Καρκίνος θυρεοειδούς – Σύντομη παρουσίαση, από τη διάγνωση στη θεραπεία

Ο καρκίνος θυρεοειδούς είναι η πιο συχνή μορφή καρκίνου ενδοκρινών αδένων. Η συχνότητά του βαίνει αυξανόμενη τις τελευταίες δεκαετίες, κάτι που οφείλεται τόσο στην βλαπτική δράση περιβαλλοντικών παραγόντων (και κυρίως της ακτινοβολίας) όσο και στην ευκολότερη διάγνωσή του κυρίως λόγω της ευρείας χρήσης του υπερηχογραφήματος υψηλής ευκρίνειας. Η παρούσα συνοπτική παρουσίαση αναφέρεται στον θηλώδη καρκίνο, που είναι η συνηθέστερη μορφή του καρκίνου θυρεοειδούς.

Διάγνωση

Παλαιότερα, όταν δεν υπήρχαν διαθέσιμα τα σύγχρονα διαγνωστικά «εργαλεία» (θα αναφερθούν παρακάτω), η διάγνωση του καρκίνου θυρεοειδούς γίνονταν με καθυστέρηση, όταν η πάθηση είχε ήδη εξελιχθεί και υπήρχαν συμπτώματα και εμφανή ευρήματα στην εξέταση του ασθενούς.

Σήμερα, η κατάσταση έχει διαφοροποιηθεί σημαντικά και πλέον η διάγνωση του καρκίνου του θυρεοειδούς τίθεται συχνά σε πολύ πρώιμα στάδια της νόσου.

Ύποπτα συμπτώματα είναι:

Η παρουσία σκληρής υφής διόγκωσης στην περιοχή του τραχήλου
Η παρουσία διογκωμένων λεμφαδένων τραχήλου
Η βραχνάδα
Η δυσκολία στην αναπνοή
Η δυσκολία στην κατάποση
Η αίσθηση πίεσης ή ξένου σώματος στον τράχηλο
Ο βήχας κλπ.

Σήμερα με το υπερηχογράφημα υψηλής ευκρίνειας είναι δυνατός ο λεπτομερής έλεγχος του τραχήλου, συμπεριλαμβανομένων και των τραχηλικών λεμφαδένων. Με τη βοήθεια του υπερηχογραφήματος μπορεί να αναγνωριστούν βλάβες του θυρεοειδούς που μπορεί να υποκρύπτουν καρκίνο. Συνηθέστατα ο καρκίνος θυρεοειδούς εκδηλώνεται υπό την μορφή όζου θυρεοειδούς.

Υπάρχουν συγκεκριμένα ευρήματα στο υπερηχογράφημα που μπορεί να δημιουργήσουν υποψία για την παρουσία καρκίνου σε έναν όζο θυρεοειδούς, όπως:

Κάθετος προσανατολισμός του όζου (taller-than-wide)
Μικροαποτιτανώσεις
Ανώμαλα όρια
Άναρχη εσωτερική αγγείωση
Εξωθυρεοειδική επέκταση
Σκληρή υφή στην ελαστογραφία (μέτρηση σκληρότητας όζου)
Παρουσία συνοδών παθολογικών τραχηλικών λεμφαδένων κλπ.

Όταν υπάρχει υποψία καρκίνου θυρεοειδούς, θα πρέπει να γίνεται παρακέντηση του
ύποπτου όζου με λεπτή βελόνη (FNA, Fine-Needle Aspiration). Σήμερα η παρακέντηση
γίνεται με την καθοδήγηση των υπερήχων ώστε να αυξηθεί η ακρίβεια της μεθόδου.

Το υλικό που λαμβάνεται, αποστέλλεται για κυτταρολογική εξέταση, και έτσι μπορεί να τεκμηριωθεί η διάγνωση του καρκίνου ή να δημιουργηθεί υπόνοια για την ύπαρξη καρκίνου.

Το υπερηχογράφημα και η παρακέντηση είναι τα δύο βασικά «εργαλεία» για την διάγνωση του καρκίνου θυρεοειδούς. Σε κάποιες ειδικές περιπτώσεις μπορεί να χρειαστεί περαιτέρω απεικονιστικός έλεγχος. Για παράδειγμα, αξονική ή μαγνητική τομογραφία μπορεί να χρειαστεί για την αξιολόγηση της επέκτασης του καρκίνου (διήθησης) παρακειμένων ανατομικών στοιχείων, όπως της τραχείας, των μεγάλων αγγείων κλπ. (σπάνιο ενδεχόμενο).

