Guardian: Σε υπαρξιακή απειλή η «γειτονιά των Θεών» στην Αθήνα
Σε ένα νεοκλασικό κτίριο της Αθήνας, στον αρχαιότερο δρόμο μιας από τις πιο ιστορικές γειτονιές του δυτικού κόσμου, οι κάτοικοι συγκεντρώθηκαν για να συζητήσουν ποικίλα ζητήματα που τους απασχολούσαν.
Στην ατζέντα της συνάντησης βρέθηκαν θέματα όπως η ηχορύπανση, η κυκλοφοριακή συμφόρηση και άλλες σύγχρονες προκλήσεις. Ωστόσο, ένα νέο που προκάλεσε άμεση ανακούφιση ήταν η απόφαση του δημάρχου Αθηναίων, Χάρη Δούκα, να συστήσει ειδική ομάδα δράσης με στόχο τη διάσωση της Πλάκας, της ιστορικής συνοικίας στο κέντρο της πόλης.
«Ήταν η είδηση που όλοι περιμέναμε», δηλώνει η Λυδία Καρρά, πρόεδρος της Ελληνικής Εταιρείας Περιβάλλοντος και Πολιτισμού (ΕΛΛΕΤ), στις εγκαταστάσεις της οποίας πραγματοποιούνται συχνά συναντήσεις των κατοίκων. «Επιτέλους, λαμβάνονται μέτρα», αναφέρει χαρακτηριστικά, σύμφωνα με τον Guardian.
Μια νέα «μάχη» ξεκινά στους πρόποδες της Ακρόπολης, καθώς η Ελλάδα ετοιμάζεται για μια ακόμη τουριστική σεζόν-ρεκόρ. Για τη Λυδία Καρρά, η οποία ίδρυσε την ΕΛΛΕΤ πριν από 50 χρόνια μαζί με τον εκλιπόντα σύζυγό της, εφοπλιστή Κώστα Καρρά, η κατάσταση θυμίζει προηγούμενες μάχες για τη διάσωση της γειτονιάς.
Περισσότερα από 40 χρόνια αφότου η «γειτονιά των θεών» γλίτωσε από τη μαζική εξάπλωση των νυχτερινών κέντρων και των roof bars, αντιμετωπίζει σήμερα μια νέα απειλή. Η αυξανόμενη παρουσία κατασκευαστικών εταιρειών, επενδυτών και διεθνών κτηματομεσιτικών ομίλων προκαλεί ανησυχία για τη μελλοντική φυσιογνωμία της περιοχής, όπως αναφέρεται στο ρεπορτάζ του Guardian.
Η άνοδος του τουρισμού έχει οδηγήσει ολόκληρα κτίρια στην εκμετάλλευση μέσω βραχυχρόνιας μίσθωσης, με αποτέλεσμα τα παραδοσιακά καταστήματα αλλά και οι μόνιμοι κάτοικοι να κινδυνεύουν να εξαφανιστούν.
«Η Πλάκα υποτίθεται ότι προστατεύεται λόγω της μοναδικότητάς της», υπογραμμίζει η Καρρά. «Την εποχή που θεσπίστηκαν ειδικοί πολεοδομικοί νόμοι μέσω προεδρικών διαταγμάτων, καταφέραμε να τη διασώσουμε. Σήμερα, όμως, οι κάτοικοι φεύγουν, όχι μόνο λόγω της παραβίασης αυτών των νόμων, αλλά και εξαιτίας του αδιάκοπου συνωστισμού, του θορύβου και του χάους που έχουν κάνει τη διαβίωση ανυπόφορη».
Τονίζει, επίσης, ότι οι επισκέπτες αναζητούν γειτονιές με αυθεντικό χαρακτήρα και καθημερινή ζωή. «Η Πλάκα είναι μια μικρή συνοικία. Δημιουργήθηκε για κατοίκους, όχι για αυτό που έχει μετατραπεί σήμερα».
Οι ανησυχίες για τον υπερτουρισμό
Στο δημαρχείο, ο Χάρης Δούκας δεν κρύβει την ανησυχία του. Οι προβλέψεις για τον τουρισμό είναι εντυπωσιακές – επιβεβαιώνοντας ότι η Αθήνα δεν είναι πλέον απλώς ένα ενδιάμεσος σταθμός για τα νησιά, αλλά ένας κύριος προορισμός. Ωστόσο, η άνευ προηγουμένου αύξηση των αφίξεων δημιουργεί σοβαρές προκλήσεις.
Το 2025 αναμένονται περίπου 10 εκατομμύρια επισκέπτες στην πρωτεύουσα, δύο εκατομμύρια περισσότεροι από το 2024. Οι περισσότεροι προτιμούν διακοπές τύπου city break, που έχουν καταστήσει την Αθήνα ιδιαίτερα δημοφιλή. Αν ένα σημαντικό ποσοστό αυτών επιλέξει να επισκεφθεί την Πλάκα, η πίεση στους στενούς δρόμους της θα γίνει αφόρητη.
