Ο Σολτς φεύγει, ο Μερτς έρχεται: Τα 5 συμπεράσματα των γερμανικών εκλογών και η επόμενη ημέρα

«Κερδίσαμε τις ομοσπονδιακές εκλογές του 2025», δήλωσε ενθουσιασμένος ο Φρίντριχ Μερτς, ηγέτης του CDU και υποψήφιος καγκελάριος της Γερμανίας, το βράδυ των εκλογών στο Βερολίνο, ετοιμος να παραλάβει τη σκυτάλη από τον Σοσιαλδημοκράτη Όλαφ Σολτς. Οι πανηγυρισμοί στα κεντρικά γραφεία του κόμματος ωστόσο ήταν σιωπηλοί.

Οι συντηρητικοί περίμεναν ένα πολύ καλύτερο αποτέλεσμα: «30% συν Χ», έλεγαν στην προεκλογική εκστρατεία. Τελικά εξασφάλισαν περίπου το 28% των ψήφων, ποσοστό που δεν αρκεί για να κυβερνήσουν μόνοι τους με βάση το εκλογικό σύστημα της Γερμανίας. Το CDU/CSU θα χρειαστεί να βρει εταίρους για να σχηματίσει την απαιτούμενη πλειοψηφία.

Κατά τη διάρκεια της προεκλογικής εκστρατείας, το CDU/CSU απέκλεισε κατηγορηματικά το ενδεχόμενο σχηματισμού κυβέρνησης συνασπισμού με την ακροδεξιά, αντιμεταναστευτική «Εναλλακτική για τη Γερμανία» (AfD) που τερμάτισε δεύτερη στις κάλπες. «Έχουμε θεμελιώδεις διαφορές απόψεων, για παράδειγμα στην εξωτερική πολιτική, στην πολιτική ασφάλειας, σε πολλούς άλλους τομείς, στα θέματα της Ευρώπης, του ΝΑΤΟ και του ευρώ», επανέλαβε ο Μερτς την Κυριακή.

Ο Mερτς υπόσχεται αλλαγή

Το κύριο θέμα κατά τη διάρκεια της εκστρατείας, εκτός από την αδύναμη οικονομία, ήταν η πολιτική ασύλου. «Μπορείτε να αισθανθείτε την αβεβαιότητα μεταξύ των Γερμανών», είπεο επικεφαλής του CSU Μάρκους Σόντερ αναλύοντας την επιτυχία του AfD. Οι κεντροαριστεροί Σοσιαλδημοκράτες (SPD) και οι περιβαλλοντολόγοι «Πράσινοι» είναι πιθανοί εταίροι στον νέο συνασπισμό. Και τα δύο κόμματα, που ήταν στην προηγούμενη κυβέρνηση, πρέπει πρώτα να αντιμετωπίσουν τις απώλειές τους. Το SPD δέχτηκε σκληρό πλήγμα, καταγράφοντας το χειρότερο εκλογικό του αποτέλεσμα από το 1890 με περίπου 16% των ψήφων.

«Αυτό είναι ένα πικρό εκλογικό αποτέλεσμα για το Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα», παραδέχτηκε ο απερχόμενος καγκελάριος Όλαφ Σολτς, ο οποίος παραμένει στον ρόλο μέχρι να αναλάβει η νέα κυβέρνηση. Ο υπουργός Άμυνας Μπόρις Πιστόριους έκανε λόγο για «καταστροφικό αποτέλεσμα».

Οι ψηφοφόροι τιμώρησαν τον Σολτς και το SPD

Ο Σολτς είναι ο μόνος Γερμανός καγκελάριος που δεν επανεξελέγη τις τελευταίες πέντε δεκαετίες. Ο συνασπισμός του SPD, των Πρασίνων και των νεοφιλελεύθερων Ελεύθερων Δημοκρατών (FDP) είχε κυβερνήσει για λιγότερο από τρία χρόνια όταν κατέρρευσε στις αρχές Νοεμβρίου 2024 λόγω διαφωνιών για τον προϋπολογισμό. Ο Σολτς έχει ήδη ανακοινώσει ότι δεν επιθυμεί υπουργικό ρόλο εάν το SPD είναι μέρος της νέας κυβέρνησης.