Μπορεί επίσης να χρειαστεί για την αξιολόγηση του βαθμού κατάδυσης ενός ευμεγέθους καταδυόμενου ύποπτου όζου στον θώρακα. Σε ακόμη σπανιότερες περιπτώσεις (π.χ. για ανίχνευση μακρινών μεταστάσεων) μπορεί να
χρειαστεί τομογραφία εκπομπής ποζιτρονίων (PET-CT scan).

Σταδιοποίηση

Αφού τεθεί η διάγνωση του καρκίνου θυρεοειδούς, πριν την επέμβαση θα πρέπει να γίνει η λεγόμενη σταδιοποίησή του, δηλαδή ο προσδιορισμός του βαθμού επέκτασης της νόσου. Η σταδιοποίηση θα απαντήσει στα εξής ερωτήματα:

Περιορίζεται ο καρκίνος μέσα στο θυρεοειδή;

Επεκτείνεται εκτός αυτού;

Υπάρχουν μεταστάσεις στους λεμφαδένες του τραχήλου;

Υπάρχουν μεταστάσεις σε μακρινά όργανα;

Βασική εξέταση για την προεγχειρητική σταδιοποίηση του καρκίνου θυρεοειδούς είναι σήμερα η υπερηχογραφική χαρτογράφηση λεμφαδένων τραχήλου.

Η εξέταση αυτή περιγράφει την τυχόν παρουσία λεμφαδενικών μεταστάσεων στον τράχηλο, την θέση, τις διαστάσεις και τον αριθμό των παθολογικών λεμφαδένων και τις σχέσεις τους με τα παρακείμενα ανατομικά στοιχεία (π.χ. τραχεία, μεγάλα αγγεία του τραχήλου κλπ.).

Οι μακρινές μεταστάσεις είναι σπάνιες στον θηλώδη καρκίνο θυρεοειδούς και μπορεί να διαγνωστούν με ειδικές εξετάσεις, όπως η αξονική / μαγνητική τομογραφία, το σπινθηρογράφημα, η τομογραφία εκπομπής ποζιτρονίων (PET-CT scan).

Θεραπεία

Η χειρουργική είναι η βασική μέθοδος θεραπείας του θηλώδους καρκίνου θυρεοειδούς.

Περιλαμβάνει την αφαίρεση του θυρεοειδούς (κατά προτίμηση ολική θυρεοειδεκτομή).

Σε επιλεγμένους ασθενείς μπορεί να γίνει ταυτόχρονα με την θυρεοειδεκτομή και αφαίρεση των λεμφαδένων τραχήλου (λεμφαδενικός καθαρισμός). Ο λεμφαδενικός καθαρισμός μπορεί να γίνει είτε προληπτικά (προφυλακτικός) είτε για την αφαίρεση τεκμηριωμένα παθολογικών ή ύποπτων λεμφαδένων (θεραπευτικός). Για την επιλογή της σωστής επέμβασης ο χειρουργός βασίζεται στο υπερηχογράφημα – χαρτογράφηση λεμφαδένων.

Η θυρεοειδεκτομή (με ή χωρίς λεμφαδενικό καθαρισμό) είναι σήμερα μία ασφαλής επέμβαση με νοσηλεία μιας ημέρας. Ο ασθενής εξέρχεται την επομένη της επέμβασης, με ελάχιστο πόνο, ταχύτατη ανάρρωση και άμεση επάνοδο στην καθημερινότητά του.

Θα πρέπει να γίνεται κατά προτίμηση από εξειδικευμένο χειρουργό θυρεοειδούς που μπορεί να επιλέξει τη σωστή επέμβαση για τον κάθε συγκεκριμένο ασθενή και να την εκτελέσει με την μέγιστη δυνατή ασφάλεια και ριζικότητα.

Μετά την επέμβαση ακολουθεί χορήγηση θυροξίνης από το στόμα (θεραπεία καταστολής), ενώ σε κάποιους ασθενείς μπορεί να χρειαστεί και συμπληρωματική
θεραπεία με ραδιενεργό ιώδιο.

Γεώργιος Σακοράφας, MD, PhD
Χειρουργός θυρεοειδούς – παραθυρεοειδών
Επ. Καθηγητής Χειρουργικής Πανεπιστημίου Αθηνών
Τ. Συντονιστής Διευθυντής Χειρουργικής Κλινικής ΑΓΙΟΥ ΣΑΒΒΑ
ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΑ: ΕΥΓΕΝΙΔΕΙΟ – ΙΑΤΡΙΚΟ ΨΥΧΙΚΟΥ – ΜΗΤΕΡΑ
ΤΗΛ 210 7487318 και 6977068223
Email: georgesakorafas@yahoo.com
http://www.gsakorafas.gr