταση που δεν αυξάνεται ο ρυθμός των σεισμών με μεγαλύτερο μέγεθος, πιθανόν να έχουμε φτάσει στο όριο εκείνο στο οποίο έσπασαν αυτά τα ρήγματα που έσπασαν και όσα είναι στο αντίστοιχο μέγεθος και να μην είναι αρκετή η ενέργεια να σπάσει και το μεγάλο», συμπληρώνει.

«Τώρα, αυτήν την στιγμή, σε αυτήν την περίοδο, δεν υπάρχει πιθανότητα σημαντική τα δύο ηφαίστεια που έχουν ήδη σιγήσει, να δώσουν έκρηξη», καταλήγει.

09:25
Χριστίνα Κόντρα

«Ίσως ήταν ο κύριος σεισμός αυτός των 5,2 Ρίχτερ»

«Ως πρώτη ένδειξη ότι ο σεισμός των 5,2 Ρίχτερ στις 5 Φεβρουαρίου ίσως ήταν ο κύριος», χαρακτηρίζει ο καθηγητής σεισμολογίας Γεράσιμος Παπαδόπουλος.

08:36
Μάνος Χατζηγιάννης

Μαρτυρία κατοίκου Σαντορίνης: «Σίγουρα έχουν μείνει 8.000 με 9.000 άτομα - Όλοι οι Σαντορινιοί που είναι μόνιμοι κάτοικοι έχουν μείνει εδώ»

08:34
Μάνος Χατζηγιάννης

Καραστάθης: «Ο κόσμος καλά κάνει και δεν ανησυχεί - Είμαστε ακόμη συγκρατημένοι αλλά υπάρχει μια βελτίωση στους δείκτες»

08:22
Μάνος Χατζηγιάννης

Σαντορίνη: Σε ετοιμότητα το νοσοκομείο για το ενδεχόμενο μεγάλου σεισμού

08:10
Μάνος Χατζηγιάννης

Τρομακτική τουρκική πρόβλεψη: Σενάριο σεισμού 7,7 Ρίχτερ και τσουνάμι σε Αιγαίο και Μαρμαρά

Ο Διευθυντής του Ινστιτούτου Αντισεισμικών Ερευνών του Πανεπιστημίου Boğaziçi Kandilli (KRDAE) καθηγητής Δρ. Nurcan Meral Özel μίλησε για πιθανούς σεισμούς

Η συνέχεια εδώ

08:09
Μάνος Χατζηγιάννης

Νέα ανάλυση Παπαδόπουλου: Ίσως τα 5,2 Ρίχτερ ήταν ο κύριος

Νέα τοποθέτηση του γνωστού σεισμολόγου για την σεισμική ακολουθία Σαντορίνης-Αμοργού

Διαβάστε εδώ

06:14
Δημήτριος Παπαγεωργίου

Χορεύει στα Ρίχτερ η Αμοργός

Τρεις σεισμικές δονήσεις, οι δύο από τις οποίες ήταν μεγέθους 4,1 βαθμών της κλίμακας Ρίχτερ και μια 4,4, καταγράφτηκαν στον θαλάσσιο χώρο 17-26 χιλιόμετρα νότια-νοτιοδυτικά της κοινότητας Αρκεσίνης Αμοργού τις πρώτες πρωινές ώρες —με αντίστροφη χρονολογική σειρά στις 05:11, στις 05:08 και στις 03:52—, κατά δεδομένα που δημοσιοποίησε το Γεωδυναμικό Ινστιτούτο του Εθνικού Αστεροσκοπείου της Αθήνας.

Και οι τρεις σεισμοί χαρακτηρίστηκαν «ασθενείς» από το ινστιτούτο. Καθημερινά συνεχίζουν να καταγράφονται δεκάδες δονήσεις στην περιοχή.

05:47
Δημήτριος Παπαγεωργίου

Νέος σεισμός 4,3 ρίχτερ

Νέος σεισμός 4,3 βαθμών της κλίμακας Ρίχτερ σημειώθηκε τα ξημερώματα του Σαββάτου ανοιχτά της Αμοργού.

