Άμεση ανάλυση: Η στρατηγική της Αθήνας με την τμηματική ανακήρυξη ΑΟΖ
Την 16η Απριλίου 2025, την ίδια ημέρα που ανακοινώθηκε επίσημα ο Θαλάσσιος Χωροταξικός Σχεδιασμός της χώρας, υπεγράφη και το Προεδρικό Διάταγμα για την τμηματική ανακήρυξη ΑΟΖ. Το διάταγμα, υπογεγραμμένο από τον Κώστα Τασούλα με την ιδιότητα του Προέδρου της Δημοκρατίας, αποτελεί —σύμφωνα με διπλωματικούς κύκλους— «καρπό πολυετούς προετοιμασίας και συντονισμού».
Στο ίδιο Προεδρικό Διάταγμα υπογραμμίζεται ότι «η Ελληνική Δημοκρατία επιφυλάσσεται για την άσκηση, και ως προς τις λοιπές ακτές της, των αντίστοιχων δικαιωμάτων της, όπως αυτά απορρέουν από τη Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για το Δίκαιο της Θάλασσας». Η συγκεκριμένη αναφορά δεν είναι απλώς τυπική. Όπως επισημαίνουν διπλωματικές πηγές, «συνιστά σαφή υπενθύμιση προς τρίτους πως η Ελλάδα δεν έχει εξαντλήσει τα διαθέσιμα κυριαρχικά της εργαλεία».
Ο ρεαλισμός ως θεμέλιο στρατηγικής
Η επιλογή της τμηματικής ανακήρυξης ΑΟΖ —σε αντίθεση με μια ολική, ταυτόχρονη ανακήρυξη— ερμηνεύεται ως «πράξη στρατηγικής νηφαλιότητας, όχι αδυναμίας». Η Αθήνα φέρεται να αξιολογεί διαρκώς το γεωπολιτικό περιβάλλον.
Το Δίκαιο της Θάλασσας ως θεμέλιο εθνικής πολιτικής
Η UNCLOS, στην οποία εδράζεται όλη η ελληνική ρητορική και νομική στρατηγική, αποτελεί —σύμφωνα με πηγές— «όχι μόνο εργαλείο επίκλησης, αλλά και ασπίδα νομιμότητας απέναντι σε κάθε αναθεωρητικό αφήγημα».
Η ρητή αναφορά του Προεδρικού Διατάγματος στην UNCLOS «δεν έγινε για απλή παράθεση νομικών επιχειρημάτων αλλά για να ενισχύσει τη διεθνή προβολή της ελληνικής σταθερής θέσης», όπως τονίζει άνθρωπος που γνωρίζει καλά τις διαδικασίες και τις σχετικές διαπραγματεύσεις από το 2019.
Η επιλογή αυτή είναι κομμάτι μιας ευρύτερης στρατηγικής «θεσμικής διπλωματίας», που ενισχύεται από τη σύναψη αμυντικών συμφωνιών (Γαλλία, ΗΠΑ), ενεργειακές συνεργασίες και συστηματική προσφυγή στον διεθνή διάλογο και όχι στην επικοινωνιακή σύγκρουση.
Ο συγχρονισμός με τον Θαλάσσιο Χωροταξικό Σχεδιασμό
Η ταυτόχρονη δημοσιοποίηση του Προεδρικού Διατάγματος της τμηματικής ανακήρυξης ΑΟΖ με την επίσημη παρουσίαση του Θαλάσσιου Χωροταξικού Σχεδιασμού, δεν είναι σύμπτωση. Σύμφωνα με κυβερνητικές πηγές, πρόκειται για «ενοποιημένη στρατηγική απόφαση, με στόχο την ανάδειξη της Ελλάδας ως κράτους που ασκεί κυριαρχικά δικαιώματα με θεσμική πληρότητα και περιβαλλοντικό προσανατολισμό».
Ο Θαλάσσιος Χωροταξικός Σχεδιασμός, όπως παρουσιάστηκε από τα αρμόδια υπουργεία, δεν περιορίζεται σε τεχνικές ρυθμίσεις χωροθέτησης. Συνιστά, «την πρώτη ολοκληρωμένη προσπάθεια ενσωμάτωσης της γεωστρατηγικής, ενεργειακής και περιβαλλοντικής διάστασης της θαλάσσιας πολιτικής της χώρας».
Πρόκειται ουσιαστικά για την τεκμηρίωση εθνικής παρουσίας στον θαλάσσιο χώρο, όχι μόνο με νομικά επιχειρήματα, αλλά και με συστηματικό σχεδιασμό αξιοποίησης πόρων και θαλάσσιων χρήσεων (αλιεία, ενέργεια, μεταφορές, προστασία βιοποικιλότητας). Όπως εξηγούν υπηρεσιακοί παράγοντες «ο σχεδιασμός αυτός εντάσσει το σύνολο των θαλάσσιων δραστηριοτήτων σε ένα θεσμικό πλαίσιο, καθιστώντας την Ελλάδα κράτος που δεν διεκδικεί απλώς δικαιώματα, αλλά αποδεικνύει ικανότητα διοίκησης και οργάνωσης του θαλάσσιου χώρου της».
Σε επίπεδο διεθνούς αντίληψης, η σύζευξη της τμηματικής ανακήρυξης ΑΟΖ με έναν ολοκληρωμένο χωροταξικό σχεδιασμό αποσκοπεί, κατά πληροφορίες, στο να καταδείξει ότι η ελληνική πολιτική δεν είναι κατακερματισμένη, ούτε αντιδραστική, αλλά εδράζεται σε έναν συνεκτικό σχεδιασμό, ο οποίος εντάσσει τις νομικές κινήσεις σε μια διακυβερνητική στρατηγική για τη "γαλάζια ανάπτυξη" και τη γεωπολιτική ισχύ.