Η μεγαλύτερη κοσμική ανακάλυψη της χρονιάς: Ένα περιστρεφόμενο νήμα 5,5 εκατομμυρίων ετών φωτός
Αστρονόμοι εντόπισαν μία από τις πιο τεράστιες περιστρεφόμενες δομές που έχουν παρατηρηθεί στο Σύμπαν: ένα κοσμικό νήμα μήκους 5,5 εκατομμυρίων ετών φωτός, το οποίο φιλοξενεί εκατοντάδες γαλαξίες και βρίσκεται περίπου 140 εκατομμύρια έτη φωτός από τη Γη.
Το εύρημα περιλαμβάνει μια εξαιρετικά λεπτή αλυσίδα 14 γαλαξιών πλούσιων σε υδρογόνο, ενώ ολόκληρη η δομή φαίνεται να περιστρέφεται, προσφέροντας νέα δεδομένα για την εξέλιξη των γαλαξιών και του κοσμικού ιστού.
Ένα νέο παράθυρο στη γέννηση των γαλαξιών
Η ομάδα του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης που υπογράφει τη μελέτη επισημαίνει ότι η ανακάλυψη ανατρέπει κατεστημένα μοντέλα για τον τρόπο που οι γαλαξίες σχηματίζονται και αποκτούν περιστροφή. Η ταυτόχρονη κίνηση του νήματος και των γαλαξιών στο εσωτερικό του αποκαλύπτει ότι ο κοσμικός ιστός παίζει πιο ενεργό ρόλο απ’ όσο πιστεύαμε.
Η ραχοκοκαλιά του Σύμπαντος
Τα κοσμικά νήματα αποτελούν θεμελιώδεις δομές της μεγάλης κλίμακας του Σύμπαντος. Αποτελούνται από σκοτεινή ύλη και γαλαξίες και λειτουργούν σαν «διάδρομοι» μέσα από τους οποίους ρέει αέριο και στροφορμή, απαραίτητα στοιχεία για τον σχηματισμό νέων άστρων και γαλαξιών. Στο συγκεκριμένο νήμα, οι 14 γαλαξίες σχηματίζουν μια εντυπωσιακά λεπτή ευθυγράμμιση, ενώ συνολικά η δομή περιλαμβάνει περισσότερους από 280 γαλαξίες.
Η δημοσίευση στο Monthly Notices of the Royal Astronomical Society αναφέρει ότι το νήμα λειτουργεί ως αγωγός που μεταφέρει αέριο στους γαλαξίες, τροφοδοτώντας έντονη αστρογένεση. Οι γαλαξίες αυτοί βρίσκονται ακόμη στο στάδιο ανάπτυξης, απορροφώντας υλικό και σχηματίζοντας συνεχώς νέα άστρα.
Η διπλή περιστροφή που ξαφνιάζει τους επιστήμονες
Το πιο εντυπωσιακό στοιχείο της ανακάλυψης είναι η λεγόμενη διπλή περιστροφή: κάθε γαλαξίας περιστρέφεται γύρω από τον άξονά του, ενώ ολόκληρη η δομή γυρίζει ως ένα ενιαίο σώμα. Η επικεφαλής της έρευνας, Lyla Jung, παρομοιάζει το φαινόμενο με τα «φλυτζάνια» σε λούνα παρκ, όπου κάθε φλυτζάνι στριφογυρίζει μόνο του, την ώρα που περιστρέφεται και η πλατφόρμα.
Οι μετρήσεις δείχνουν ότι οι γαλαξίες στις δύο πλευρές του κεντρικού άξονα κινούνται προς αντίθετες κατευθύνσεις, επιβεβαιώνοντας την περιστροφή της δομής με ταχύτητα περίπου 110 χιλιομέτρων το δευτερόλεπτο.
Ένα απολίθωμα της κοσμικής ιστορίας
Το νήμα λειτουργεί σαν ένα είδος «χρονοντούλαπου» των διαδικασιών που διαμόρφωσαν τη στροφορμή και τη μορφή των γαλαξιών εδώ και δισεκατομμύρια χρόνια. Επειδή οι γαλαξίες του είναι πλούσιοι σε υδρογόνο, δίνουν στους επιστήμονες τη δυνατότητα να παρακολουθήσουν άμεσα την αλληλεπίδραση ανάμεσα στη ροή αερίου, τον σχηματισμό άστρων και την εξέλιξη των γαλαξιών.
Η δομή φαίνεται να βρίσκεται σε «δυναμικά ψυχρό» στάδιο, κάτι που σημαίνει ότι είναι ακόμη νεαρή. Έτσι, αποτελεί ιδανική ευκαιρία για τους αστρονόμους να δουν πώς διαμορφώνεται ο σκελετός του Σύμπαντος.
Η ανακάλυψη κατέστη δυνατή χάρη στο ραδιοτηλεσκόπιο MeerKAT της Νότιας Αφρικής και τις οπτικές παρατηρήσεις του Sloan Digital Sky Survey, που παρείχαν μερικές από τις πιο λεπτομερείς απεικονίσεις κοσμικού νήματος μέχρι σήμερα.