Σύμφωνα με την Αυτόματη Λύση του Γεωδυναμικού Ινστιτούτου το επίκεντρο της δόνησης εντοπίζεται στα 16 χλμ. Νότια, νοτιοδυτικά της Αρκεσίνης Αμοργού, ενώ το εστιακό βάθος υπολογίζεται στα 5 χλμ

00:23
Δημήτριος Παπαγεωργίου

Η Μαργαρίτα Σέγκου για την ανίχνευση σεισμών στην Σαντορίνη

Η Μ. Σέγκου, σεισμολόγος, για την ανίχνευση σεισμών και σεισμικών δονήσεων στην Σαντορίνη

21:07
Κυριάκος Κουζούμης

Συγκρατημένα ψύχραιμος ο Κώστας Παπαζάχος - Η εισήγησή του για τα σχολεία

Για την έντονη σεισμική δραστηριότητα στη Σαντορίνη μίλησε ο καθηγητής Γεωφυσικής του ΑΠΘ, Κώστας Παπαζάχος, την ώρα μάλιστα, που στο νησί διεξάγονται έλεγχοι στατικότητας σε κτήρια. Επίσης, αύριο αναμένεται η εισήγηση των επιστημόνων για το αν θα λειτουργήσουν από Δευτέρα τα σχολεία.

Για το ότι οι κάτοικοι πέρασαν ένα σχετικά πιο ήρεμο βράδυ χθες κι αν αυτό σημαίνει κάτι για την περαιτέρω εξέλιξη της σεισμικής δραστηριότητας, ο κ. Παπαζάχος τόνισε μιλώντας στην ΕΡΤ3: «Να πω την αλήθεια, όχι απαραίτητα γιατί ξέρετε, εδώ η ακολουθία έχει ένα επεισοδιακό χαρακτήρα, δηλαδή έχουμε ομάδες σεισμών κάποια χρονικά διαστήματα.

Αν τύχει το χρονικό διάστημα να είναι βραδινό, έχουμε ένα δύσκολο βράδυ. Αν τύχει το βράδυ να μην έχει κάποια τέτοια δραστηριοποίηση, είναι πιο καλό. Γενικά υπάρχει μια μικρή μείωση της σεισμικότητας αλλά είναι σχετικά μικρή, οπότε είναι αρκετά νωρίς για να βγάλουμε οριστικά συμπεράσματα».

Σχετικά με το ότι είναι συγκρατημένα μεν αλλά πιο αισιόδοξοι τις τελευταίες ώρες οι επιστήμονες ανέφερε: «Το γεγονός ότι υπάρχει μια μικρή ύφεση, συν το γεγονός ότι ακολουθία δεν επεκτείνεται παραπέρα, συν το γεγονός ότι το ρήγμα, όπως φαίνεται από τους προϋπολογισμούς επίκεντρο αρχίζει να γεμίζει με επίκεντρα κομμάτια, που φαινόταν ότι ίσως ενδεχομένως δεν είχαν σπάσει και μπορούσαν κατά πιθανότητα να σπάσουν με ένα ισχυρότερο σεισμό, φαίνεται να πηγαίνει καλύτερα. Όλα αυτά φαίνεται να πηγαίνουν λίγο καλύτερα και αυτό μας δημιουργεί μια αισιοδοξία για το πως θα πάει η ακολουθία».

Διαβάστε περισσότερα εδώ.

18:43
Ευάγγελος Κιουλχατζής

ΕΚΠΑ: Μειώνεται η σεισμικότητα ανάμεσα σε Σαντορίνη και Αμοργό - Πάνω από 8.900 δονήσεις

Το Εργαστήριο Σεισμολογίας του ΕΚΠΑ, υιοθετώντας τις δυνατότητες της σύγχρονης επιστήμης υπολογιστών και χρησιμοποιώντας μεθόδους τεχνητής νοημοσύνης, παράγει καθημερινά υψηλής ακρίβειας καταλόγους σεισμών με δεκαπλάσιο αριθμό γεγονότων, οι οποίοι είναι κρίσιμοι για την αναγνώριση των σεισμογόνων δομών. Από την έναρξη του σεισμικού σμήνους στη ζώνη Σαντορίνης-Αμοργού στις 26 Ιανουαρίου έως και τις 4 Φεβρουαρίου 2025, το Εργαστήριο Σεισμολογίας του ΕΚΠΑ έχει ανιχνεύσει και εντοπίσει συνολικά, εφαρμόζοντας αυστηρά κριτήρια για τη διασφάλιση της ποιότητας των αποτελεσμάτων, πάνω από 8,900 σεισμούς με χρήση τεχνητής νοημοσύνης (μηχανική μάθηση), εκ των οποίων άνω των 6,900 με μεγέθη Μ³1.0. Στις 5 Φεβρουαρίου η σεισμικότητα συνέχισε να μεταναστεύει προς τα βορειοανατολικά με περίπου τον ίδιο ρυθμό όπως και τις αμέσως προηγούμενες ημέρες. Οι μεγαλύτεροι σεισμοί (με μεγέθη M≥4.0) εντοπίζονται βόρεια της Ανύδρου, σε επικεντρικές αποστάσεις έως ~6 km από τη νησίδα. Στις 5 Φεβρουαρίου καταγράφηκαν πάνω από 1,200 σεισμοί, εκ των οποίων 741 με M≥1.0, ενώ 19 σεισμοί είχαν μέγεθος Μ³4.0, 4 σεισμοί είχαν μέγεθος Μ³4.5 και ο μεγαλύτερος σεισμός είχε μέγεθος Μ=5.1.