Δεν ήταν μόνο το SPD που τιμωρήθηκε από τους ψηφοφόρους. Το FDP έχασε επίσης, αποτυγχάνοντας να ξεπεράσει το λεγόμενο «εμπόδιο του 5%» της υποστήριξης των ψηφοφόρων – που σημαίνει ότι δεν θα εκπροσωπηθεί στην Bundestag. Ο ηγέτης του FDP Κρίστιαν Λίντνερ ανακοίνωσε την αποχώρησή του από την πολιτική μετά την ήττα.

Οι Πράσινοι κατάφεραν να συγκρατήσουν τις απώλειές τους. Ο κορυφαίος υποψήφιος του κόμματος, Ρόμπερτ Χάμπεκ, μίλησε για ένα «σεβαστό εκλογικό αποτέλεσμα», λέγοντας: «Δεν τιμωρηθήκαμε τόσο αυστηρά, αλλά θέλαμε περισσότερα και δεν το πετύχαμε». Εάν το CDU/CSU χρειαστεί τους Πράσινους για να σχηματίσει συνασπισμό, το κόμμα του είναι έτοιμο για συνομιλίες είπε ο Χάμπεκ.

Τεράστιες οι προκλήσεις για τη νέα κυβέρνηση

Η Ένωση είχε ήδη αποκλείσει το ενδεχόμενο συνασπισμού με το Αριστερό Κόμμα. Μετά τη διάσπαση της Συμμαχίας Sahra Wagenknecht (BSW) από την Αριστερά στις αρχές του 2024, η υποστήριξη για το Αριστερό Κόμμα είχε μειωθεί στο 3% στις δημοσκοπήσεις. Ωστόσο, το Κόμμα της Αριστεράς έκανε μια απροσδόκητη επιστροφή την Κυριακή με περισσότερο από 8% των ψήφων, ήταν ο νικητής-έκπληξη μεταξύ των μικρότερων κομμάτων.

Ανεξάρτητα από το πόσο περίπλοκες γίνονται οι διαπραγματεύσεις για τον συνασπισμό, η μελλοντική κυβέρνηση της Γερμανίας αντιμετωπίζει τεράστιες προκλήσεις. Λόγω των πολλών πιεστικών ζητημάτων, η διαδικασία σχηματισμού κυβέρνησης πρέπει να είναι γρήγορη, δήλωσε ο Μερτς το βράδυ της εκλογικής του νίκης. «Ο κόσμος δεν θα μας περιμένει, ούτε θα περιμένει μακρές συνομιλίες και διαπραγματεύσεις για τον συνασπισμό», είπε. Η Γερμανία πρέπει γρήγορα να γίνει ξανά έτοιμη για δράση, «έτσι μπορούμε να είμαστε ξανά παρόντες στην Ευρώπη και ο κόσμος να αντιληφθεί ότι η Γερμανία κυβερνάται αξιόπιστα».

Ο πονοκέφαλος της «οικονομικής κρίσης»

Ο Mερτς δίνει έμφαση στην οικονομική ανάπτυξη και έχει ζητήσει περικοπές στις κοινωνικές υπηρεσίες. Η μεγαλύτερη πρόκληση για τη νέα κυβέρνηση είναι η χρηματοδότηση των μελλοντικών προϋπολογισμών της. Τα φορολογικά έσοδα δεν επαρκούν πλέον για να πληρώσουν όλα τα επερχόμενα κυβερνητικά καθήκοντα. Η αύξηση των στρατιωτικών δαπανών, η αποκατάσταση κατεστραμμένων υποδομών, η έμφαση στις «πράσινες» πολιτικές - όλα αυτά θα καταβροχθίσουν δισεκατομμύρια ευρώ. Αυτό έρχεται σε μια περίοδο που η Γερμανία βρίσκεται στη μέση της μεγαλύτερης οικονομικής κρίσης από την επανένωσή της το 1990.

