Πώς θα μπορούσε να «κλείσει» οριστικά το ίντερνετ - Το εύθραυστο σύστημα που συνδέει τον πλανήτη
Μία σοβαρή βλάβη σε ένα κέντρο δεδομένων (data center) στη Βιρτζίνια των ΗΠΑ αυτή την εβδομάδα, η οποία οδήγησε σε βασικές υπηρεσίες να «πέσουν» για αρκετές ώρες, επανέφερε στη συλλογική σκέψη ότι το ίντερνετ δεν είναι δεδομένο.
Η αφύπνιση σε έναν κόσμο χωρίς το διαδίκτυο για πολλούς θα ήταν μια ευχάριστη αλλαγή, καθώς θα σήμαινε το τέλος της μόνιμης προσκόλλησής μας στα κινητά και το ατελείωτο scrolling, όμως οι περισσότεροι θα είχαν απορίες για βασικές λειτουργίες της καθημερινής ζωής.
Θα μπορούσατε να αγοράσετε τρόφιμα με μετρητά ή βιβλιάριο επιταγών, αν έχετε. Να καλέσετε στη δουλειά με το σταθερό τηλέφωνο – αν το δικό σας είναι ακόμα συνδεδεμένο. Μετά από αυτό, θα μπορούσατε να οδηγήσετε μέχρι το κατάστημα, αρκεί να ξέρετε ακόμα πώς να πλοηγηθείτε χωρίς GPS.
Η βλάβη στο data center στη Βιρτζίνια μας υπενθύμισε ότι το απίθανο δεν είναι αδύνατο. Το διαδίκτυο μπορεί να έχει γίνει ένας αναντικατάστατος άξονας της σύγχρονης ζωής, αλλά είναι επίσης ένα δίκτυο από παλιά προγράμματα και φυσική υποδομή, που οδηγεί ορισμένους να αναρωτιούνται τι θα χρειαζόταν για να καταρρεύσει.
Η απάντηση μπορεί να είναι τόσο απλή όσο μια σοβαρή ατυχία, μερικές στοχευμένες επιθέσεις ή και τα δύο. Ακραίες καιρικές συνθήκες θα μπορούσαν να καταστρέψουν μερικά βασικά data centers. Μια σειρά κώδικα γραμμένου με τεχνητή νοημοσύνη σε έναν μεγάλο πάροχο – όπως η Amazon, η Google ή η Microsoft – θα μπορούσε να ενεργοποιηθεί απροσδόκητα και να προκαλέσει μια αλυσιδωτή κατάρρευση του λογισμικού. Ή μια ένοπλη ομάδα ή μια υπηρεσία πληροφοριών θα μπορούσε να κόψει μερικά υποβρύχια καλώδια.
Αυτά θα ήταν άσχημα. Αλλά το πραγματικό καταστροφικό γεγονός, το είδος που οι λίγοι ειδικοί του διαδικτύου στον κόσμο εξακολουθούν να ανησυχούν σε ιδιωτικές ομάδες συζήτησης, είναι ελαφρώς διαφορετικό – ένα ξαφνικό, σφάλμα με μορφή «χιονοστιβάδας» στα ξεπερασμένα, παλιά πρωτόκολλα ηλικίας δεκαετιών που αποτελούν τη βάση ολόκληρου του διαδικτύου. Σκεφτείτε τις σωληνώσεις που κατευθύνουν τη ροή της σύνδεσης ή τα βιβλία διευθύνσεων που επιτρέπουν σε ένα μηχάνημα να εντοπίσει ένα άλλο.
Θα το ονομάσουμε «το μεγάλο σφάλμα» και αν συνέβαινε, τότε το λιγότερο που θα χρειαζόσασταν θα ήταν το καρνέ σας.
Πως θα ενεργοποιηθεί το «μεγάλο σφάλμα»
Το μεγάλο σφάλμα θα μπορούσε να ξεκινήσει όταν ένας καλοκαιρινός ανεμοστρόβιλος σαρώσει την πόλη Council Bluffs της Αϊόβα, καταστρέφοντας ένα συγκρότημα χαμηλών κτιρίων που στεγάζει κέντρα δεδομένων τα οποία αποτελούν αναπόσπαστο μέρος των υπηρεσιών της Google.
Αυτή η περιοχή, που ονομάζεται us-central1, είναι ένα συγκρότημα κέντρων δεδομένων της Google, κρίσιμο για την πλατφόρμα Cloud καθώς και για το YouTube και το Gmail – μια διακοπή λειτουργίας το 2019 εδώ έθεσε εκτός λειτουργίας αυτές τις υπηρεσίες σε όλες τις ΗΠΑ και την Ευρώπη.
Τα δείπνα καίγονται καθώς τα βίντεο μαγειρικής του YouTube σταματούν να λειτουργούν. Εργαζόμενοι σε όλο τον κόσμο ανανεώνουν με μανία τα email τους που ξαφνικά δεν είναι προσβάσιμα και στη συνέχεια αποδέχονται να επικοινωνήσουν προσωπικά. Ανώτεροι αξιωματούχοι των ΗΠΑ παρατηρούν ότι ορισμένες κυβερνητικές υπηρεσίες έχουν επιβραδυνθεί.