Σύμφωνα με τα στοιχεία καθημερινής ανάλυσης σεισμικών δεδομένων του Εργαστηρίου Σεισμολογίας του ΕΚΠΑ, κατά την 6η Φεβρουαρίου έχουν καταγραφεί πάνω από 90 σεισμοί, εκ των οποίων 18 με μεγέθη M≥4.0 και 5 με Μ≥4.5, ενώ ο μεγαλύτερος σεισμός της ημέρας είχε μέγεθος 4.7, με τους περισσότερους σεισμούς να σημειώνονται νοτιοδυτικά της Ανύδρου, και ελάχιστους βορειοανατολικά. Τα στοιχεία των τελευταίων ημερών δείχνουν ότι, αν και συνεχίζει να εμφανίζεται μεγάλο πλήθος σεισμών με μέγεθος Μ³4.0, ο ρυθμός σεισμικότητας παρουσιάζει μια σχετική μείωση, ως προς τους σεισμούς που εντοπίζονται τόσο με συμβατικές μεθόδους όσο και με μεθόδους τεχνητής νοημοσύνης.

Εικόνα8Χάρτης κατανομής σεισμών στην περιοχή των Κυκλάδων (Σαντορίνη-Αμοργός-Ίος) που καταγράφηκαν στις 5 Φεβρουαρίου (μηχανική μάθηση) και στις 6 Φεβρουαρίου (καθημερινή ανάλυση). Η ακτίνα των κύκλων είναι ανάλογη του μεγέθους του σεισμού (υπόμνημα επάνω-δεξιά), ενώ τα επίκεντρα σεισμών με μεγέθη μεγαλύτερα ή ίσα του 4.5 σημειώνονται με αστέρι. Ο χρωματισμός ανταποκρίνεται στο εστιακό βάθος, σύμφωνα με τη χρωματική κλίμακα (δεξιά).

Συντονιστής της Διεπιστημονικής Επιτροπής Διαχείρισης Κινδύνων και Κρίσεων ΕΚΠΑ είναι ο Ευθύμιος Λέκκας, Ομ. Καθηγητής Τμήματος Γεωλογίας και Γεωπεριβάλλοντος.

Τα μέλη της Διεπιστημονικής Επιτροπής Διαχείρισης Κινδύνων και Κρίσεων είναι:

Αντωναράκου Ασημίνα, Καθηγήτρια και Πρόεδρος του Τμήματος Γεωλογίας και Γεωπεριβάλλοντος

Αρκαδόπουλος Νικόλαος, Καθηγητής Χειρουργικής, Πρόεδρος Ιατρικής Σχολής

Βασιλάκης Εμμανουήλ, Αναπληρωτής Καθηγητής Τμήματος Γεωλογίας και Γεωπεριβάλλοντος

Διακάκης Μιχαήλ, Επίκουρος Καθηγητής Τμήματος Γεωλογίας και Γεωπεριβάλλοντος

Ευελπίδου Nίκη – Νικολέττα, Καθηγήτρια Τμήματος Γεωλογίας και Γεωπεριβάλλοντος

Καβύρης Γιώργος, Καθηγητής Τμήματος Γεωλογίας και Γεωπεριβάλλοντος

Καρτάλης Κωνσταντίνος, Καθηγητής Τμήματος Φυσικής

Λάγιου Παγώνα, Καθηγήτρια Επιδημιολογίας, Κοσμήτορας Σχολής Επιστημών Υγείας

Λέκκας Ευθύμιος, Ομ. Καθηγητής Τμήματος Γεωλογίας και Γεωπεριβάλλοντος, Συντονιστής Επιτροπής

Μαυρούλης Σπυρίδων, Επιστημονικός Συνεργάτης Τμήματος Γεωλογίας και Γεωπεριβάλλοντος

Πικουλής Εμμανουήλ, Καθηγητής Ιατρικής Σχολής

Σταύρου Πήλιος-Δημήτρης, Επίκουρος Καθηγητής Τμήματος Ψυχολογίας

Χατζηχρήστου Χρυσή, Καθηγήτρια Τμήματος Ψυχολογίας

Υπεύθυνος για την προβολή του έργου και των δράσεων της Επιτροπής είναι το μέλος ΕΔΙΠ του Τμήματος Επικοινωνίας και Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης κ. Δημήτρης Κουτσομπόλης.

Διαβάστε επίσης