Αυτές οι ομοσπονδιακές εκλογές ήταν οι πρώτες μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία στις 24 Φεβρουαρίου του 2022. Έκτοτε, η γερμανική κυβέρνηση έχει διαθέσει περίπου 28 δισεκατομμύρια ευρώ για στρατιωτική υποστήριξη στην Ουκρανία. Αυτό έκανε τη Γερμανία τον δεύτερο μεγαλύτερο υποστηρικτή της κυβέρνησης του Κιέβου μετά τις ΗΠΑ.

Όμως, οι συνθήκες έχουν αλλάξει από τότε που ο πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ ανέλαβε τα καθήκοντά του για δεύτερη φορά τον Ιανουάριο και η νέα κυβέρνηση των ΗΠΑ γύρισε την πλάτη της στην Ευρώπη. Η περαιτέρω βοήθεια για την Ουκρανία είναι κατά κύριο λόγο ευρωπαϊκή υπόθεση, σύμφωνα με την Ουάσιγκτον. Από εδώ και πέρα, η Ευρώπη πρέπει επίσης να αναλάβει μεγαλύτερη ευθύνη για τη δική της αμυντική ικανότητα.

Διεθνείς προσδοκίες για τη Γερμανία

Αυτό σημαίνει ότι η γερμανική κυβέρνηση πρέπει να θέσει γρήγορα τις προτεραιότητές της, ειδικά εάν θέλει να αναλάβει τον ηγετικό ρόλο που επικαλέστηκε το CDU κατά την προεκλογική εκστρατεία.

«Ως Γερμανία, πρέπει να αναλάβουμε ηγετικό ρόλο στην Ευρώπη, όχι αφ'ηψηλού, αλλά με τη Γαλλία και την Πολωνία, με μια ισχυρή Ευρωπαϊκή Ένωση», τόνισε ο Γενικός Γραμματέας του CDU Κάρστεν Λίνεμαν στον δημόσιο ραδιοτηλεοπτικό σταθμό ARD λίγο πριν από την ψηφοφορία.

Η νέα Bundestag πρέπει να συνέλθει το αργότερο 30 ημέρες μετά τις εκλογές, έως τις 25 Μαρτίου. Σύμφωνα με το σύνταγμα της Γερμανίας, η θητεία του Καγκελαρίου Σολτς και της υπόλοιπης ομοσπονδιακής κυβέρνησης λήγει με αυτήν την εναρκτήρια συνεδρίαση. Εάν μέχρι τότε δεν υπάρξει νέα κυβέρνηση, η παλιά θα παραμείνει στην υπηρεσία με υπηρεσιακή ιδιότητα.

Για τους New York Times, 5 είναι τα συμπεράσματα της κάλπης:

Ο Μερτς είναι ο πιθανός νέος καγκελάριος. Η μεγαλύτερη συμμετοχή στη Γερμανία εδώ και δεκαετίες έδωσε τις περισσότερες ψήφους στους Χριστιανοδημοκράτες και το αδελφό τους κόμμα, τη Χριστιανοκοινωνική Ένωση. Αυτό σχεδόν σίγουρα σημαίνει ότι ο επόμενος καγκελάριος θα είναι ο Φρίντριχ Μερτς, ένας επιχειρηματίας που πετά με το δικό του ιδιωτικό αεροπλάνο και εδώ και καιρό ποθεί την κορυφαία θέση.

Ο Μερτς έχασε έναν αγώνα εξουσίας για να ηγηθεί των Χριστιανοδημοκρατών στις αρχές της δεκαετίας του 2000, από την Άνγκελα Μέρκελ, η οποία συνέχισε να υπηρετεί 16 χρόνια ως καγκελάριος. Ωστόσο, οι ψηφοφόροι καταψήφισαν την κληρονομιά της, συμπεριλαμβανομένου ενός άτυχου σχεδίου να βασιστεί περισσότερο στη Ρωσία για φυσικό αέριο και της απόφασής της να κρατήσει τα σύνορα της Γερμανίας ανοιχτά το 2015 και να αρχίσει να υποδέχεται εκατομμύρια πρόσφυγες από τη Συρία, το Αφγανιστάν και αλλού.