Όλα αυτά είναι ενοχλητικά, αλλά δεν σημαίνουν σε καμία περίπτωση το τέλος του διαδικτύου. «Τεχνικά, αν έχουμε δύο συνδεδεμένες συσκευές και έναν δρομολογητή μεταξύ τους, το διαδίκτυο λειτουργεί», λέει ο Michal «rysiek» Woźniak, ο οποίος εργάζεται στο DNS, το σύστημα που εμπλέκεται στη διακοπή λειτουργίας αυτής της εβδομάδας.
Ωστόσο, «υπάρχει σίγουρα μεγάλη γεωγραφική συγκέντρωση στο διαδίκτυο», λέει ο Steven Murdoch, καθηγητής πληροφορικής στο University College London. «Αυτό συμβαίνει με την οικονομία. Είναι απλά φθηνότερο να λειτουργούν όλα τα πράγματα στον ίδιο χώρο».
Αλλά τι θα συμβεί αν ένας καύσωνας στην ανατολική πλευρά των ΗΠΑ καταστρέψει το US East-1, μέρος ενός συγκροτήματος στη Βιρτζίνια που φιλοξενεί το «datacenter alley», έναν βασικό κόμβο για την Amazon Web Services (AWS), το επίκεντρο της διακοπής λειτουργίας αυτής της εβδομάδας – μεταξύ μιας χούφτας γειτόνων της.
Αεροφωτογραφία του κέντρου δεδομένων Amazon Web Services (AWS), γνωστού ως US East-1, στο Άσμπερν της Βιρτζίνια, ΗΠΑ, 20 Οκτωβρίου 2025.
REUTERS/Jonathan ErnstΕν τω μεταξύ, μια κυβερνοεπίθεση θα μπορούσε να πλήξει ένα μεγάλο ευρωπαϊκό σύμπλεγμα, για παράδειγμα στη Φρανκφούρτη ή το Λονδίνο. Ως αποτέλεσμα, τα δίκτυα ανακατευθύνουν την κίνηση σε δευτερεύοντες κόμβους, λιγότερο χρησιμοποιούμενα κέντρα δεδομένων, τα οποία, όπως οι παράπλευρες οδοί σε ένα μποτιλιάρισμα στην Κηφισίας γίνονται γρήγορα άχρηστα.
Ή, αν απομακρυνθούμε από τις ταινίες καταστροφής και στραφούμε στους κινδύνους της αυτοματοποίησης, η αυξημένη κίνηση θα μπορούσε να προκαλέσει ένα σφάλμα στην εσωτερική υποδομή της AWS, η οποία αναδιαμορφώθηκε από τεχνητή νοημοσύνη πριν από μήνες – ίσως ένα σφάλμα που πέρασε απαρατήρητο μετά την απόλυση εκατοντάδων υπαλλήλων της εταιρείας το καλοκαίρι, στο πλαίσιο της ευρύτερης προσπάθειας της εταιρείας για αυτοματοποίηση. Κατακλυμμένη από άγνωστα αιτήματα, η AWS αρχίζει να καταρρέει.
To 60% των υπηρεσιών cloud στην Amazon και την Google
Το Signal πέφτει. Το ίδιο και το Slack, το Netflix και η τράπεζα Lloyd's. Οι ηλεκτρικές σκούπες Roomba σιωπούν. Τα έξυπνα στρώματα δυσλειτουργούν και οι έξυπνες κλειδαριές παρουσιάζουν βλάβες.
Με την Amazon και την Google εκτός λειτουργίας, το διαδίκτυο θα φαινόταν σε μεγάλο βαθμό άγνωστο. Η AWS, η Microsoft και η Google μαζί αντιπροσωπεύουν περισσότερο από το 60% της παγκόσμιας αγοράς υπηρεσιών cloud – και είναι σχεδόν αδύνατο να υπολογιστεί πόσες υπηρεσίες εξαρτώνται από αυτές.
«Ωστόσο, το διαδίκτυο στο πιο βασικό του επίπεδο εξακολουθεί να λειτουργεί», λέει ο Doug Madory, ειδικός σε θέματα υποδομών διαδικτύου που μελετά τις διακοπές λειτουργίας. «Απλά δεν μπορείς να κάνεις τίποτα από αυτά που έχεις συνηθίσει στο διαδίκτυο, επειδή όλα αυτά δημοσιεύονται από αυτά τα μετακέντρα».
«Απίθανο» το τέλος του «.com»
Πολλοί θεωρούν ότι η μεγαλύτερη απειλή είναι μια επίθεση σε ένα υποθαλάσσιο καλώδιο, σημειώνει ο Guardian. Αυτό ενθουσιάζει τα think tanks της Ουάσιγκτον, αλλά κατά τα άλλα δεν επιτυγχάνει τίποτα. Τα υποβρύχια καλώδια σπάνε τακτικά, λέει ο Madory – στην πραγματικότητα, ο ΟΗΕ εκτιμά ότι υπάρχουν 150 έως 200 βλάβες ετησίως.