«Από τους 35 εκατομμύρια τουρίστες που θα υποδεχθεί η Ελλάδα, τα 10 εκατομμύρια – σχεδόν όσος είναι ο πληθυσμός της χώρας – θα επισκεφθούν την Αθήνα. Για πρώτη φορά, η πόλη μας θα είναι ο κορυφαίος προορισμός στην Ελλάδα, αλλά αυτή η κατάσταση δεν είναι βιώσιμη. Ειδικά η Πλάκα έχει ξεπεράσει τα όρια της αντοχής της», τονίζει ο δήμαρχος.
Μελέτη κρούει τον κώδωνα του κινδύνου
Μια πρόσφατη μελέτη του Πανεπιστημίου Πειραιά για τη «φέρουσα ικανότητα» της πόλης, που εκπονήθηκε έπειτα από ανάθεση του δήμου, προειδοποιεί ότι απαιτούνται άμεσες παρεμβάσεις, διαφορετικά η Αθήνα κινδυνεύει να υποστεί τις συνέπειες της ίδιας της επιτυχίας της.
«Δεν υπάρχει χρόνος για χάσιμο. Πρέπει να δράσουμε τώρα, αν δεν θέλουμε να γίνουμε η επόμενη Βαρκελώνη. Για αυτόν τον λόγο, η ειδική ομάδα δράσης, με τη συνδρομή της δημοτικής αστυνομίας, θα διαθέτει πλήρη αρμοδιότητα για παρεμβάσεις», εξηγεί ο Δούκας, ο οποίος πριν αναλάβει δήμαρχος ήταν καθηγητής ενεργειακής πολιτικής.
Οι πολίτες θα μπορούν να καταγγέλλουν παραβάσεις ανώνυμα, με την ομάδα να προχωρά σε ελέγχους. «Ήδη έχουμε πραγματοποιήσει επεμβάσεις σε περιπτώσεις παράνομων βραχυχρόνιων μισθώσεων», επισημαίνει.
Η Πλάκα: μια διαχρονική γειτονιά υπό απειλή
Ελάχιστες συνοικίες στην Ευρώπη έχουν κατοικηθεί αδιάλειπτα για τόσο μεγάλο χρονικό διάστημα όσο η Πλάκα. Βρίσκεται στις βόρειες και ανατολικές πλαγιές της Ακρόπολης, αγκαλιάζοντας την Αγορά και άλλους σημαντικούς αρχαιολογικούς χώρους. Η ιστορία της ξεκινά από τη νεολιθική εποχή και για τους Έλληνες αποτελεί κάτι περισσότερο από ένα παράθυρο στον κλασικό κόσμο – είναι ένας ζωντανός δεσμός με την αρχαιότητα.
«Όταν οι κάτοικοι φεύγουν, οι γειτονιές πεθαίνουν», λέει ο αρχιτέκτονας Γιώργος Ζαφειρίου, επικεφαλής του συλλόγου κατοίκων της Πλάκας. «Έχουμε δει αυτό το φαινόμενο να επαναλαμβάνεται ξανά και ξανά».
Η κατάσταση για την κοινότητα της περιοχής έχει φτάσει σε οριακό σημείο. Οι κάτοικοι παλεύουν για μια ισορροπία με τους ιδιοκτήτες των καταστημάτων, των εστιατορίων και των μπαρ, ενώ κατά τους θερινούς μήνες η τεράστια εισροή επισκεπτών δημιουργεί σοβαρά προβλήματα στις ήδη επιβαρυμένες υποδομές της Πλάκας, όπως το αποχετευτικό της σύστημα.
Μια ελπίδα για την προστασία της συνοικίας είναι η επικείμενη απόφαση του Συμβουλίου της Επικρατείας σχετικά με τη νομιμότητα της μετατροπής 16 κτιρίων σε Airbnb, δεδομένου του αυστηρά οικιστικού χαρακτήρα της περιοχής.
«Οι πολεοδομικοί νόμοι που ρυθμίζουν την Πλάκα είναι ξεκάθαροι», αναφέρει ο καθηγητής νομικής Δημήτρης Μελίσσας.
Το μήνυμα του Χάρη Δούκα προς τους επενδυτές είναι σαφές: «Ξεχάστε το. Η Πλάκα είναι η σύνδεσή μας με την αρχαιότητα. Δεν θα επιτρέψουμε να μετατραπεί σε ένα απρόσωπο τουριστικό πάρκο, χωρίς κατοίκους και αυθεντική ζωή».