Γιατί η Ελλάδα δηλώνει «άνεργη», κι όμως δεν βρίσκει ανθρώπους 

Κι όμως, τα επίσημα στοιχεία δείχνουν υψηλή ανεργία και ακόμη διψήφια στους νέους. Το ελληνικό «παράδοξο» δεν είναι νέο, αλλά σήμερα γίνεται πιο έντονο. Οκτώ στους δέκα εργοδότες δηλώνουν ότι δεν βρίσκουν κατάλληλους υποψηφίους, ακόμη και για θέσεις που μένουν ανοιχτές για μήνες. Δεν μας λείπουν οι αγγελίες, μας λείπουν οι άνθρωποι που κατέχουν τις ικανότητες να τις μετατρέψουν σε παραγωγή και καινοτομία. Με άλλα λόγια, το πραγματικό έλλειμμα της χώρας δεν είναι θέσεων εργασίας, αλλά κατάλληλων δεξιοτήτων.

Ας επικεντρωθούμε στην πηγή του θέματος, στον Δείκτη Ελλείψεων Δεξιοτήτων Εργασίας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (CEDEFOP, LSSI) για να βγάλουμε τα πρώτα συμπεράσματα. Τι είναι ο δείκτης του CEDEFOP; O δείκτης LSSI βάζει δίπλα‑δίπλα δύο νούμερα: Πόσες θέσεις ανοίγουν σε έναν κλάδο και πόσοι άνθρωποι υπάρχουν για να τις καλύψουν. Όταν οι ανάγκες τρέχουν γρηγορότερα από την προσφορά –είτε γιατί οι έμπειροι συνταξιοδοτούνται, είτε γιατί οι νέοι φεύγουν στο εξωτερικό– το επάγγελμα «κοκκινίζει» στον πίνακα. Όσο πιο βαθύ το κόκκινο, τόσο πιο επείγουσα η έλλειψη.

Αν μεταφέρουμε τώρα αυτό το «θερμόμετρο» των ελλείψεων από τον πίνακα στον χάρτη, η εικόνα που προκύπτει για την Ελλάδα είναι αποκαλυπτική: Το CEDEFOP κατατάσσει τη χώρα μας στις λίγες ευρωπαϊκές οικονομίες όπου οι ελλείψεις απλώνονται σε όλα τα επίπεδα δεξιοτήτων – από επαγγελματίες υψηλής ειδίκευσης έως εργαζομένους επαγγελματικής κατάρτισης και ακόμη και ανειδίκευτους.

Ποιοι κλάδοι και επαγγελματικές κατηγορίες «πονούν» περισσότερο

*Ένταση έλλειψης βάσει βαθμολογίας CEDEFOP (1–4) μεταφρασμένη σε λεκτικά επίπεδα για εύκολη αναγνωσιμότητα

Ο πίνακας διαβάζεται σαν «χάρτης» των πιο κρίσιμων κενών: Η Κατασκευή και η βαριά Βιομηχανία βράζουν από ζήτηση χεριών και τεχνικής γνώσης, ο Τουρισμός δυσκολεύεται να κρατήσει προσωπικό λόγω εποχικότητας και αμοιβών, η Πληροφορική πιέζεται από τον διεθνή ανταγωνισμό για εξειδικευμένους ειδικούς, ενώ ο κλάδος της υγείας δέχεται εκρηκτικά αυξανόμενη πίεση από έλλειψη επαγγελματιών όλων των ειδικοτήτων λόγω γήρανσης πληθυσμού. Με απλά λόγια, οι ελλείψεις αγγίζουν τόσο τη ραχοκοκαλιά της ελληνικής οικονομίας (τουρισμός‑κατασκευές-βιομηχανία) όσο και τους καινοτόμους κλάδους‑κλειδιά υψηλής εξειδίκευσης όπως της ψηφιακής και πράσινης μετάβασης καθώς και της υγείας.

Τα στοιχεία πρόβλεψης του CEDEFOP δείχνουν ότι, αν και ο συνολικός αριθμός θέσεων θα παραμείνει σχεδόν στάσιμος (+0,2 % ετησίως), το «μίγμα» της απασχόλησης θα μετακινηθεί έντονα. Σχεδόν έξι στις δέκα νέες θέσεις εργασίας (59% όλων των openings, είτε από ανάπτυξη είτε από αντικατάσταση συνταξιοδοτήσεων) θα προκύψουν σε δύο κατηγορίες που ήδη «κοκκινίζουν» στον πίνακα: Εργαζόμενοι υπηρεσιών — όπως σερβιτόροι, πωλητές λιανικής, βοηθοί φροντίδας — και επαγγελματίες υψηλής εξειδίκευσης — όπως μηχανικοί, γιατροί, ειδικοί πληροφορικής. Γι’ αυτό και η λύση δεν μπορεί να είναι μία και μοναδική, αλλά ένα μίγμα εκπαίδευσης, ανέλιξης και στοχευμένων κινήτρων.

Η Ελλάδα λοιπόν, δεν στερείται εργασίας αλλά του σωστού συνδυασμού γνώσης, δεξιοτήτων και κινήτρων για να αξιοποιήσει το εργατικό δυναμικό που ήδη υπάρχει. Τα δεδομένα του CEDEFOP φωτίζουν ξεκάθαρα τα κενά: Από το τούβλο στο εργοτάξιο έως τον κώδικα του πληροφορικού, λείπουν άνθρωποι που ξέρουν πώς να χτίσουν, πώς να οργανώσουν, πώς να συνεργαστούν.

Δεν έχουμε την πολυτέλεια να περιμένουμε να λυθεί το πρόβλημα «από μόνο του». Η πραγματική λύση είναι σύνθετη: Εκπαιδεύουμε γρήγορα, ενισχύουμε τους κλάδους με υψηλή προστιθέμενη αξία, ανεβάζουμε τον πήχη της επαγγελματικής κατάρτισης, γεφυρώνουμε άμεσα τον εκπαιδευτικό πυλώνα με την αγορά εργασίας και δίνουμε κίνητρα ώστε το ταλέντο να μένει (ή να επιστρέφει) εδώ. Αν το κάνουμε, οι σημερινές ελλείψεις στον «χάρτη» μας μπορούν να ανατραπούν: Θέσεις που γεμίζουν, επιχειρήσεις που αναπτύσσονται, μια οικονομία που πατάει γερά στις δικές της δυνατότητες.

Δείτε ολόκληρο το αφιέρωμα εδώ