«Θα πρέπει να καταστρέψετε πολλά για να επηρεάσετε την επικοινωνία. Νομίζω ότι η βιομηχανία υποβρύχιων καλωδίων θα σας έλεγε: φίλε, το κάνουμε αυτό συνέχεια».
Στη συνέχεια, μια ανώνυμη ομάδα χάκερ πραγματοποιεί επίθεση σε έναν πάροχο υπηρεσιών DNS – έναν από τους τηλεφωνικούς καταλόγους του Διαδικτύου. Η Verisign, για παράδειγμα, διαχειρίζεται κάθε ιστότοπο που τελειώνει με «.com» ή «.net». Η Ultranet, μια άλλη εταιρεία, διαχειρίζεται τα «.biz» και «.us».
Ο Madory λέει ότι είναι εξαιρετικά απίθανο να καταστραφεί κάποιος από αυτούς. «Αν συνέβαινε κάτι στην Verisign, το .com θα εξαφανιζόταν. Έχουν τεράστιο οικονομικό κίνητρο για να διασφαλίσουν ότι αυτό δεν θα συμβεί ποτέ».
Αλλά θα χρειαζόταν ένα σφάλμα τέτοιας κλίμακας, που να επηρεάζει πιο θεμελιώδεις υποδομές από την Amazon και την Google, για να καταστρέψει πραγματικά το ευρύτερο οικοσύστημα. Αν συνέβαινε, θα ήταν κάτι άνευ προηγουμένου – η πιο κοντινή αναλογία θα μπορούσε να είναι η επίθεση του 2016 εναντίον της Dyn, ενός μικρότερου παρόχου υπηρεσιών DNS, που έθεσε εκτός λειτουργίας το Guardian, το X (Twitter) και άλλους.
Με την εξαφάνιση του .com, θα έπαυαν να λειτουργούν τράπεζες, νοσοκομεία, χρηματοοικονομικές υπηρεσίες και οι περισσότερες πλατφόρμες επικοινωνίας. Ορισμένες κυβερνητικές υποδομές διαδικτύου θα εξακολουθούσαν να λειτουργούν, όπως το ασφαλές σύστημα ανταλλαγής μηνυμάτων Siprnet των ΗΠΑ.
Και – τουλάχιστον για μια κοινότητα ειδικών – θα εξακολουθούσε να υπάρχει το διαδίκτυο. Υπάρχουν, άλλωστε, αυτοδιαχειριζόμενα blogs, αποκεντρωμένες κοινωνικές πλατφόρμες όπως το Mastodon και εξειδικευμένοι τομείς όπως το «.io» για τον Βρετανικό Ινδικό Ωκεανό και το «.is» για την Ισλανδία.
Ο Murdoch και ο Madory μπορούν να σκεφτούν σενάρια που θα κατέστρεφαν τα υπόλοιπα. Ο Murdoch προτείνει ένα σφάλμα στο BIND, τη γλώσσα λογισμικού που υποστηρίζει το DNS. Ο Madory επισημαίνει τη μαρτυρία μιας ομάδας χάκερ από τη Μασαχουσέτη που το 1998 ενημέρωσαν το Κογκρέσο των ΗΠΑ για μια ευπάθεια που θα μπορούσε να «κατεβάσει το Διαδίκτυο σε 30 λεπτά».
Η παμπ και το σχέδιο έκτακτης ανάγκης
Αυτή η ευπάθεια αφορούσε ένα σύστημα ένα επίπεδο πάνω από το DNS: το πρωτόκολλο διασυνοριακής πύλης, το οποίο κατευθύνει όλη την κίνηση στο Διαδίκτυο. Αυτό είναι εξαιρετικά απίθανο, λέει ο Madory – ένα τέτοιο γεγονός θα ήταν ένα απίθανο σενάριο, και το πρωτόκολλο είναι «εξαιρετικά ανθεκτικό, αλλιώς θα είχε καταρρεύσει μέχρι τώρα».
Αν το διαδίκτυο κλείσει ποτέ εντελώς, δεν είναι σαφές αν θα μπορούσε να ξαναξεκινήσει, λέει ο Murdoch. «Κανείς δεν έχει κλείσει το διαδίκτυο μετά την ενεργοποίησή του. Κανείς δεν είναι σίγουρος για το πώς θα μπορούσε να ενεργοποιηθεί ξανά. »
Στο Ηνωμένο Βασίλειο, υπάρχει ένα μη ψηφιακό σχέδιο έκτακτης ανάγκης, ή τουλάχιστον υπήρχε. Αν το διαδίκτυο κλείσει, οι άνθρωποι που γνωρίζουν πώς λειτουργεί θα συναντηθούν σε μια παμπ έξω από το Λονδίνο και θα αποφασίσουν τι να κάνουν, λέει ο Murdoch.
«Δεν ξέρω αν αυτό ισχύει ακόμα. Ήταν πριν από αρκετά χρόνια και ποτέ δεν μου είπαν ποια παμπ ήταν.»
*Πηγή: Guardian