Μετά την πτώση των Χριστιανοδημοκρατών από την εξουσία το 2021, ο Μερτς ανέλαβε την ηγεσία του κόμματος και το οδήγησε προς τα δεξιά στο θέμα της μετανάστευσης μεταξύ άλλων. Αισθανόταν πιο άνετα με την εκστρατεία για την οικονομία, υποσχόμενος να αφαιρέσει τους κανονισμούς και να μειώσει τους φόρους σε μια προσπάθεια να αναζωπυρώσει την οικονομική ανάπτυξη.

Οι δημοσκοπήσεις ωστόσο δείχνουν ότι μόνο το ένα τρίτο περίπου της χώρας πιστεύει ότι θα γίνει καλός καγκελάριος. Ακόμη και κάποιοι από τους δικούς του ψηφοφόρους είπαν την Κυριακή ότι δεν τον αγαπούν. Αλλά αν μπορέσει να σφυρηλατήσει γρήγορα μια κυβέρνηση, έχει την ευκαιρία να καλύψει το κενό ηγεσίας στην Ευρώπη καθώς παλεύει με τις πιέσεις στη σχέση της με τις Ηνωμένες Πολιτείες υπό τον Πρόεδρο Τραμπ.

Ο Τραμπ και το ΝΑΤΟ ήταν στο ψηφοδέλτιο

Όταν ο Αντιπρόεδρος Τζέι Βανς εκφώνησε μια ομιλία στη Διάσκεψη για την Ασφάλεια του Μονάχου την περασμένη εβδομάδα επικρίνοντας το ευρωπαϊκό πολιτικό κατεστημένο για τον αποκλεισμό των ακραίων κομμάτων, ξύπνησε την κατά τα άλλα νυσταλέα προεκλογική εκστρατεία. Αν οι απειλές του κ. Τραμπ για εμπορικό πόλεμο και λιγότερη στρατιωτική προστασία είχαν ήδη ανησυχήσει τους Γερμανούς, η ομιλία και η επακόλουθη στροφή του προέδρου στην Ουκρανία προκάλεσαν σχεδόν πανικό στη Γερμανία.

Μεταξύ των Γερμανών ψηφοφόρων, το 65% ανησυχεί ότι η Γερμανία είναι αβοήθητη έναντι του προέδρου Τραμπ και του προέδρου Βλαντιμίρ Πούτιν της Ρωσίας, σύμφωνα με δημοσκόπηση που δημοσιεύτηκε το απόγευμα της Κυριακής. Το βράδυ της Κυριακής σε μια μετεκλογική συζήτηση μεταξύ των ηγετών, ο Μερτς ανέφερε γρήγορα την απειλή που αντιμετωπίζουν η Γερμανία και η Ευρώπη λόγω της νέας κυβέρνησης των ΗΠΑ.

«Έχει καταστεί σαφές ότι οι Αμερικανοί, τουλάχιστον αυτό το τμήμα των Αμερικανών, αυτή η κυβέρνηση, είναι σε μεγάλο βαθμό αδιάφορο για τη μοίρα της Ευρώπης», είπε. «Είμαι πολύ περίεργος να δω πώς θα προσεγγίσουμε τη σύνοδο κορυφής του ΝΑΤΟ στο τέλος Ιουνίου – αν μιλάμε ακόμα για το ΝΑΤΟ στην τρέχουσα κατάστασή του ή αν χρειάζεται να δημιουργήσουμε μια ανεξάρτητη ευρωπαϊκή αμυντική ικανότητα πολύ πιο γρήγορα».

Ο Μασκ δεν φάνηκε να επηρεάζει τους ψηφοφόρους

Η ακροδεξιά «Εναλλακτική για τη Γερμανία (AfD) διπλασίασε το μερίδιο των ψήφων της σε σχέση με πριν από τέσσερα χρόνια, κυρίως κάνοντας έκκληση στους ψηφοφόρους που τρόμαξαν από τη μετανάστευση. Στην πρώην Ανατολική Γερμανία, τερμάτισε πρώτη, μπροστά από το κόμμα του Μερτς. Ωστόσο, το μερίδιο ψήφων του AfD φάνηκε να υπολείπεται από το υψηλό ποσοστό υποστήριξής του στις δημοσκοπήσεις πριν από ένα χρόνο. Πολλοί αναλυτές περίμεναν μια ισχυρότερη εμφάνιση, μετά από μια σειρά γεγονότων που ενίσχυσαν το κόμμα.

Το AfD έλαβε δημόσια υποστήριξη από τον Βανς και τον δισεκατομμυριούχο συμβούλο του Τραμπ Έλον Μασκ. Προσπάθησε να εξασφαλίσει πολιτικά κέρδη από μια σειρά θανατηφόρων επιθέσεων από μετανάστες τους τελευταίους μήνες, συμπεριλαμβανομένων των τελευταίων ημερών της εκστρατείας.

Αλλά αυτό το όφελος δεν υλοποιήθηκε ποτέ. Η αντίδραση στις πρόσφατες επιθέσεις και η υποστήριξη από τους αξιωματούχους του Τραμπ μπορεί να κινητοποίησαν ακόμη και μια όψιμη έκρηξη υποστήριξης στο Die Linke, το κόμμα της άκρας αριστεράς της Γερμανίας, το οποίο έκανε εκστρατεία υπέρ της μετανάστευσης.

Η έκπληξη της βραδιάς

Πριν από δύο μήνες το Die Linke «πέθαινε». Η Sahra Wagenknecht, το πιο δημοφιλές μέλος της, ξεκίνησε ένα νέο κόμμα πέρυσι που ήταν πιο φιλικό προς τη Ρωσία και πιο σκληρό στη μετανάστευση. Πολλοί την ακολούθησαν νομίζοντας ότι ήταν το μέλλον. Το Die Linke υποχώρησε στο 3%

Αλλά το Die Linke κατάφερε να αλλάξει τα πράγματα μέσα σε λίγους μήνες, χάρη σε ένα νέο ζευγάρι χαρισματικών και έμπειρων ηγετών στα social media και την αποξένωση που νιώθουν πολλοί νέοι ψηφοφόροι με τα κυρίαρχα κόμματα. Εκτινάχθηκε σε αυτό που φαινόταν να είναι σχεδόν το 9% των ψήφων ,εξασφαλίζοντας περισσότερες από 60 έδρες στο Κοινοβούλιο.

Οι αρχηγοί των κομμάτων έγιναν αστέρια των social media. Η Heidi Reichinnek, η οποία πιστώνεται για μεγάλο μέρος της ανάκαμψης, είπε σε ένα πλήθος το βράδυ της Κυριακής ότι οφείλουν την επιτυχία τους στους πολλούς εθελοντές που πήγαιναν από πόρτα σε πόρτα.

Ο Σολτς είναι εκτός, αλλά το κόμμα του προχωρά

Παρά το γεγονός ότι οι δημοσκοπήσεις προέβλεπαν οτι θα κερδίσει την τρίτη θέση, ο καγκελάριος Όλαφ Σολτς επέμεινε μέχρι το τέλος ότι θα διατηρήσει με κάποιο τρόπο τη θέση του. Έκανε λάθος. Το Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα του κέρδισε ένα ιστορικό χαμηλό ποσοστό 16%, καταλαμβάνοντας την τρίτη θέση. Αν και ο Σολτς θα συνεχίσει ως υπηρεσιακός καγκελάριος μέχρι να ορκιστεί ο Μερτς, αναμένεται ευρέως να παραιτηθεί από την ενεργό πολιτική.

Το κόμμα του θα συνεχίσει, όμως. Πολύ πιθανόν να διατηρήσει τον γνωστό ρόλο του κατώτερου εταίρου σε μια κυβέρνηση υπό την ηγεσία των συντηρητικών. Ο λεγόμενος «μεγάλος συνασπισμός» υποστήριξε την κα Μέρκελ σε τρεις από τις τέσσερις θητείες της και θα μπορούσε να είναι η καλύτερη ευκαιρία του Μερτς για μια σταθερή κυβέρνηση σε μια ταραχώδη περίοδο για τη Γερμανία.

Διαβάστε επίσης